همنوایی هنر و معماری در بزرگترین مسجد تاریخی غرب کشور/ مسجد امام خمینی؛ نگینی درخشان در قلب بروجرد
به گزارش خبرگزاری فارس از بروجرد، توصیف ویژگیها، شاخصهها و برجستگیهای ممتاز و گاه بی‌بدیل و کم نظیر آثار فاخر تاریخی و مذهبی بروجرد با آن همه دیرینگی و ارزش و اعتبار معماری کاری بس دشوار برای هر نگارنده است.
تنوع، تکثر و تعدد آثار و ابنیه گران‌بهای تاریخی، مذهبی و فرهنگی در بروجرد این شهرستان را مفتخر به داشتن مجموعهای گران‌سنگ و گاه نایاب کرده است که زبان در بیان ارزش و اعتبارش قاصر است.
مسجد امام خمینی یا سلطانی بروجرد یکی از این بناهای فاخر تاریخی و مذهبی است که با آن جاذبه حیرت‌آورش کهربایی است که هر ذوق بیدار و جستجوگری را به خود جذب میکند.
مسجدی که با گام نهادن در فضای ملکوتیاش تو را در سکوتی عمیق و معنوی محو میکند، به طوریکه گذر زمان و عبور و مرور آدمها از کنارت را احساس نمیکنی.
خنکای دلپذیر هوا در این خانه خدا روح و جانت را صیقل داده و از هر چه هیاهو، آشفتگی و دغدغههای دنیایی است، میرهاند.
مسجد تاریخی امام خمینی که با استواری بیمانند و ستودنی در مرکز شهر بروجرد خودنمایی میکند، برای خودنمایی و ادامه حیات به باز زندهسازی و مرمت نیاز دارد، تا همچون گنجینهای گرانقدر برای آیندگان به یادگار بماند.
بروجرد 7 مسجد تاریخی دارد
یک کارشناس میراث فرهنگی در گفتگو با فارس میگوید: در بروجرد حداقل 7 مسجد تاریخی از جمله مساجد رنگینه، دو خواهران، سید، امیرالمومنین و بوریاباف‌ها وجود دارد.
محمد مهدی گودرزی از مساجد جامع و امام خمینی به عنوان دو مسجد مهم تاریخی در بروجرد یاد و عنوان میکند: بسیاری از کارشناسان معتقدند که مسجد امام خمینی یا جامع سلطانی بر روی مسجد جامع حدیث احداث شده است.
وی بیان میکند: در گذشته مرسوم بوده که اگر مسجدی تخریب میشده بر روی آن مسجد دیگری بنا و از مصالح مسجد قدیمی برای ساخت مسجد جدید استفاده میشده و با این اوصاف به نظر میرسد که مسجد امام خمینی بر روی مسجد جامع حدیث بنا شده است.
این کارشناس میراث فرهنگی ادامه میدهد: ساخت بنای مسجد امام خمینی حداقل از زمان زندیه آغاز و الحاقات و تزئیناتی در زمان قاجار به آن افزوده شده است، به همین خاطر خیلیها این بنا را متعلق به دوران قاجار میدانند.
گودرزی با اشاره به اینکه این مسجد از نوع مساجد چهار ایوانی و شامل ایوانهای شرقی و غربی و شمالی و جنوبی است، میافزاید: ایوانهای شرقی و غربی به صورت قرینه ساخته شده و هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند اما ایوانهای شمالی و جنوبی اندکی تفاوت دارند، البته کار آنقدر استادانه اجرا شده که این تفاوت دیده نمیشود.
شکوه معماری در بزرگترین مسجد تاریخی غرب کشور
وی از مسجد امام خمینی بروجرد به عنوان بزرگترین مسجد تاریخی غرب ایران یاد و تاکید میکند: مسجد به همراه الحاقات آن حدود 7 هزار متر مربع وسعت دارد.
این کارشناس میراث فرهنگی میگوید: البته این مسجد مدرس و طبقه فوقانی آن محل اسکان و زندگی طلاب علوم دینی بوده که در حجرهها و شبستانهای پائین درس میخواندهاند، اما در مقطعی استفاده از آن به عنوان مدرس ادامه نیافته و حجرهها هم اکنون خالی هستند.
