شهرهای گمشده در جهان؛ از تخت جمشید تا ماچو پیچو

برترین ها - ترجمه از حمید پاشایی: تصور این موضوع که یک شهر ممکن است به طور کامل گم شود سخت است ولی این دقیقاً اتفاقی است که برای شهرهای گمشده در این لیست افتاده است. در حقیقت دلایل زیادی وجود دارد که چرا یک شهر ممکن است متروکه شود. جنگ، بلایای طبیعی، تغییرات آب و هوایی و نبود شرکای تجاری مهم چند تا از این دلایل هستند.

 

 

دلیل آن هر چه باشد، این شهرهای گمشده در طول زمان به فراموشی سپرده شدند تا این که قرن ها بعد مجدداً کشف شدند.

 

34. کارتاژ (Carthage)

 

کارتاژ که در کشور کنونی تونس قرار دارد، به وسیله استعمارگران فنیقی‌ تأسیس شد و تبدیل به قدرتی مهم در حوضه مدیترانه شد. دشمنی بین سیراکوز و روم باستان با چندین جنگ همراه بود و هر دو طرف شروع به تهاجم به سرزمین های یکدیگر کردند، که معروف ترین آن اشغال ایتالیا به وسیله هانیبال بود.

این شهر در سال 146 پیش از میلاد تخریب شد. رومی ها خانه به خانه اقدام به دستگیری، تجاوز و اسیر نمودن مردم کردند و تمام شهر کارتاژ را به آتش کشیدند. با این حال، رومی ها کارتاژ را مجدداً تأسیس کردند و این شهر تبدیل به یکی از بزرگترین و مهم ترین شهرهای امپراتوری روم شد. کارتاژ شهری مهم باقی ماند تا اینکه در سال 698 بعد از میلاد در زمان حمله های مسلمانان برای بار دوم تخریب شد.

 

---

33. سیوداد پردیدا (Ciudad Perdida)

خانه های تاریخی سمنان ، میراث معماری و فرهنگ ایران ...

خانه های تاریخی بخش مهمی از هویت و فرهنگ هر منطقه را نشان می دهد ، آثاری که یادگاری از معماری اصیل ایرانی و بومی مناطق مختلف استان سمنان هستند .

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ،  در استان سمنان 85 خانه تاریخی قابل مرمت و واگذاری وجود دارد که 17 باب آن در شهر سمنان است . تعدادی از این خانه ها مانند خانه کلانتر ، عمارت امیر و خانه ترابی بازسازی شده و برخی نظیر خانه طاهری در حال بازسازی است .

از این دست بناها که نشان دهنده قدمت این سرزمین هستند در استان سمنان کم نیست که از آن جمله  می توان به خانه تدین اشاره کرد .

تدین ، از خانه های با ارزش دوره قاجاریه در سمنان است که شامل دو بخش بیرونی و اندرونی با زیرزمین و فضای خاص خدمه، اصطبل و آشپرخانه است.

بخش بیرونی این خانه تاریخی که با یک راهرو به ورودی اصلی بنا متصل می شود، شامل دو اتاق بزرگ، آشپرخانه و زیرزمین با سقف های قوسی  و  قسمت تابستان نشین بناست .

بخش اندرونی نیز دارای دو بخش زمستان نشین در قسمت شمالی و تابستان نشین در قسمت جنوبی و بهار خواب های شرقی و غربی است. این بنا در خیابان طالقانی سمنان قرار دارد .

 

 

خانه کلانتر که درمیدان ابوذر سمنان واقع شده از بناهای با ارزش دوره قاجار است . 

این خانه که متعلق به خاندان رجبی هاست  برای کلانتر وقت سمنان ساخته شده بود و دارای سه حیاط (اندرونی، بیرونی و مرکزی) است.

حیاط مرکزی دارای دو اتاق قرینه و  مقرنس کاری است،  یکی از زیرزمین های بنا دارای تونلی است که چند خانه و یک قلعه را به هم مربوط می ساخته است.

این بنا دارای بادگیری به طول 11 و نیم متر است و هم اکنون با مشارکت بخش خصوصی بازسازی شده و با عنوان " عمارت بادگیر" میزبان علاقمندان به تاریخ و هنر است .

