نقش حیاط در معماری قدیم ایران ...

 

سیناپرس: در معماری سنتی ایران، اقلیم عامل مؤثری در جهت گیری، سازمان دهی فضایی، شکل، نوع سازه، مصالح و عناصر و اجزای بناها بوده است. محققین کشورمان به مطالعه سبک رایج خانه‌سازی در دو اقلیم گرم و خشک و گرم و مرطوب با تأکید بر حیاط، پرداخته‌اند.

آن‌چنان‌که پژوهشگران معماری اشاره می‌کنند، برای مثال، در شهر یزد در اقلیم گرم و خشک، بافت شهر به­‌صورت متراکم و فشرده بود و بیش­تر خانه­‌ها به شکل حیاط مرکزی (درون­گرا) ساخته شده بودند. عرصه­‌های این خانه‌­ها رو به آفتاب و پشت به آفتاب است و معمولاً بیشترین تزیینات در این جبهه انجام شده است. در خانه‌­های یزد حیاط­‌ها پایین­‌تر کشیده می­‌شدند تا به آب جاری که به­‌صورت نهر و قنات بود دسترسی باشد. اتصال فضای زندگی با فضای باز، به‌خصوص اهمیّت بخشیدن به فضای نیمه‌­باز در خانه، به مهم‌­ترین فضای خانه بدل شده بود.

در شهری نظیر دزفول در استان خوزستان، اقلیم، گرم با تابستان­‌های نسبتاً شرجی است. گرمی طاقت­‌فرسا و رطوبت نسبتاً زیاد، از شرایط اقلیمی سخت دزفول در حدود نیمی از سال به شمار می‌­رود.

این درحالی است که در شهری نظیر دزفول در استان خوزستان، اقلیم، گرم با تابستان­‌های نسبتاً شرجی است. گرمی طاقت­‌فرسا و رطوبت نسبتاً زیاد، از شرایط اقلیمی سخت دزفول در حدود نیمی از سال به شمار می‌­رود. در این شهر به‌­دلیل نوع معماری نیمه برون­گرا، آجرکاری کم­‌نظیر و ریزه­‌کاری‌­های بسیاری در تمامی معابر دیده می­‌شد. در این اقلیم جلوگیری از گرم شدن هوای داخل، مهم‌­ترین موضوع در طراحی ساختمان بود و تهویة داخلی فقط از طریق دریچه­‌های شوادان‌­ها امکان­‌پذیر بود. فضای زمستان‌­نشین با ایوان عمیق در ضلع شمالی حیاط مرکزی و رو به آفتاب بود و فضای تابستان‌­نشین در ضلع جنوبی حیاط و پشت به آفتاب ساخته می­‌شد. همچنین در این شهر به دلیل پایین بودن سطح آب­‌های سطحی استفاده از فضاهای زیرزمینی شوادان رایج بود.

بنابراین تفاوت­‌هایی بین ابنیه حیاط مرکزی مناطق گرم و خشک با ساختمان­‌های مشابه در مناطق گرم و مرطوب وجود داشته است.

به‌منظور بررسی بیشتر این موضوع، پژوهشگرانی از دانشگاه تهران، به ساختارشناسی حیاط در خانه­‌های قجری اقلیم گرم و خشک و گرم و مرطوب با تمرکز بر گونه «حیاط مرکزی» پرداخته‌اند.

برای انجام این پژوهش، از روش توصیفی و تطبیقی و با انتخاب ده نمونة موردی از هر دو شهر یزد و دزفول استفاده شده است. برای رسیدن به این هدف، تحلیل فرمی، تناسبات حیاط (طول به عرض)، عمق حیاط، زاویة دید انسانی، الگوی ارتفاعی، نسبت فضای بسته به باز، مساحت سبزینگی و آب، مصالح و رنگ جدارة حیاط مورد بررسی تطبیقی و تحلیل قرار گرفته است.

نتایج تحقیق، نشانگر تفاوت­های ساختاری حیاط در این دو اقلیم است و لذا لحاظ کردن این تفاوت­‌ها می‌­تواند در طراحی یک گونة یکسان از خانه در دو اقلیم گرم و خشک و گرم و مرطوب بر اساس توجه به ملزومات اقلیمی راه­گشا باشد.

این نتایج نشان می‌­دهند که میزان سایة ایجادشده بر روی کف و جداره­‌های حیاط در هر دو اقلیم گرم و خشک (یزد) و گرم و مرطوب (دزفول) نقش بسزایی در کاهش بار سرمایشی ساختمان در فصول گرم و گرمایش در فصول سرد دارد. لذا درصورتی‌که نسبت طول به عرض و همچنین ارتفاع ساختمان به‌درستی تعیین شود، نقش بسزایی در ایجاد الگوی بهینه و رسیدن به آسایش حرارتی ایفا می‌­کند.

به گفته هانیه اخوت، محقق معماری دانشگاه تهران و همکارش: «در خانه­‌های سنتی دزفول اعضای خانواده تجربة زندگی در ارتفاعات مختلف خانه را پیدا می‌­کنند و بدین ترتیب که در بیشتر خانه­‌ها طبقة همکف حیاط، بیرونی و طبقة اول، اندرونی بنا است. بیرونی محل انجام مراودات اجتماعی صاحب­خانه، برگزاری مهمانی، مولودی‌خوانی، مرثیه‌­خوانی و... است. طبقة اول یا اندرونی نیز شامل پیش­‌بام، ایوان و اتاق­‌های پیرامون آن‌هاست. این در حالی است که در خانه‌های سنتی یزد اندرونی و بیرونی در سطح افق گسترده شده است».

