آرمان- سوسن یحیی‌پور: طی سالیان گذشته، ساخت‌‌وسازهای سودجویانه به بهانه تامین مسکن مردم افزایش یافته و همین موضوع به تخریب محیط‌زیست، ترافیک، نابودی زیبایی شهری، آسیب‌پذیری در برابر سوانح طبیعی، آلودگی هوا و... منجر شده است. هرچند کارشناسان بارها خواستار ساماندهی این وضعیت شده‌اند، اما نتیجه‌ای به دست نیاورده‌اند و حال شاهدیم که صدای رئیس اتاق بازرگانی ایران نیز درآمده است. غلامحسین شافعی در نشست پارلمان بخش خصوصی با وزیر جدید راه‌وشهرسازی از شهرسازی بی‌هویت و بدقواره گلایه کرد و در این‌باره اظهار داشت که «از ۴۰ سال پیش در بحث شهرسازی ما یکی از بی‌هویت‌ترین شرایط را در منطقه داریم و بی‌قوارگی در این حوزه غوغا می‌کند.» اما ظاهرا وزیر تازه‌نفس راه‌وشهرسازی در این زمینه، برنامه‌هایی در چنته دارد.
او ساماندهی بافت شهری و روستایی را یکی از اولویت‌های این وزارتخانه اعلام کرده است. با این حال، نایب‌رئیس کمیسیون عمران در این زمینه به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: «وزیر جدید نیز نمی‌تواند کاری در این زمینه انجام دهد. اگر قرار است اتفاقی بیفتد باید در مجلس شورای اسلامی رخ دهد.» اما بهادری در پاسخ به این پرسش که آیا برنامه‌ای به این منظور در دستورکار مجلس قرار دارد یا خیر، پاسخ می‌دهد که «خیر. کسی در مجلس حوصله انجام کاری در این رابطه را ندارد. همه به این فکر هستند که به نحوی منابع درآمد شهرداری‌ها افزایش پیدا کند تا حقوق معوق پرسنل پرداخت شود.»
ظاهرا بدهی چندصدمیلیاردی شهرداری‌ها که نایب‌رئیس مجلس از آن دم می‌زند، سبب شده که کلا قضیه شهرسازی بی‌هویت از دستورکار مجلس خارج و به باد فراموشی سپرده شود. باید منتظر ماند و دید که آیا وزیر جدید راه‌وشهرسازی می‌تواند با اقدامی عاجل مانع این جریان باشد تا از میزان تهدیدات محیط‌زیستی کاسته شود یا همچنان باید شاهد خاک‌خوردن این پرونده در میان انبوهی از پرونده‌هایی باشیم که در نوبت رسیدگی مجلسی‌ها قرار دارند.
کارشناسان معتقدند امروز ما به‌شدت از شهرسازی اصولی فاصله گرفته‌ایم و شاید یکی از راهکارهای فیصله‌دادن به این جریان، استفاده از توان بخش خصوصی واقعی باشد. در این میان، مطالعه روش‌های جذب سرمایه‌های بخش خصوصی از جمله اولویت‌های اصلی و مهم مدیریت شهری خوانده شده که باید توجه ویژه‌ای به آن صورت گیرد. درواقع بهره‌گیری از توانمندی‌های بخش خصوصی می‌تواند به پیشرفت و توسعه پروژه‌های عمرانی شهری کمک رساند. وزرای جدید وزاتخانه‌های اقتصادی نیز پیش از کسب رأی اعتماد از سوی مجلس شورای اسلامی نشست‌های مختلفی را با فعالان بخش خصوصی برگزار کردند و ضمن ارائه پیشنهادهایشان، راهکارها و نظرات این بخش را شنیدند.
به اعتقاد غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی ایران، ما اکنون بی‌هویت‌ترین شهرسازی را در منطقه داریم و این وضعیت نگران‌کننده است. او نگرانی خود را از وضعیت شهرسازی ایران در نشست صبحانه کاری بخش خصوصی با وزیر پیشنهدی راه‌وشهرسازی بیان کرد و درمورد وضعیت شهرسازی همچنین نکاتی را یادآور شد و گفت که در حال حاضر بی‌هویت‌ترین شهرسازی را در شهرهای کشور شاهدیم. از یکسو کوچه‌ها و خیابان‌های باریک ساخته‌ایم و از سوی دیگر آسمان‌خراش در این کوچه‌ها پروانه ساخت دریافت می‌کنند.
با این حال اسلامی، وزیر جدید راه‌وشهرسازی نیز در تشریح برنامه‌هایش نشان داد که در این زمینه نقشه‌هایی در نظر دارد. ساماندهی بافت شهری و روستایی و توسعه زیرساخت‌ها، ایجاد یکپارچگی و تعامل با سایر نهادها و ارگان‌ها در امر مسکن و شهرسازی، جلوگیری از گسترش حاشیه‌نشینی در شهرها، ساماندهی بافت‌های ناکارآمد، تعیین حدود توسعه و ظرفیت شهرهای آینده با توجه به شرایط فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و طرح و تنظیم نقشه توزیع جمعیت و تهیه و تنظیم سیاست‌ها و خط‌مشی‌های اجرایی و ضوابط لازم برای هدایت و کنترل شهرنشینی برای تحقق طرح جامع سرزمین با لحاظ اولویت‌های آمایشی از جمله وظایفی هستند که اسلامی معتقد است وزارتخانه راه‌وشهرسازی باید در این زمینه‌ها ضمن ورود موثر، برنامه‌ریزی جامعی داشته باشد.
پیامدهای شهرسازی بی‌هویت
شهرسازی بدقواره و بی‌هویت پیامدهای سوئی نیز به همراه داشته است. تخریب محیط‌زیست، ترافیک، نابودی زیبایی شهری، آسیب‌پذیری در برابر سوانح طبیعی و آلودگی هوا از جمله این پیامدها هستند که کارشناسان به آنها اشاره داشته‌اند. در سال‌های گذشته نیز گزارشی از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شد که به پنج آسیب جدی پدیده تراکم‌فروشی در تهران و سایر کلان‌شهرهای کشور می‌پرداخت. در این گزارش آمده بود: «آلودگی هوا، افزایش جرم و جنایت، کاهش کیفیت زندگی، تاثیرگذاری بر قیمت زمین و فساد اداری و سفته‌بازی زمین در نظام‌های اداری مهم‌ترین تبعاتی است که فروش تراکم ساختمانی از سوی دولت‌های محلی به دنبال داشته است. این درحالی است که فروش تراکم مترادف با مصرف منابع تجدیدناپذیر و در آمدهای ناپایدار شناخته می‌شود و باید نسبت به توقف آن اقدام شود.»