دفاع از سیاست خرید بناهای قدیمی/ پادگان ارومیه به شهر اهدا شد

 

دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری از ادامه اجرای سیاست خرید بناهای قدیمی از سوی شرکت عمران و بهسازی شهری ایران با هدف بازآفرینی محیط پیرامونی آن خبر داد.

به گزارش خبرنگار مهر، محمدسعید ایزدی در نشست بررسی اقدام شرکت عمران و بهسازی شهری ایران در نشست بررس نقش خرید کارخانه های قدیمی از سوی وزارت راه و شهرسازی در بازآفرینی شهری گفت: این سیاست نخستین بار در اروپا به عنوان نمادی برای احیای بافت های آسیب پذیر و نابه سامان شهری اطراف کارخانجات صنعتی قدیمی اجرا شد. دهه ۸۰ میلادی زمانی بود که انگلیسی ها تصمیم گرفتند تا تولید در کارخانجات قدیمی خود را به کشورهایی که دستمزد و هزینه تولید در آن ارزانتر است منتقل کرده و مشاغل خدماتی را جایگزین اشتغال با تولید کنند. به همین دلیل یک باره بسیاری از کارخانجات انگلیس تعطیل شدند که از جمله آنها کارخانجات نساجی، کشتی سازی، معادن زغال سنگ و .. بود که با اعتراضات گسترده کارگری در همان دوران مواجه شد. از بُعد شهرسازی هم شهرهای بزرگ این کشور با تعداد زیادی کارخانه خالی و متروکه در درون شهرها روبه رو شدند.

معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: در همان دهه ۱۹۸۰ و دهه های بعد در اروپا و انگلیس، واژه بازآفرینی شهری برای احیای این کارخانه ها وضع شد که هدف آن ساماندهی بافت های آسیب پذیر و میانی شهرهای بزرگ اروپایی بود که مملو از این کارخانجات متروکه بودند. در انگلیس به کارخانه های متروکه اراضی قهوه ای اطلاق شد.

وی خاطرنشان کرد: انگلیسی ها برای ساماندهی این بافت ها از دو شرکت آمریکایی استفاده کرده و با مشوق های اقتصادی متعدد از آنها خواستند محدوده های مخروبه و متروکه نوسازی و بازساری شود. این دو شرکت آمریکایی بخش عمده ای از منطقه را نوسازی کرده و تعداد زیادی ساختمان بلندمرتبه ساختند اگرچه به لحاظ کالبدی این منطقه بسیار زیبا و جذاب به نظر می رسید و بانک های بزرگ اروپایی در منطقه مرکزی لندن مستقر شدند اما به لحاظ اجتماعی با موج گسترده مخالفت های مردمی روبه رو شدند که چرا دولت مرکزی بدون نظرخواهی از شهروندان همه میراث انقلاب صنعتی انگلیس را تخریب کرده است؟ درنتیجه دولت مرکزی انگلیس ناچار به تغییر رویه شد و همان ساختمان های قدیمی را حفظ کرد و به موزه یا اماکن گردشگری دیگر تبدیل کرد که سالانه بیش از ۵ میلیون بازدیدکننده دارند.

به گفته ایزدی بازآفرینی اساسا به دنبال زندگی بخشی مجدد به محدوده هایی است که به دلایل مختلف زندگی سابق خود را از دست داده اند. این سیاست توجهاتش نسبت به موجودیت شهر، انسان، ارزش های محیط، طبیعت و بسیاری از موضوعات دیگر تغییر یافت و امروزه به یک موضوع اجتماعی و انسان محور تبدیل شده است.

وی خاطرنشان کرد: تجربه کشتارگاه تهران با فرهنگسرای بهمن اولین تجربه خوب در این زمینه در ایران بود که پس از آن تجربه های موفق دیگری همچون ایجاد خانه هنرمندان از محل زندان متروکه، احیای کارخانه جوراب بافی بریانک، تبدیل کارخانه متروکه چرم تبریز به دانشکده هنر و معماری، بازآفرینی زندان قصر تهران و تبدیل آن به موزه و ... را در طی سال های اخیر در کشور سراغ داریم.