آن‌ها ادامه می‌دهند: «این را می­‌توان همچون ملودی دانست که ضرب‌آهنگ آن در دزفول به­‌صورت عمودی و در یزد به­‌صورت افقی است. حیاط در خانة سنتی دزفول با فرم مربع فراوانی بیشتری دارد. این حیاط به‌صورت محصور و تنگ در قلب مسکن نقش خود را ایفا می‌­کند. الگوی حیاط در خانه‌­های سنتی یزد با فرم مستطیل احداث شده است؛ به‌نوعی که این حیاط در مسکن یزد به­‌صورت گشاده، آسمان را در آغوش کشیده و از عمق (ارتفاع به طول) کمتری برخوردار است. در حیاط خانه­‌های یزد به‌­دلیل وجود آب‌­نما و درخت (سبزینگی)، مرکزگرایی یا محورگرایی به­‌صورت پررنگ­‌تری نسبت به حیاط خانة در دزفول دیده می‌­شود. در عوض استفاده از مصالح آجری و خشتی در جداره‌­های حیاط دزفول باعث ایجاد وحدت خاصی در عین کثرت اشکال و احجام به‌کاررفته در بنا شده و زیبایی آن را دوچندان کرده است، اما در یزد کل بنا دارای وحدت است و در اشکال و احجام کثرت دیده نمی‌­شود».

بر اساس یافته‌های این پژوهش، زاویة دید طولی و عرضی در حیاط خانه­‌های این دو اقلیم با یکدیگر متفاوت است. به‌نحوی‌که رعایت مقیاس انسانی در خانه­‌های یزد در اولویت است و در خانه‌­های دزفول دلایل اقلیمی بر مقیاس انسانی برتری دارد و ارتفاع جداره‌­های اطراف حیاط بیشتر است.

اخوت و همکارش می‌افزایند: «درنهایت محاسبه درصد فضای باز و بسته در خانه­‌های این دو اقلیم نشان می­‌دهد که سطح زیادی از مساحت خانه در یزد به حیاط اختصاص دارد، درصورتی‌که در حیاط خانه­‌های دزفول جنبة اقلیمی بر جنبة هویتی برتری پیداکرده و از مساحت حیاط کاسته شده است».

نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق که می‌تواند توجه طراحان و معماران امروزی را به تفاوت­‌های جزئی در ساختار خانه­‌ها به دلیل تأثیرات بزرگی که در کالبد خانه‌­ها در اقلیم­‌های متفاوت ایجاد می­‌کنند، جلب نماید، در فصل‌نامه «مطالعات شهر ایرانی اسلامی» متعلق به پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاد دانشگاهی منتشر شده‌اند.

گزارش: دکتر محمدرضا دلفیه

منبع: زینلیان، ن. و اخوت، ه. 1396. ساختارشناسی حیاط در خانه­های قجری اقلیم گرم و خشک و گرم و مرطوب با تمرکز بر گونه حیاط مرکزی مطالعة موردی: خانه­های یزد و دزفول. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 8(30): 15-30.

لحظه‌شماری برای افتتاح صحن حضرت زهرا(س) / هنر ایرانی در قلب نجف!

پروژه‌ ۲۲۰هزار مترمربعی صحن حضرت زهرا(س) در حرم علوی، نشانی از ارادت ایرانیان به اعتاب مقدسه است که توانسته بخشی از معماری اسلامی ایرانی را احیا کرده و بزرگترین پروژه عمرانی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور باشد.

مجله فارس پلاس- وحید ونایی: صحن حضرت زهرا(س) در نجف اشرف، محیطی دلنشین در جوار حرم علوی و بخشی از طرح توسعه جامع این حرم است که چند سالی است چشم‌ها را نوازش داده و در ماه‌های آینده رخ نقاب برداشته و میزبانی از زائران امیرالمومنین (ع) را تسهیل می‌کند.

محوطه این صحن، از محل مقام حضرت زین‌العابدین (ع) شروع شده تا محل فعلی حرم مطهر امیرالمومنین(ع) ادامه می‌یابد و طراحی آن به نحوی است که ۶۰درصد زائرین ورودی به حرم مطهر از همین ورودی وارد شوند. اگر در کنار این مقام کمی درنگ کنید تا سلامی به حضرت علی (ع) بدهید، دریای نجف یا بحر النجف را هم می‌توانید مشاهده کنید.

 

از مقام حضرت زین‌العابدین (ع) تا گنبد طلایی امام اول شیعیان ۴۵۰متر فاصله است. این همان محلی است که امام سجاد(ع) برای زیارت مخفیانه قبر مطهر جد پدری خود می‌ایستادند و سلام و عرض ارادت کرده و به سمت ضریح مطهر گام برمی‌داشتند. مقام صافی صفایمانی هم جنب همین مقام است.

ساخت و ساز صحن حضرت زهرا (س) بر اساس معماری ناب اسلامی ایرانی صورت گرفته است. چرایی این کار هم به سابقه ساخت و سازهای مربوط به حرم مطهر حضرت علی‌(ع)  بازمی‌گردد. معماری حرم امیرالمومنین را می‌توان به ۹دوره از زمان آل‌بویه تا کنون تقسیم کرد که آخرین معماری هم مربوط به ۳۰۰سال پیش و متعلق به نادرشاه افشار بوده است.

بی توجهی به نماد 1200 ساله !

اقتصاد ایران: سمنان- ایرنا- مسجد تاریخانه دامغان با یک هزار و 200 سال قدمت به عنوان نماد تاریخ، تمدن، فرهنگ و معماری ایران اکنون دچار آسیب ‌های جدی است ، برای جلوگیری از ریزش دیوارها ، کاهگل ها و فرسایشی شدن این بنای کم نظیر باید تدابیری ویژه ای اندیشید.