گودرزی بیان میکند: مسجد دارای سه درب ورودی رو به غرب، شرق و شمال است که مهمترین و اصلی‌ترین آنها دری است که رو به شمال باز میشود.
وی عنوان میکند: علاوه بر سازه اصلی مسجد که بسیار فاخر و با ابهت است، تزئینات زیبایی مانند تزئینات چوب، گچ، آجر و کاشی و تلفیقی از این دو در این بنای ارزشمند به کار رفته است.
این کارشناس میراث فرهنگی تاکید میکند: مسجد امام خمینی از بدو انقلاب محل تجمع انقلابیون بوده و در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب نیز علاوه بر حفظ کارکرد اصلاش، نماز جمعه در آن به عنوان مصلای جمعه اقامه شده و میشود.
مرمت مسجد امام بروجرد روندی مستمر دارد
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد میگوید: پیشینه مرمت در مسجد امام خمینی بروجرد به سالها پیش و زمان ثبت آن در فهرست آثار ملی برمیگردد.
حجتاله یارمحمدی میافزاید: البته میزان آسیبهایی که در طول سال‌های طولانی به مسجد وارد شده بیش از اقدامات مرمتی انجام شده بر روی آن است، به عبارت بهتر در طول زمان از مرمت عقب ماندهایم.
وی بیان میکند: در جریان وقوع زمینلرزه سال 85 در بروجرد قسمتی از مسجد فرو ریخت و نیازهای مرمتی آن خیلی بیشتر شد، البته طرح مقاومسازی لرزهای برای مسجد تهیه و بخشی از قسمتهای آسیبدیده و فرو ریخته به طور کامل با الهام از همان طرح مرمت و استحکامبخشی شد.
رئیس اداره میراث فرهنگی بروجرد ادامه میدهد: به موازات این اتفاق مسجد امام خمینی به پروژه ملی تبدیل شد و این رخداد وضعیت اعتباری آن را کمی بهبود بخشید، بنابراین حدود 11 سال است که این مسجد از اعتبارات ملی سهم میگیرد.
یارمحمدی تصریح میکند: طی چند سال اخیر حجم کار نسبت به سال‌های گذشته بیشتر شده و روند مرمت استمرار دارد، به عبارت بهتر نمیتوان گفت که کار مرمت به اتمام رسیده است.
وی خاطرنشان میکند: مسجد امام خمینی بروجرد آنقدر بزرگ و حجم عملیات اجرایی و نیازهای مرمتی در آن به حدی زیاد است که میبایست فعلا کار مرمت به طور پیوسته در این مسجد انجام شود.
این مسؤول ادامه میدهد: اگر کار مرمت به اندازهای پر حجم شود که از میزان آسیبهای وارده به بنای این مسجد تاریخی پیشی بگیرد، ممکن است در بازه چند ساله بگوییم که مسجد نیاز مرمتی ندارد، اما در حال حاضر نمیتوان این را گفت و نیازهای مرمتی این بنای فاخر مستمر است.
مهمترین اولویت‌های مرمتی مسجد امام
یارمحمدی در خصوص مهمترین نیازهای مرمتی این مسجد میگوید: در وهله اول طبقه فوقانی مسجد که بخشی از آسیبهای ناشی از زلزله هنوز رفع نشده است، بیش از سایر بخش‌ها نیاز مرمتی دارد.
وی اظهار میکند: پس از طبقه دوم مسجد، قسمت شبستان ضلع شرق نیز به دلیل نفوذ آب در سال‌های گذشته شرایط خیلی خوبی نداشته و نیاز مرمتی دارد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد تاکید کرد: به طور کلی کف‌سازی، باز زندهسازی حوض، نظافت و بندکشی کامل، بازسازی حجرههای طبقه فوقانی، احیای درب و پنجرههای چوبی و برداشتن الحاقاتی که در سال‌های گذشته ملحق شده از مهمترین نیازهای مرمتی مسجد است.
یارمحمدی با اشاره به اینکه مسجد امام خمینی در طول سال باز است، ادامه داد: همچنین دو تابلو در ورودیها نصب و اطلاعاتی در مورد مسجد به منظور راهنمایی افراد علاقمند بر روی آنها نگاشته شده است.
گزارش از مژگان شمس
موضوع پایان نامه معماری