بازآفرینی کارخانه ریسباف اصفهان محرک خوبی برای توسعه ملی است

معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی گفت: در اجرای سیاست بازآفرینی شهری نباید از طرحهای خارجی کپی کرد، بلکه باید از تجربه این طرح ها در جهت منافع ملی متناسب با هویت و ارزش های موجود بهره برد و در بازآفرینی کارخانه ریسباف از این ظرفیت خوب برای توسعه منطقه‌ای و ملی استفاده کرد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت و به نقل از وزارت راه و شهرسازی، محمدسعید ایزدی در نخستین نشست از دفتر پانزدهم، سلسله نشست‌های موضوعی شرکت عمران و بهسازی شهری ایران که با محوریت بازآفرینی کارخانه ریسباف اصفهان، با عنوان "مروری بر ادبیات جهانی میراثی صنعتی با نگاه ویژه به کارخانه ریسباف اصفهان" برگزار شد، گفت: کارخانه "ریسباف" اصفهان از ظرفیت بسیار خوبی برای بازآفرینی شهری برخوردار است و می‌تواند به محرک بسیار بزرگی برای توسعه در شهر اصفهان تبدیل شود.

ایزدی افزود: باید کسانی که برای ریسباف برنامه‌ریزی می‌کنند نگاهی به تجربه‌های جهانی داشته و شدیدا مراقب باشند که از این فرصت‌ها را به عنوان تنها فرصت باقی مانده برای توسعه و ارتقای کیفی زندگی مردم این شهر استفاده کنند.

معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی در ادامه با نگاهی به تجربه‌های جهانی مرتبط با کارخانه صنعتی ریسباف اصفهان گفت: در این نشست به دنبال بررسی رابطه "ریسباف" با بحث بازآفرینی که ماموریت اصلی شرکت مادر تخصصی یا همان سیاست وزیر راه و شهرسازی به عنوان اولویت اصلی این وزارتخانه می باشد هستیم.

وی با بیان اینکه باید ببینم تجربه جهانی در این عرصه چیست افزود: باید دید تجربه جهانی در بازآفرینی و بهره‌برداری مجدد و حفاظت از یک ساختمان مشابه مانند کارخانه صنعتی "ریسباف" چیست؟ و این رابطه را دنبال کنیم.

ایزدی در ادامه به بررسی تاریخی بازآفرینی شهری و پیدایش این سیاست در اروپا غربی و سیر تحول این سیاست پرداخت گفت: دهه ۸۰ زمانی بود که انگلیسی‌ها از واژه بازآفرینی استفاده کردند و رئیس جمهور آن زمان انگلیسی تصمیم به اجرای این سیاست گرفت.

وی ادامه داد: تصمیم به تحول در انگلیس موجب شده که بحث تولید را به کشورهایی که نیروی کار در آن ارزان است انتقال دهند و به جای تولید به ارائه خدمات بپردازند که اینچنین شد که کارخانجات بزرگی مانند کارخانه کشتی سازی و کارخانه استخراج ذغال سنگ بسته و تولید جای خود را به خدمات داد.

ایزدی با اشاره به اینکه تعطیلی تعداد زیادی از کارخانجات این بناها را به متروکه تبدیل کرد گفت: سیاست باز آفرینی برای پاسخگویی به این محدوده‌های متروکه در شهر شکل گرفته که نیازمند بازآفرینی مجدد بودند، لذا در دهه ۸۰ برای این محدوده‌‌ها برنامه‌ریزی کردند که می توان به روژه‌ها بزرگ در قلب لندن به  "کمری وایف" اشاره کرد که انلگیس سیاست بازآفرینی را برای رونق بخشیدن به این محدوده‌ها به کار گرفت.

وی اضافه کرد: در این مناطق با ارائه مشوق‌هایی به شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذاری، دست به نوسازی و بهسازی زدند و بخش اعظم این محدوده‌ها را از ابتدا نوسازی کرده و ساخت و ساز در این مناطق شدت گرفت.

بررسی ارتقای مقاومت بناهای تاریخی در برابر زلزله با همکاری سازمان میراث فرهنگی

 رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به این مطلب که متأسفانه در بازسازی‌ ساختمان‌های تاریخی تاکنون توجهی به مقاوم‌سازی بناها نشده یا بسیار کم بوده است گفت:  با توجه به پیش‌بینی‌های انجام شده ایران حدودا هر ۱۰ سال یکبار ، یک زلزله بالای ۷ ریشتری را تجربه می‌کند که ما با شرایط موجود بناهای تاریخی‌مان باید بگوییم این ساختمان‌ها حتی توانایی مقاومت در برابر قدرت کمتر از آن را هم ندارند، مسئله‌ای باید هرچه سریعتر مورد توجه قرار بگیرد.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی محمد شکرچی‌زاده رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تأکید بر اهمیت بحث توانایی بناهای تاریخی کشور در برابر زلزله بیان کرد: متأسفانه این نوع ساختمان‌ها خصوصا بناهایی که فاقد اسکلت بوده و با خشت و مصالح بومی ساخته شده‌اند در برابر زلزله که احتمال وقوع آن در ایران بسیار زیاد است توانایی مقاومت نداشته و در استانداردها و آئین‌نامه های ما نیز لحاظ نشده‌اند.