نویسنده مرآه البلدان، دستور احداث تاریخانه را به حضرت علی (ع) نسبت داده و برخی مورخان تاریخ ساخت این بنا را اواسط قرن دوم هجری ذکر کردند.
مسجد تاریخانه یا چهلستون یکی از این بناهای کم نظیر تاریخی و از قدیمی‌‌ترین بناهای پس از اسلام در ایران به شمار می‌رود که به گفته کارشناسان تاریخ، نباید به این شناسنامه تاریخ سرزمین ایران کم توجهی کرد.
این مسجد نمونهی بسیار زیبا و کاملی از مساجد قرون اولیه‌ اسلامی در ایران است که پیش از تسلط اعراب بر ایران، مکانی مقدس بوده که در آن آتشکده‌ای به نام تاریخانه (خانه‌ی آتش) بنا کرده بودند، در هنگام ساخت این مسجد از بقایای به ‌جامانده از آن آتشکده که استحکام خوبی داشته است، در اجرای نقشه‌ مسجد استفاده و تغییراتی نظیر قبیل ساخت شبستان و محراب اعمال کردند که دارای ستون های زیادی است.
ساخت بنای اولیه مسجد مربوط به اواسط قرن دوم هجری بین سال‌ های 130 تا 170 هجری قمری است، صحن این مسجد مربع‌ شکل و به طول و عرض 27 متر است و اطراف آن را رواق‌ هایی سرپوشیده (22 رواق) با طاق‌ های ضربی و ستون‌های مدور احاطه کرده بودند که تعدادی از این رواق‌ها سالم هستند و بقیه آن‌ ها یا به صورت کامل یا از جهت طاق خراب شدند.
ستون ‌های این تالار، 26 عدد است به این ترتیب که 18 عدد از این ستون‌ ها در سه ردیف شش تایی و در قسمت داخلی شبستان و هشت ستون دیگر در مقابل این 6 ردیف در قسمت ورودی این شبستان قرار دارد.
این بنای تاریخی یک ظرفیت و سرمایه و از نگاه اقتصادی و صنعت گردشگری دارای اهمیت است که کارشناسان امر تاکید دارند باید با برنامه ریزی اصولی از این ظرفیت برای توسعه این صنعت و اشتغالزایی در منطقه نهایت بهره را برد.
به طور متوسط سالانه حدود 700 گردشگر خارجی و بیش از 100 هزار گردشگر داخلی از مسجد تاریخانه بازدید می کنند و اهالی و گردشگران ثبت جهانی این اثر تاریخی و تخصیص به موقع اعتبار برای احیا و مرمت تاریخانه را از مسوولان امر خواستارند.
به گفته کارشناسان ، متأسفانه این مسجد دچار آسیب ‌های جدی بوده دیوارها رو به تخریب است، کاهگل‌ ها ریخته و کار به جایی رسیده که سنگ‌ های بکار رفته در استخوان بندی بنا مشاهده می‌شود.
شبستان ‌های حیاط هم که در سال‌ های دور تخریب شده به حال خود رها شده و کاهگل ‌های باقی شبستان‌ ها هم نیاز به مرمت دارد.
مسجدی که این توصیف‌ها بخش کوچکی از وصف واقعی آن است و مطالعه روی آن، اطلاعات تاریخی مهمی در اختیار باستان شناسان قرار می‌دهد؛ امروز نباید نسبت به آن بی‌ توجه بود.

**تاریخانه نماد دامغان است
استاد رشته علوم اجتماعی دانشگاه سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود : مسجد تاریخانه جزء نفایس ملی کشور است که کار مرمت و نگهداری از آن باید با وسواس خاصی اجرا شود.
محمد عباس فر گفت : در زمان حاضر ، ضرورت حفظ میراث فرهنگی و آثار با سابقه کمتر در کشور وجود دارد در حالی که این اثر تاریخی با بیش از یک هزار و 200 سال قدمت نیازمند توجه بیشتر است.
وی ادامه داد : حفظ مسجد تاریخانه دامغان به عنوان نماد تدین، تمدن و اثر فرهنگی و مذهبی در تاریخ ایران ضرورت دارد.
عباس فر اضافه کرد : آزاد سازی حریم، سازمان دهی و جابه جایی مسجد الحاقی و انجام اقدامات حفاظتی و مرمتی در این مسجد در حال انجام است.
وی تاریخانه را نگینی بر انگشتر کویر استان سمنان دانست و افزود : حک شدن نام و طرح مسجد تاریخانه بر روی اسکناس های کشور و ثبت جهانی تاریخانه در یونسکو از جمله خواسته های مردم استان سمنان است.
عباس فر ادامه داد : با ثبت جهانی مسجد تاریخانه دامغان و حمایت و نظارت های سازمان یونسکو از این بنا، تاریخانه به یکی از مهمترین مراکز گردشگری ایران تبدیل خواهد شد.

تماشای زیبایی های معماری ایرانی-اسلامی؛اینجاآرامش ورنگ موج می زند!

زیبایی های معماری ایرانی- اسلامی را در خانه های تاریخی می توان به تماشا نشست؛ خانه هایی با پنجره های رنگی، حیاط دل باز، حوض آبی و آسمانی آبی تر؛ اینجا آرامش و رنگ موج می زند.

 

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: وقتی حرف از خانه‌های تاریخی و تجلیگاه معماری ایرانی - اسلامی می‌شود، در غرب کشور کمتر شهرستانی را می‌توان پیدا کرد که به‌مانند بروجرد دارای این‌همه قابلیت و ظرفیت درزمینهٔ این میراث ارزشمند باشد.

گشتی در محلات قدیمی بروجرد

وجود آثاری چون مسجد امام و مسجد جامع به‌عنوان نمادی از معماری ارزشمند ایرانی - اسلامی، وجود ده‌ها خانه تاریخی منحصربه‌فرد و زیبا و محله‌های قدیمی که همچنان ساختار گذشته خود را حفظ کرده‌اند همه و همه از بروجرد یک شهر کم‌نظیر ساخته است.

بروجرد را دیار خانه‌های تاریخی و پایگاه هنر «ورشو»  نام نهاده‌اند، شهرستانی که همچنان بخش عمده‌ای از بافت تاریخی خود را حفظ کرده تا بتواند به‌عنوان یکی از ارزشمندترین شهرستان‌ها به لحاظ بافت تاریخی در ایران اسلامی خود را مطرح کند.

