
طبق قانون، وزارت راه و شهرسازی باید تاکنون سامانه ملی اسکان را ایجاد میکرد، ولی هنوز اقدام به ایجاد سامانه نکرده و پاسخی هم در این زمینه نداده است. در شرایطی که اخبار حاکی از وجود دو میلیون و ۶۰۰ هزار خانه خالی در کل کشور است.
به گزارش ایسنا، گر چه بسیاری از اقتصاددانان وجود خانههای خالی به میزان نرخ طبیعی را ضرورتی برای ایجاد تعادل در بازار مسکن تلقی میکنند ولی به هر حال فاصله قابل توجه نرخ واقعی خانههای خالی (نسبت تعداد خانههای خالی به تعداد کل واحدهای مسکونی) نسبت به نرخ طبیعی، نشان دهنده نبود تعادل در بازار است و «تقاضای سوداگرانه خانههای خالی» آن را رقم زده است.
بسیاری از اقتصاد دانان معتقدند که در چنین شرایطی، دخالت دولت در بازار (دخالتی حداقلی و کارآمد) از طریق ابزارهای تنظیمگری ضروری است. یکی از مؤثرترین ابزارهایی که در این زمینه برای تنظیم بازار و مقابله با تقاضای سوداگرانه مسکن خالی، به کار بسته میشود، وضع مالیات بر خانههای خالی است. کارکرد این نوع مالیات این است که با افزایش هزینه خالی نگه داشتن واحدهای مسکونی، انگیزههای سوداگرانه مالکان املاک مذکور را کاهش میدهد
.
بازار خانههای خالی در وضعیت عدم تعادل
بررسی سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ نشان میدهد که نرخ واقعی خانههای خالی طی این ۱۰ سال به طرز چشمگیری افزایش یافته است. همچنانکه نرخ خانههای خالی کشور از رقم ۴.۲ درصد در سال ۱۳۸۵ (حدود ۶۳۳ هزار واحد خالی) به ۸.۳ درصد در سال ۱۳۹۰ (حدود ۱.۶ میلیون واحد خالی) و ۱۱.۳ درصد در سال ۱۳۹۵ (حدود ۲.۶ میلیون واحد خالی) رسیده است. این در حالی است که نرخ طبیعی خانههای خالی طی دوره زمانی مذکور، چهار درصد بوده است. این وضعیت بیانگر شکاف قابل توجهی بین نرخ طبیعی و نرخ واقعی خانههای خالی در بازار مسکن ایران است.
برای ایجاد تعادل در وضعیت سازمان امور مالیاتی، دریافت مالیات از خانههای خالی را در چارچوب اصلاحات قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۹۴ و در قالب حکم ماده (۵۴)، در دستور کار قرار داد. طبق این ماده، واحدهای مسکونی واقع در شهرهای با جمعیت بیش از یکصد هزار نفر که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور (موضوع تبصره ۷ ماده ۱۶۹ مکرر این قانون) به عنوان «واحد خالی» شناسایی میشوند، از سال دوم به بعد مشمول مالیات به نسبتی از مالیات بر اجاره خواهند شد، با این حال مالیات واحدهای خالی در سال دوم معادل یک دوم مالیات متعلقه، سال سوم برابر مالیات متعلقه و سال چهارم و به بعد یک ونیم برابر مالیات متعلقه خواهد بود.
گفتنی است مالیات بر خانههای خالی تا پایان سال ۱۳۸۰ بموجب مواد (۱۰) و (۱۱) قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۶۶ أخذ میشد، اما با توجه به برخی اشکالات قانونی و اجرایی آن بویژه اشکالات مربوط به شناسایی خانههای خالی و ارزشگذاری در چارچوب اصلاحات قانون مالیاتهای مستقیم در سال ۱۳۸۰ لغو شد