شکرچی‌زاده در این‌باره اضافه کرد: با توجه به آئین‌نامه‌های موجود طراحی زلزله و مقررات ملی ساختمان به بحث ساختمان‌های خشتی و ابنیه مهم تاریخی موجود در کشور توجه نشده که باید هرچه سریع‌تر مورد بررسی قرار گیرد.

این مقام مسئول ادامه داد: این مسئله قطعا باید به طور مشترک با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بررسی و کارگروهی مشخص برای بررسی و انجام تحقیقات لازم با همکاری دو سازمان ایجاد شود.

رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی بابیان اینکه درحال حاضر برخی از دانشگاه‌ها از جمله دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه یزد به طور خاص بر روی این مسئله تحقیق و پژوهش کرده‌اند گفت: ما باید به کمک این مراکز آموزشی راه‌حلی مشخص برای مقاومت این بناها در برابر زلزله پیدا و آن را در حوزه استانداردهای کشور تعریف و مشخص کنیم.

وی با تأکید بر اهمیت بحث حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی در کشور بیان کرد: این بناها علاوه بر زلزله در برابر خطرات دیگری از جمله هوازدگی و شرایط محیطی نیز هستند که باید توسط کارگروه ویژه تشکیل شده مورد بررسی قرار گرفته و دستورالعمل‌های نهایی برای ان صادر شود.

شکرچی‌زاده با اشاره به این مطلب که متأسفانه در بازسازی‌های انجام گرفته تاکنون توجهی به این حوزه نشده یا بسیار کم بوده است گفت:  با توجه به پیش‌بینی‌های انجام شده ایران حدودا هر ۱۰ سال یکبار ، یک زلزله بالای ۷ ریشتری را تجربه می‌کند که ما با شرایط موجود بناهای تاریخی‌مان باید بگوییم این ساختمان‌ها حتی توانایی مقاومت در برابر قدرت کمتر از آن را هم ندارند، مسئله‌ای باید هرچه سریعتر مورد توجه قرار بگیرد.

رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به این نکته که بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در بازساری مجدد روستاها اقدام به اسکلت‌بندی کرده و باعث افزایش توان این مناطق درمقاومت برابر زلزله شده است گفت: با وجود انکه این اقدام باعث مقاومت این بناها در برابر زلزله‌های بعدی شد و تخریبی حاصل نشد ولی معماری و فرهنگ این مناطق را از این برد چراکه در این مسیر تنها به کالبد توجه کرده بود.

وی در ادامه استفاده از تجارب بین‌المللی را راهکار مناسبی در حل این مشکلات دنست و گفت: بدون شک باید اقدامی همه‌جانبه صورت گرفته و تجارب سایر کشورها مانند استفاده از خشت تثبیت شده و ... در این راه به کار گرفته شود./

دلی میان تاریخ و تکه‌های برجامانده هنر!

ریحانه جاویدی: میدان مشق تهران برای آنان که دلشان را میان تاریخ و تکه‌های برجامانده‌اش جا گذاشته‌اند، حرف‌های زیادی دارد اما زمانی که قرار باشد در یکی از ساختمان‌های این میدان که از شاهکارهای معماری نیکلای مارکوف گرجستانی است، به گفت‌وگو با مردی بنشینی که معماری را به نقاشی دوخته و چند سالی می‌شود که بر صندلی ریاست موزه ارتباطات ایران تکیه‌ زده است، حال‌وهوای این میدان، طور دیگری می‌شود؛ مانند یک ماشین سفر در زمان که خیال را برای چرخیدن در خاطرات علی‌اکبر نصرآبادی کوک می‌کند.