محدوده قدیمی شهر بروجرد نزدیک به ۵۰ خانه تاریخی را در خود جای‌داده

محدوده قدیمی شهر بروجرد با مساحتی بالغ‌بر ۲۸۰ هکتار همچنان ساختار تاریخی خود را حفظ کرده است، محدوده‌ای که نزدیک به ۵۰ خانه تاریخی را در خود جای‌داده و امروزه بیشتر در محدوده خیابان‌های جعفری، صفا، شهدا و بحرالعلوم قرارگرفته‌اند.

این بافت تقریباً شامل حدود تقریبی شهر بروجرد در سال ۱۸۵۰ میلادی است که بر اساس نقشه‌ای که در آن سال توسط ارتش روسیه از این شهر تهیه‌شده تعریف‌شده است. بافت تاریخی بروجرد چهار محله یا کوی دودانگه، صوفیان، یخچال و رازان داشته است. دودانگه محله اصلی و مرکز تجاری و اقتصادی این بافت به شمار می‌رود.

محله‌هایی یاد شده هرکدام دارای بیش از یک زیر محله بوده که با دارا بودن ویژگی‌های یک مجموعه شهری محدودتر از محله‌های اصلی هستند.

بافت ارزشمند و تاریخی بروجرد باوجود زیر محله‌ها و محله‌های منسجم خود دارای ارزش تاریخی و گردشگری فراوانی است که متأسفانه از این سرمایه چندان استفاده برای رونق گردشگری تاریخی در این شهر صورت نگرفته است.

بادگیرهای بافت تاریخی اردکان سمبل معماری اصیل ایرانی

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردکان گفت: بادگیرها دربافت تاریخی اردکان متناسب با شرایط جوی منطقه از جذابیتی خاصی برای ساکنان و گردشگران برخور دار است.

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد؛ بادگیر، یک روش ابداعی ایرانی برای ایجاد فضای خنک در داخل منازل گرم کویری است این سازه تهویه مطبوع، سالیان درازی از روزگاران دور، فضای زندگی مردم این سرزمین را قابل تحمل کرده است بادگیر‌های اردکانی که یکی از شاخصه‌های معماری این شهر  به آثاری تبدیل‌شده‌ است که نگاه هر گردشگر از سراسر جهان را به خود جذب می‌کنند.

بادگیر‌ها  در معماری خانه‌های دشت یزد - اردکان به عنوان شاخص و معرف معماری خاص کویر، رخ نمایی می‌کند بادگیر یک سویه اردکان جزء جدایی ناپذیر معماری این دشت است.

حمید مشتاقیان رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردکان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد گفت: بادگیر‌ها با اشکال مختلف در شهر‌های مرکزی و جنوب ایران ساخته شده است که هر کدام بر حسب ارتفاع و جهت باد مطلوب طراحی و اجرا شده‌اند بادگیر‌های یک طرفه اردکانی، بادگیر‌های دو وجهی معروف به بادگیر‌های کرمانی، بادگیر‌های چهارطرفه در یزد و کرمان، بادگیر‌های چند وجهی ،معمولا هشت وجهی و حتی گاهی مدور، و بادگیر‌های چپقی که معمولا در سیرجان بنا شده است.

نقش بسیار موثر بادگیر‌ها در تهویه فضای درونی بنا‌ها و خنک کردن سرداب‌ها

 مشتاقیان افزود: بادگیر‌ها در شهر تاریخی  اردکان رو به سمت شمال و شمال غربی ،باد اصفهانی، بوده و از سمت چشمه غرب، شرق و جنوب منفذی ندارد ساختار این بادگیر‌ها از لحاظ معماری ساده و از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه بوده است به طوری که می‌توانستند برای هر اتاق یک بادگیر بسازند و این نوع بادگیر بیشتر در منطقه اردکان دیده می‌شود.

وی ادامه داد: بادگیر‌ها در اردکان ساده‌ترین نوع بادگیر یک جناحی است، پشت به باد‌های شدید و آزار دهنده و فقط در جهت باد‌های خنک و نسیم‌های مطبوع شمالی می‌ساختند در واقع این بادگیر عملکرد تهویه و تخلیه هوا را انجام می‌دهد ابعاد آن نسبت به سایر انواع کوچکتر وشکل آن اولیه‌تر است.

بافت تاریخی و زنده اردکان پس از قرن‌ها استواری، صد‌ها بنای تاریخی ازجمله: بازار، مساجد، زیارتگاه‌ها، حسینیه‌ها، آب‌انبارها، حمام‌ها، کوچه و گذر‌های باریک، ساباط‌ها و خانه‌هایی با بادگیر‌های یک‌طرفه که خاص این منطقه است را در خود جای‌داده است.

خانه‌هایی که فضایی بهشت گونه دارند و دربندها، کوچه‌ها و ساباط‌هایی که از دیواره آن‌ها می‌توان عطر خوش کاه‌گل را استشمام کرد و شهری که بیشترین زیارتگاه‌های زرتشتیان را در خود جای‌داده و نمادی است از همزیستی مسالمت‌آمیز مسلمانان و زرتشتیان است.

شهرستان اردکان از بزرگ‌ترین شهر‌های استان یزد است .

اردکان با ۹۸ هزار نفر جمعیت در ۶۰ کیلومتری شمال شهر یزد قرار دارد.

شمارش معکوس برای تکمیل بازسازی تئاترشهر

مدیر مجموعه تئاترشهر گفت: تسریع در حوزه بهسازی و تکمیل موارد مرتبط با تجهیزات فنی،‌ خدمات ایمنی و سرویس‌های خدماتی، تکمیل سیستم اطفاء حریق، اصلاح معماری سازه تئاتر شهر و ... از مهمترین اولویت‌ها در تئاتر شهر است.

به گزارش خبرگزاری فارس، سعید اسدی مدیر مجموعه تئاتر شهر روز سه شنبه 26 تیر ماه در دیدار با مسعود معمار، سرپرست  دفتر طرح‌های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر ضرورت تکمیل و آغاز دوباره عملیات بازسازی این مجموعه تاکید کرد.

مدیر مجموعه تئاتر شهر ضمن بر شمردن اولویت‌های ترمیم و بهسازی این مجموعه بر ضرورت و تسریع در آغاز دوباره عملیات بازسازی تاکید کرد.