بعد از گذشتن از راهروهای پرپیچ‌وخم موزه ارتباطات، تابلوی اتاق آقای رئیس به چشم می‌خورد؛ اتاقی با وسایلی که حکایت از حال و احوال صاحبش دارد. گوشه‌ای از اتاق گلدانی است که قد کشیده و بر دیوار دیگر قابی از تمبرهای قدیمی رخ می‌نماید. اگرچه علی‌اکبر نصرآبادی، در جایگاه ریاست موزه ارتباطات و رئیس شورای‌ عالی تمبر کشور دغدغه کار را دارد اما از هنر غافل نشده است؛ 2 تصویر از صورت کورش‌کبیر که با شیوه مخصوص به ‌خودش روی چوب کشیده، حکایت از آن دارد که صاحب اتاق، لطافت روح را میان زمختی پست‌های مدیریتی، گم نکرده است. گرم و صمیمی استقبال می‌کند و میان خاطرات کودکی‌اش رهایمان می‌گذارد؛ «سال 1331 بود که در یکی از خانه‌باغ‌های قدیمی شمیران به دنیا آمدم. روزهای کودکی به‌دلیل شغل پدرم به کوچ میان خانه‌باغ‌های این محله گذشت. پدرم گلفروش بود و باغ‌های شمیران را برای پرورش گل اجاره می‌کرد و بعد از پایان مدت قرارداد، مجبور به کوچ به باغ دیگری می‌شدیم و همین شغل پدرم بود که باعث شد ما در تمام باغ‌های شمیران زندگی کنیم».

• جعبه آبرنگ پلیکان

کوچ میان محله‌های شمیران قدیم از نوجوان روزهای گذشته که امروز بر کرسی ریاست یکی از موزه‌های ایران تکیه زده است، شخصیت خودساخته‌ای ساخت که برای گذران زندگی از شاگردی نجاری تا آهنگری و لوله‌کشی را تجربه کرد؛ اما در کلاس هشتم مسیر زندگی‌اش عوض شد. شاگرد کلاس هشتم که اندکی نقاشی می‌دانست، یک جعبه آبرنگ هدیه گرفت که هنوز هم در میز کار خود از آن نگهداری می‌کند؛ جعبه آبرنگی که در روزهای غربت‌نشینی در آمریکا همدمش شد و چرخ زندگی‌اش را چرخاند؛ «جعبه آبرنگ پلیکان را که از ناظم مدرسه جایزه گرفتم، حس کردم هنرمند شده‌ام. از آن زمان تاکنون همیشه همراهم است؛ چه روزهایی که در وزارت خارجه کار می‌کردم و ناچار به سفر به بیش از 100کشور دنیا بودم و چه روزهایی که در آمریکا درس معماری می‌خواندم... تا امروز که در موزه ارتباطات هستم، همیشه با هم بوده‌ایم».

زندگی علی‌اکبر نصرآبادی، فراز و نشیب‌هایی داشته که در نگاه نخست به هم بی‌ارتباط هستند اما همه‌‌چیز حول یک محور می‌چرخد؛ رنگ و طرح. نقاشی که نخستین نقشه‌کش شهرک اکباتان تهران است و ابداع یک سبک تازه در نقاشی با عنوان چوب‌سوز را به نام خود زده، معماری که روزگاری برج‌های مخابراتی ایران را طراحی کرده و مدیری که طرح تاسیس موزه پست را مطرح کرده است؛ در زندگی چندوجهی او هیچ چیز خارج از دنیای طرح و رنگ نیست و شاید به همین دلیل است که در طراحی ساختمان رزیدانس سفارت ایران در کانادا، روح معماری ایرانی را با طراحی مدرن غربی در هم ‌می‌آمیزد تا چندین سال بعد به انتخاب مجله «هوم» این ساختمان لقب جواهر درخشان محله «راگ‌ریف ویلیج» در شهر اتاوا را از آن خود کند؛ نوجوانی که در دهه40 به یقین می‌دانست از زندگی‌اش چه می‌خواهد. معمارشدن برای علی‌اکبر نصرآبادی آن‌قدر مهم بود که هر گوشه از دیوار، کتاب و دفترش حک کرده بود: «من باید معمار شوم».

کشف سازه‌ای تاریخی در عرصه کاخ جهانی گلستان!

یک سازه‌ی ظاهرا تاریخی در عرصه‌ی خیابان داور کشف شد، در حدسیات اولیه گفته می‌شود، احتمالا این سازه «متعلق به کاخ گلستان» است.