وی در این دیدار ضمن قدردانی از فعالیت‌های انجام گرفته طی دوره‌های گذشته پیرامون بازسازی مجموعه تئاتر شهر توضیح داد: من مدت کوتاهی است که به عنوان مدیر در مجموعه تئاتر شهر حضور پیدا کردم، اما می دانم بازسازی یکی از مطالباتی است که طی سال‌های اخیر توسط مدیران این مجموعه مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین ضرورت دارد تا هر چه زودتر نسبت به آغاز دوباره عملیات بازسازی و تکمیل مواردی که از قبل توسط پیمانکار و مجریان بازسازی تعهد داده شده ، اقدامات لازم صورت گیرد.

اسدی ادامه داد: مجموعه تئاتر شهر در ماه‌های آینده علاوه بر میزبانی گروه‌های نمایشی مختلف در قالب اجرای عمومی، میزبان اصلی رویداد مهمی چون جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی و سپس جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر است که دربرگیرنده فعالیت‌های بسیار فشرده‌ای برای کارکنان این مجموعه است.

وی افزود به همین جهت لازم است به منظور رفاه و امنیت کامل تماشاگران، هنرمندان و کارکنان این مجموعه اولویت‌های ما در عملیات بازسازی تئاتر شهر مورد بررسی دوباره قرار گرفته و کارها هرچه سریع‌تر آغاز شود.

مدیر مجموعه تئاترشهر ضمن قدردانی از تلاش‌های دفتر طرح‌های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ماه‌های گذشته برای بازسازی این مجموعه گفت: در مشاهده میدانی که همراه با سایر همکارانم از تئاتر شهر داشتیم به این نتیجه رسیدیم که برخی از موارد به بازسازی نیازمند تغییر و تحولاتی است که ضرورت دارد، درباره این اولویت‌ها هرچه زودتر اقدامات  لازم صورت گیرد.

اسدی درباره اولویت‌ها در تکمیل بازسازی مجموعه تئاترشهر اظهار کرد: تسریع در حوزه بهسازی و تکمیل موارد مرتبط با تجهیزات فنی، خدمات ایمنی و سرویس‌های خدماتی، تکمیل سیستم اطفا حریق، اصلاح معماری سازه تئاتر شهر در محوطه داخلی و خارجی، تکمیل سالن‌های انتظار تماشاگر تالار قشقایی و پلاتو اجرا، بازسازی و بهسازی رختکن ها و اتاق گریم تالار چهارسو، تکمیل تزیینات داخلی راهروهای مجموعه، اجرا و مهندسی آکوستیک راهروهای منتهی به تالارهای مختلف مجموعه،  بازسازی و بهسازی فضای اداری،  تکمیل و بهسازی فضای معماری بیرونی متعلق به مجموعه تئاتر شهر از جمله اولویت‌هایی است که ضرورت دارد در حوزه بهره برداری مورد توجه قرار گیرد.

مسعود معمار سرپرست دفتر طرح‌های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این دیدار ضمن ارائه گزارشی از روند بازسازی مجموعه تئاتر شهر در دوره‌های گذشته، بر ضرورت آغاز دوباره عملیات بازسازی مجموعه تئاترشهر تاکید و وعده داد به زودی اولویت‌های مد نظر مدیریت فعلی مجموعه تئاترشهر با فراهم شدن اعتبارات لازم و مذاکرات پیش رو با پیمانکاران و مجریان بازسازی شکل اجرایی پیدا می‌کند. البته دراین مورد به خصوص زمان بندی معینی صورت گرفته که به زودی جزییات آن اعلام خواهد شد.

ترمیم پوسیدگی‌های موجود در پشت بام تئاتر شهر، مذاکره با یک شرکت دانش بنیان مرتبط با دانشگاه صنعتی شریف، راه اندازی ماشینری دیجیتال تالار اصلی، تجهیز صندلی‌های تالار اصلی بعد از تکمیل ماشینری، بازسازی و بهسازی تالار چهارسو در حوزه‌های مختلف فنی از جمله مواردی بود که سرپرست دفتر طرح‌های عمرانی وزارت ارشاد در قالب فاز بعدی بازسازی مجموعه تئاتر شهر به آن اشاره کرد.

حال شاهکار معماری جهان خوب نیست/ قلب «فلک الافلاک» ترک برداشت!

روی برج‌ها ترک‌ها رامی‌شود دید،نمِ دیوار همه رانگران کرده،می‌گویند اعتباری برای استحکام‌بخشی شاهکار معماری دنیاوجودندارد،هشدار جدی است اما گوش شنوایی برای شنیدن صدای فلک الافلاک پیدانمی‌شود.

خبرگزاری مهر-گروه استان‌ها: وسط شهر از بالا که نگاه کنی مقتدر و از پایین که چشم بیندازی مستحکم ایستاده است، سال‌هاست همین‌طور بالای تپه‌ای بلند نگاهبانی می‌دهد و نگاهداری می‌کند، نگاهبان امنیت این دیار بوده و نگاهدار میراث فرهنگی چندین هزارساله‌اش.

اما نزدیک‌تر که می‌روی و دستت را روی تن خسته‌اش می‌گذاری، ناگفته‌های بسیاری دارد، قلب «فلک الافلاک» بنای شگرف دوره ساسانی و یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی دنیا ترک برداشته و اگر سراغی از این دل‌شکسته نگیریم شاید دور نباشد روزهایی که قلبش فرو بریزد و آنگاه به دست گرفتن «کاسه چه کنم» هم دردی دوا نخواهد کرد.

فلک الافلاک شاهکار معماری دنیا

قلعه باستانی فلک الافلاک یکی از شاخص‌ترین آثار تاریخی ایران و جهان است، بنای عظیم آجری مربوط به دوره ساسانی که همچنان استوار بر روی تپه‌ای باستانی در مرکز شهر خرم‌آباد میزبان دوستداران میراث فرهنگی این مرزوبوم است.