علی‌محمد سعادتی، مدیر بافت و بناهای تاریخی شهر تهران به ایسنا اعلام کرد: در خلال حفاری‌های چند روز گذشته که به واسطه انجام عملیات برای توسعه‌ی زیرساخت‌های فاضلاب در محدوده‌ی خیابان داور و خیابان صوراسرافیل انجام شد، به سازه‌ای قدیمی در بخش‌های تحتانی برخورد کردیم که حدس زده می‌شود این سازه می‌تواند یکی از بخش‌های مرتبط با کاخ گلستان و عمارت‌های پیرامونی باشد.

او افزود: به محض آگاه شدن از این اتفاق، با هماهنگی اولیه که با سازمان میراث‌فرهنگی و اداره کل میراث فرهنگی استان تهران انجام شد، عملیات متوقف و یگان حفاظت میراث فرهنگی در موقعیت مستقر شد و از ادامه عملیات اجرائی جلوگیری به عمل آمد.

وی تاکید کرد: قرار است تا بررسی‌های کامل و لازم در خصوص وضعیت سازه پیدا شده در این موقعیت توسط سازمان میراث فرهنگی، کار متوقف باشد.

وقتی یک کارخانه نساجی موزه شود

 مهشید معتمد*: پیتر زومتور (Peter Zumthor)، معمار هویت‌گرای سوئیسی و برنده جایزه پریتزکر ۲۰۰۹، در شروع اثر شگرف خود «معماری متفکر» (Thinking Architecture) می‌گوید «من به‌عنوان معمار می‌توانم یک هتل، یک مرکز تجاری، یا یک فرودگاه کارآمد بسازم. می‌توانم خانه‌هایی با نقشه‌های خوب با قیمت مناسب بنا کنم. می‌توانم سالن‌های تئاتر و موزه‌ها و یادمان‌هایی طراحی کنم که چشم‌گیر و تأثیرگذار باشند. می‌توانم بناهایم را با فرم‌هایی بسازم که نیاز به نوآوری را برآورده کنند و مجال بازنمایی و بروز یک سبک زندگی را فراهم آورند.

 رسیدن به این اهداف چندان ساده نیست، نیازمند کار مداوم هست و استعداد؛ اما توقعات من از معماری موفق - که در لحظه‌های خاصی شکل گرفته‌اند که شخصا آثار معمارانه موفقی را تجربه کرده‌ام- از رسیدن به این اهداف فراتر می‌روند و این‌گونه است که از خود سؤال می‌کنم: آیا من به‌عنوان معمار می‌توانم علاوه بر طراحی آثار خوب و کارآمد، آن چیزی را هم طراحی کنم که اساس یک اتمسفر معمارانه را شکل می‌دهد؟

آیا من می‌توانم آن حس‌وحال متراکم حضور، آسودگی، رضایت، هماهنگی و زیبایی را در بناهایی که طراحی می‌کنم، بیافرینم؟ آیا من می‌توانم به آن جوهری دست‌ یابم که در لحظه‌ای خاص، جادوی امر واقعی را پدید می‌آورد؛ جادویی که موجب می‌شود من چیزی را تجربه کنم که جز از آن طریق نمی‌توانستم به آن کیفیت تجربه‌اش کنم؟...». زومتور دوست دارد از «جوهره» معماری صحبت کند و آن را چونان گوهری در افق نهایی یک اثر متصور کند؛ معماری هویت‌گرایی که ویژگی شهودی دارد و با تعبیر «حس‌وحال متراکم حضور» چنان دمخور می‌شود، گویی بحث قدیم سنت و مدرنیته به‌کل رنگ می‌بازد و همه انسان می‌شود و ارزش‌های بسط‌یافته‌ای که قرار است در خدمت این «انسان» باشد... .

 

دل که به حال‌وهوای زومتور بسپاری و بروی حافظیه و سر مزار لسان‌الغیب تفألی هم بزنی، همه حس می‌شوی و حال. نگارنده بعد از این تجربه حسی عمیق فضایی/مکانی و البته محتوایی به هیچ رو بازدید از موزه «تاروپود» یا همان «کارخانه بازسازی‌شده نساجی» شیراز را توصیه نمی‌کند... مگر اینکه بخواهید تجربه چالش سطل یخ را در معنای معمارانه تجربه کنید.

کمی علمی و تحلیلی حرف بزنیم؛ شیراز در فرصت‌های صنعتی، به دلایلی همچون نبود استراتژی صنعتی مدون، رشد متناسبی پیدا نکرد. نبود امکانات و فقدان شرایط مناسب برای توسعه‌ صنعت، باعث شد تا سرمایه‌ها به‌تدریج در جای دیگری مصروف شوند [که البته از حوصله این مقال خارج است] و در نتیجه سرمایه‌ها خصلت صنعتی‌بودن را از دست داده؛ به‌صورتی غیرصنعتی، یعنی تجاری درآمدند که نه‌تنها غیرفعال بود بلکه خود با تحمیل بار سنگین بهره‌ تنزیل بر تولیدکنندگان کم‌مایه، به ضرر توسعه‌ صنعت بود و باعث ورشکستگی صنعتگران و پیشه‌وران می‌شد. به سبب همین مشکلات، کارخانه‌ نساجی شیراز نیز از رونق افتاده، کنار سایت باغ جهان‌نما و در نزدیکی آرامگاه حافظ به‌صورتی مخروبه قرار داشت. در سال ۱۳۸۷ کار احیا و مرمت این بنا از سوی مهرداد ایروانیان، معمار شیرازی، با همکاری امیرعباس کاشف [البته ظاهرا تأثیری بیش از یک همکاری صرف] در بخش ساخت تجهیزات داخلی، صورت گرفت و کارخانه‌ نساجی سابق تبدیل به موزه-گالری- کافی‌شاپی با نام «تاروپود» شد.

سایه فراموشی بر سر خانه ظهیر الاسلام/ مرگ تدریجی یک خانه تاریخی

تیتر شهر- افسانه قانع: اردیبهشت ماه سال گذشته بود که شهردار وقت منطقه 12 خبر از انعقاد تفاهم نامه ای با انتشارات علمی و فرهنگی سازمان تامین اجتماهی برای مرمت و بازسازری خانه تاریخی ظهیر الاسلام داد. خانه ای که از 18 سال پیش تحت تملک سازمان تامین اجتماعی قرار داشت و شهرداری منطقه نیز تلاش زیادی را برای تملک و مرمت این بنا  که در خیابان هدایت قرار دارد؛ کرده بود. این در حالی بود که این تلاش ها ازسوی این سازمان مورد توجه قرار نگرفت تا اینکه انتشارات قدیمی علمی و فرهنگی وابسته به سازمان تامین اجتماعی به عنوان نماینده این سازمان مرمت و بازسازی خانه تاریخی ظهیر الاسلام را برعهده گرفت طبق گفته های مسئولان وقت قرار بود که کار مرمت این بنا از ابتدای خردادماه آغاز شود. اما بعد از مدتی سازمان تاکین اجتماعی تصمیم گرفت تا کار مرمت این بنا را به یکی دیگراز انتشارات تحت پوشش خود واگذار کند. این در حالی بود که  با گذشت بیشتر از یک سال همچنان مرمت و احیای دوباره این خانه در بلاتکلیفی قرار دارد.

احیای خانه ظهیر الاسلام، شاید وقتی دیگر

قرار بود که  که بالاخره بعداز سال ها کابوس خانه قرمز رنگ خیابان قائدی (هدایت سابق) به پایان برسد. خانه ای که در یک دهه اخیر حوادث زیادی لرزه بر تن رنجورش انداخت و از ترس تخریب و فراموشی ترک های عمیقی بر اندامش نقاشی شد. از تخریب دیوارهای بلند گرفته تا ایده تبدیل آن به پارکینگ طبقاتی از سوی مالک کنونی  اش. حتی برای مدتی هم خانه ظهیر الاسلام که تاریخ مشروطیت را برسینه تک تک آجرهای قرمز رنگش حفظ کرده بود؛ مهمانان بی خانمان ها و معتادان شد. تاوان این هم خانه های ناخوانده هم دست آخر آتشی بود که از دل این عمارت کلاه فرنگی زبانه کشید و به آسمان رفت. آتشی که پایان غم انگیزی بود بر مهاجرت کبوترهایی که بر سقف ویرانه آن لانه کرده بودند. خانه ای که دیگر حتی برای کبوترها هم آب نداشت!