طی سال‌های گذشته همواره موضوع ثبت جهانی فلک الافلاک به‌عنوان شاهکار معماری جهان مطرح بوده است تا این اثر تاریخی در فهرست موقت ثبت جهانی قرار گیرد ولی به‌رغم گذشت سال‌ها با فراهم نشدن زمینه ثبت جهانی، فلک الافلاک در فهرست موقت خاک می‌خورد.

به نظر می‌رسد موارد مختلفی در عدم ثبت جهانی قلعه تاریخی فلک الافلاک مؤثر باشد، عواملی که شاید تنها بخشی از آن به آزادسازی حریم این بنای تاریخ بازگردد و عوامل دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند روند ثبت جهانی این اثر تاریخی را تحت تأثیر قرار دهد.

طرح استحکام‌بخشی و لرزه‌خیزی قلعه تاریخی فلک الافلاک سال‌هاست که به دلایل مختلفی مسکوت مانده و امروز شاهد مشکلاتی در این بنای تاریخی هستیم، مشکلاتی که با هشدار مسئولان ملی و استانی نیز مواجه شده تا نماینده ولی‌فقیه در لرستان بگوید که با استمرار بی‌توجهی‌ها این بنای عظیم به تلی از خاک تبدیل خواهد شد.

بدبیاری‌های یک بنای تاریخی

نم‌زدگی دیواره‌های قلعه باستانی قلعه فلک الافلاک، گلسنگ‌هایی که روی دیواره دیده می‌شود، وجود موزه‌های مردم‌شناسی و باستان‌شناسی در داخل این بنای منحصربه‌فرد و آسیب‌های ناشی از فعالیت این موزه‌ها و ... همه و همه مشکلاتی است که این بنای تاریخی با آن دست در گریبان است.

مدرسه بخشی از فرآیند دینامیک تعلیم و تربیت است

شهردار تهران با بیان اینکه مدرسه صرفاً یک فضای آموزشی فیزیکی نیست، گفت: مدرسه بخشی از فرآیند دینامیک تعلیم و تربیت است که دانش‌آموزان از کالبد آن هنر، معماری، اصالت و فرهنگ ایرانی اسلامی را می‌آموزند.

به گزارش خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری کودک و نوجوان، مهراله رخشانی‌مهر معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور امروز به همراه محمدرضا حافظی رئیس جامعه خیرین مدرسه‌ساز کشور و جمعی از معاونان و مدیران ستادی با محمد علی افشانی شهردار تهران دیدار و گفت‌وگو کرد.

شهردار تهران در این جلسه با بیان اینکه همه انسانها باید سعی کنند فرصت‌ساز باشند، اظهار کرد: خیرین نیکوکار مدرسه‌ساز، انسان‌های فرصت‌ساز برای آموزش و پرورش هستند و آموزش و پرورش رکن اصلی هر کشور است.

افشانی افزود: هزینه کردن برای آموزش و پرورش، یک نوع تولید ثروت است که آینده کشور را تضمین می‌کند و خیرین مدرسه‌ساز،  کار بزرگی علاوه بر توسعه مدارس انجام می‌دهند و آن فرهنگ‌سازی و تاچأثیرگذاری بنیادی بر دیدگاه انسانهاست.

وی با اشاره به اهمیت ترویج کار نیک در جامعه تصریح کرد: امروز جامعه ما نیازمند تقویت حس نوعدوستی و ایجاد احساس مسئولیت اجتماعی است که خیرین مدرسه‌ساز به زیبایی در به تصویر کشیدن این مسئولیت نقش ایفا نموده‌اند.

 

شهردار تهران با بیان اینکه مدرسه صرفاً یک فضای آموزشی فیزیکی نیست، خاطرنشان ساخت: مدرسه بخشی از فرآیند دینامیک تعلیم و تربیت است که دانش‌آموزان از کالبد آن هنر، معماری، اصالت و فرهنگ ایرانی اسلامی را می‌آموزند.

وی در ادامه، سازمان نوسازی مدارس را جزو سالم‌ترین دستگاه‌های اجرایی کشور برشمرد و تأکید کرد: وجود ارزشمند خیرین مدرسه‌ساز به عنوان سرمایه عظیم اجتماعی در کنار این نهاد، غنیمت بزرگی است که خیرین دیگر حوزه‌ها را نیز متأثر نموده است.

 

افشانی با بیان اینکه تهیه شناسنامه فنی فضا برای مدارس که در سال‌های گذشته اتفاق افتاده است، می‌تواند نقش بسزایی در مدیریت ترافیک و آلودگی داشته باشد، افزود: این موضوع در مدیریت فاصله مکانی مدارس از همدیگر و همچنین نسبت درست توزیع دانش‌آموز در مناطق مختلف می‌تواند موثر باشد.

شهردار تهران در پایان با اشاره به اهمیت تکریم خیرین مدرسه ساز، از پیشنهاد نامگذاری یکی از میادین اصلی شهر و یا خیابان‌های شهر تهران به نام خیرین مدرسه ساز که توسط رئیس سازمان نوسازی مدارس ارائه شد، استقبال کرد.

معماری معاصر ما عبوس است / روایت محسن اکبرزاده از نیاز به شخصیت‌پردازی بناها در معماری معاصر ایران

سمیه باقری: محسن اکبرزاده معتقد است که معماری معاصر ما تنها با یک تیپ برخواسته از مد در سطح شهرها رشد می‌کند و عملاً ظرفیت‌های تنوع بخش در این عرصه به کار گرفته نمی‌شود.

هنرآنلاین: دکتر محسن اکبرزاده، از مؤسسین استودیو معماری "مش‌کات" و عضو هیئت علمی دانشگاه است. او امروز به عنوان یکی از چهره‌های شاخص و اهل قلمی است که در مجلات و رسانه‌های متعدد معماری سابقه فعالیت دارد. اکبرزاده معتقد است که چهره امروز معماری امروز ایران نتیجه عدم توجه به تفاوت‌های جغرافیایی و نیازسنجی‌های واقعی زیستی است. بی‌توجهی به کارکردهای دانشگاه‌ها از جمله مباحثی است که اکبرزاده بر لزوم توجه به آن تأکید دارد. او که در مسابقات مختلفی حضور داشته، برگزاری مسابقات شفاف را نیز عنصر مهمی برای یافتن چهره‌های خلاق معماری در فضای کنونی می‌داند. آنچه می‌خوانید گفت‌وگوی این هنرمند معمار با هنرآنلاین است.

 

آیا می‌توان گفت که در جامعه کنونی ایران، هنر در معماری وجود دارد و معماران از آن به عنوان یکی از عناصر اصلی و تفکیک ناپذیر در طراحی بنا استفاده می‌کنند؟

مسئله در نوع عرفی است که در جامعه حرفه‌ای معماران در برخورد با هنر وجود دارد. همان‌طور که می‌دانید، این عرف هم، مقداری به ساختار آکادمیک رشته‌های هنر و معماری مربوط است. معمارها با این پیش فرض که عمل‌شان کاری هنری است، خود را از بقیه جامعه هنری جدا می‌دانند و هنرمندان را در فرآیند طراحی و ساخت بنا مشارکت نمی‌دهند. تنها موردی که در دوره معاصر فعالیت می‌کند و می‌شود در این زمینه استثناء کرد، تجارب مهرداد ایروانیان با امیرعباس کاشف است که بیشتر در شیراز فعالیت دارند. به نظر من بقیه جامعه معماری مسئولیت اغنای احساس و نیاز زیبایی‌شناسی مخاطب را خود بر عهده می‌گیرند و گمان می‌کنند آنچه که به مثابه اثر هنری خلق می‌کنند، اغناءکننده ذهن مخاطبان است و هیچ مشکلی وجود ندارد. در حالی‌که یک مقدار بین مدهای ذهنی معماران با مدهای هنری زیستی مخاطبان فاصله وجود دارد. شما در جامعه معماران ایران، بسیار کم می‌شنوید که یک معمار در پروژه‌ خود با یک نقاش، موزیسین‌ یا فیلم‌ساز همکاری کند. معمار گرچه این موضع را دارد که من رهبر گروهی هستم که ساختمان را می‌آفریند، لیکن در این پروژه خودش تنها هنرمند است. این نگاه، معمارهای معاصر ایرانی را از چیره‌دست‌های خاورمیانه کرده و باعث شده معماری ما همیشه بازتاب خوبی داشته باشد؛ اما به نظر من همیشه یک جای کار لنگ است.

همیشه رد پای هنر به مثابه هنر در پروژه‌های معماری خالی است و معمولاً جست و خیزی در این وادی انجام نمی‌شود. غیاب فرآیندهای طراحی مشارکتی با حضور هنرمندان در حوزه‌های دیگر چیزی است که خودش را در چهره معماری معاصر ما به وضوح نمایش می‌دهد. تعبیر من این است که معماری معاصر ما یک مقدار عبوس است و فقط با یک تیپ و شخصیت کت و شلوار پوشیده در جامعه ظاهر می‌شود و روحیات و شخصیت‌های دیگری از خودش نشان نمی‌دهد. علیرغم خلاقیت‌هایی که معماران ایرانی دارند، پروژه‌های معاصر ایرانی تنوع کاراکتر ندارند و به سمت همانندی پیش می‌روند. علی‌رغم شمایل روشنفکرانه‌ای که برخی نوآوری‌های شکلی دارد، ماهیت آن‌ها به شدت مُدیستی است.

نمای توری فلزی بسیار چیز هیجان‌انگیزی است و ظرفیت‌های بسیاری هم دارد، ولی کاراکتر خروجی آن آیا تشخص معنایی در بستر شهر دارد؟ می‌توان آن را نسخه‌ای برای هر سفارشی دانست؟ همان بلایی که بر سر ترمووود نازنین و موتیوهای آجرکاری قرمز آوردیم بر سر توری فلزی آویخته نیز خواهیم آورد. اینکه چیزی چقدر گرم‌تر و چقدر سردتر است، اینکه چقدر از نظر حسی برون‌گراست یا درون‌گرا، این‌که قرار است آرامش بخش باشد یا هیجان انگیز، می‌خواهد مرموز به نظر برسد یا صمیمی و حتی سرکوب‌گر! این شخصیت‌های گوناگون در معماری وجود نداردزو ناگهان بنا به مد از اداری تا مسکونی و آموزشی ما همه توری فلزی به تن می‌کنند. معمار هم به شدت خودش را آرتیست می‌داند، هر نمایی را در هر جبهه جغرافیایی با آجرهای چرخان پارامتربندی شده آذین می‌کند. نه نور و نه دید واقعاً مسئله‌اش نیست.

خروجی شکلی نما مسئله است. هرچند دیاگرام‌ها که خدا شرشان را از سر همه ما کم کند، حرف دیگری می‌زنند. در یکی از پروژه‌های برنده سال‌های اخیر، دیاگرام‌های توضیح دهنده نورگیری خطای بسیار بزرگی داشت. خورشید در هر طرفی که بگویید با هر زاویه‌ای که مطلوب معمار بود می‌چرخید. چنین حرفه‌مندی که اسباب کاری خودش را نیز تحت تأثیر مد به بازی می‌گیرد، چقدر تمایل دارد در فرآیندی مشارکتی، نظر هنرمندان دیگر را نیز در آفرینش پروژه بپذیرد و وارد گفتگو شود؟

دومین جلد کتاب معماران ایران رونمایی شد/ معرفی 64 هنرمند پیشکسوت عرصه معماری

دومین جلد از کتاب معماران ایران با حضور پیشکسوتان و چهره‌های برجسته این حوزه عصر چهارشنبه 20 تیرماه در موزه هنرهای اسلامی امام علی (ع) رونمایی شد.

هنرآنلاین، رونمایی از دومین جلد کتاب معماران ایران در دویست و هشتاد و دومین گفتمان هنر و معماری و با حمایت انجمن مفاخر معماری ایران برگزار شد.