 

خارج از دیوارهایی که نیست، همسایگان این بنای تاریخی نیز هر روز نگران حال نزار این همسایه پیر بودند و شنیدن کوچکترین خبری در مورد تصمیمات مالکانش به شهرداری منطقه و یا سازمان میراث فرهنگی تماس می گرفتند تا مانع ازبین رفتن تنها یادگار هویت و تاریخ محله خود باشند.

چشم‌پوشی از میراث فرهنگی شهرها موجب بی‌هویتی در اجتماع می‌شود

 وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: بسیاری از افراد تصور می‌کردند که می‌شود با ساختمان‌های مدرن از نیاز انسان و شهرها از میراث فرهنگی چشم پوشید ولی در کوتاه مدت مشاهده کردند که قطعا با این روش دچار اختلالات فرهنگی، رفتاری و بی‌هویتی در سطح محلات چه در سطح درآمد بسیار بالا و چه پایین خواهند بود.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در سی و سومین جلسه ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار و امضای تفاهم‌نامه همکاری با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ضمن ابراز امیدواری جهت برقراری روابط گسترده‌تر بین ۲ بخش اعلام کرد: ما به شدت به میراث فرهنگی چه در عنوان بافت تاریخی و چه در عنوان بافت ارزشمند در آینده شهرهای ایران نیازمند هستیم و از سویی دیگر به دلیل همین احساس نیاز تمایل داریم تا در حد توان هرانچه می‌توانیم در مسیر حفظ و نگهداری ان‌ها انجام دهیم.

آخوندی در ادامه میراث فرهنگی و ارزشمند را نشانه‌های جان فرهنگ ایرانی-اسلامی کشور دانست و افزود: بدون شک اگر بهترین و زیباترین ساختمان‌ها را بسازیم آن‌ها بدون جان تنها یک کالبد بی‌جان بوده و حس آرامش، آسایش و لذت زندگی بدون توجه به آن‌ها در شهر امکان‌پذیر نخواهد بود.

وزیر راه و شهرسازی همچنین اظهار کرد: بسیاری از افراد تصور می‌کردند که می‌شود با ساختمان‌های مدرن از نیاز انسان و شهرها از میراث فرهنگی چشم پوشید ولی در کوتاه مدت مشاهده کردند که قطعا با این روش دچار اختلالات فرهنگی، رفتاری و بی‌هویتی در سطح محلات چه در سطح درآمد بسیار بالا و چه پایین خواهند بود.

وی نمونه روشن این بی‌هویتی در منطقه‌ای با سطح درآمد بالا را منطقه ۱ شهر تهران دانست و گفت: میزان ساخت و ساز مدرن بسیار بالایی در سطح این منطقه انجام گرفته است ولی به دلیل بی‌توجهی به میراث فرهنگی علی‌رغم هزینه‌های هزاران میلیاردی کیفیت زندگی به شدت کاهش یافته و ترافیک و الگوهای رفتاری دچار گرفتاری‌های شدیدی در این منطقه شده است.

عضو کابینه دولت دوازدهم توجه ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار به میراث فرهنگی را از سر ذوق در بین اعضا ندانست و تأکید کرد: ما تصور می‌کنیم بی‌توجهی به حوزه میراث فرهنگی توسعه شهری را دچار اختلال کرده و یک ضرورت و باید در این حوزه به شمار می‌رود که نمی‌توان از آن عبور کرد.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: شاید برخی بر این باور باشند که نیازی به توجه به این حوزه نبوده و نیاز اصلی کشور ما در زمان فعلی نوسازی است ولی به تصور ما، ایران در حال حاضر نیاز به بازآفرینی و چیزی فراتر از بحث نوسازی دارد، بدون شک ما باید ضمن انکه بتوانیم جان تمدن ایران‌شهری را حفظ کنیم، مدرن نیز باشیم چراکه بی توجهی به جان و توجه صرف به کالبد دردی را دوا نخواهد کرد.

وزیر راه و شهرسازی درخصوص حوزه گردشگری نیز بیان کرد: اگرما بگوییم که ایران ساختمان مدرن دارد قطعا از ایران مدرن‌تر در سراسر جهان دیده می‌شود پس هرچقدر بخواهیم رقابت کنیم حتما شکست خواهیم خورد ولی در همین زمان می‌توانیم بگوییم که ما ملتی هستیم با هویت مشخص و می‌توانیم با حفظ هویت خود به خلق اثرات مدرن بپردازیم.