در ابتدای این نشست کلیپ معرفی جلد دوم کتاب معماران ایران که توسط مهندس پرهام ادیپ‌پور ساخته شده بود، به نمایش درآمد.

در ادامه این نشست علیرضا قهاری، رئیس انجمن مفاخر معماری ایران درباره روند چاپ کتاب معماران ایران توضیح داد و در این باره گفت: سابقه برنامه‌ریزی، تهیه و تنظیم جلد نخست کتاب معماران ایران مربوط به سال 82 یا 83 و جزء نخستین کارهای انجمن مفاخر معماری ایران است.

او افزود: نتیجه کتاب نخست در جامعه بسیار خوب بود و ما بازخورد مثبتی را از سوی پژوهشگران دریافت کردیم به همین خاطر بر آن شدیم که جلد دوم را نیز به عنوان یک کتاب منبع در این عرصه منتشر کنیم اما بنا به دلایلی این امر تا سال‌ها محقق نشد.

در ادامه این نشست، گیتی اعتماد، معمار برجسته بر لزوم نقد و بررسی عرصه معماری تاکید کرد و گفت: مستندسازی یک حرفه بسیار مهم است. این امر مخصوصا در رشته معماری که از یکجانشینی انسان‌ها آغاز شده، بسیار اهمیت دارد زیرا مستندسازی در این حرفه می‌تواند پیش‌نویسی سندی برای آسیب‌شناسی آینده ما باشد تا بدانیم معماری امروز که از آن رنج یا لذت می‌بریم، حاصل چیست؟

او تصریح کرد: درست است که بخش مهمی از معماری امروز ما به دولت، شهرداری و ارگان‌های اینچنینی مربوط است اما بخش دیگر قطعا مربوط به کار، نوشته‌ها و حتی سکوت هنرمندان معمار است که باید به آن پرداخت.

یزدان هوشور دیگر سخنران این جلسه نیز چاپ کتاب معماران ایران را اتفاقی مثبت خواند و افزود: کتاب معماران ایران شامل دو قسمت است که به رزومه و دیگری عکس هنرمندان اختصاص یافته است.

او افزود: کتاب نخست معماران ایران بیش از 100 هنرمند را معرفی کرده است اما در کتاب حاضر بالغ بر 62 هنرمند معرفی شده اند که مقداری اندکتر است.

این هنرمند پیشکسوت تصریح کرد: امیدوارم تکنولوژی ما روزی به جایی برسد که بتوانیم کتاب معماری داشته باشیم و شاهد حضور همه فارغ التحصیلان رشته معماری در آن باشیم اما قطعا انتشار این کتاب یک اتفاق مثبت است.

اسکندر مختاری نیز در ادامه این نشست بر لزوم توجه به پیشکسوتان و هنرمندان تاثیرگذار عرصه معماری تاکید کرد و گفت: دلنامه سرکار خانم منصوری در ابتدای کتاب هنرمندان معماری ایران، برای من بسیار جذاب بود زیرا این دل نامه نشان داد که بالاخره می توان با عشق و شیدایی چنین کارهایی را به انجام رساند.

او با انتقاد از نبود امضای هنرمندان معمار بر برخی آثار آنان اظهار کرد: معماری معاصر ما برای هنرمندانی که تجربه کار در آن را دارند، بسیار دشوار و مشکل است و این امر کاملا مثال زدنی است. یکی از عمده مشکلات این عرصه نیز مربوط به تغییراتی است که معماران در طول پروسه اجرای کار با آن مواجه می شوند.

این هنرمند ادامه داد: تغییراتی که در طول اجرای عملی کار ایراد می شود، عامل اصلی نپذیرفتن هنرمندان معمار برای امضا کردن اثر است زیرا اثر عملا با آنچه معمار طراحی کرده است متفاوت شده و این امر خود یک آسیب است.

مختاری افزود: در کتاب معماران ایران  جلد دوم نیز برخی از هنرمندان آثار خود را امضا نکرده اند و این به نظر من یک آسیب جدی است.

در بخش پایانی این جلسه، جاسم غضبانپور، بهروز متین صفت و انوشه منصوری نیز درباره نحوه انتشار جلد دوم کتاب معماران ایران و مشکلاتی که بر سر راه این کار قرار داشت، صحبت کردند.

شایان ذکر است، بهروز چگینی، نادر پگاه، آرامزاد نازاریان، هاشم هاشم نژاد، بیژن کاموری مقدم، عمید مسعودی، تورج سهی، جهانگیر درویش، بیژن علی آبادی، داریوش زمانی، محمد علی افشار، پرویز طلایی، یوسف انظاریون، عنایت الله کلانترزاده، فرخ نیرومند، احمد شفیعی منفرد، سید احمد نطقی زاده، احمد گشایشی، ژرژ دارش، حسین کارگر، محمد عدالتخواه، محمد حسین جهانشاهی، عبدالرسول حیدریان، علی نقی گلریز، فروزان ارکانی، حمید نبوی، جلیل اولیا، کامبیز آرامی، شهریار اخگر، معزالدین ایمانی، بهزاد صالحی، غلامرضا اکرمی، هما سوداگر ستار نژاد، سپیده شفایی، بهروز مرباغی، فرخ محمد زاده مهر، محمد مهدی محمودی، محمد رضا قانعی، شهاب الدین ارفعی، عبدالهادی دانشور، انوشه منصوری، دیهیم تاکی، فاطمه کاتب، مجید مهاجر، محمد رضا بهشتی، حسین سلطانزاده، اسماعیل حشمتی، محسن شهیدی، وحید قبادیان، مهرداد ایروانیان، فریده صائبی، حمید میرمیران، کارلین عیشو نژاویان، مسعود فاخر، محسن وفامهر، مهدی زندیه، سیروس مهراندیش، منصور افتخاری، شهریار یقینی، کوروش فرزامی، مصطفی مقتدایی، سید مهدی زاده از جمله هنرمندان تجلیل شده در این کتاب هستند.