معماری یکی از اصیل‌ترین هنرهای ایرانی است و درباره زوایای مختلف آن کتاب‌های زیادی نوشته شده است.
بسیاری از کارشناسان، معماری را هنری اجتماعی می‌نامند که برای پاسخ هماهنگ به نیازهای کارکردی و زیباشناسانه شکل می‌گیرد. آنها معتقدند که معماران گاه بناهایی را با ایده‌های شخصی طراحی می‌کنند، ولی معمولا ساختمان‌ها با توجه به نیازهای اجتماعی طراحی می‌شوند.
شکوه هنر معماری در ایران
در بسیاری از سفرنامه‌ها جهانگردان مشهوری که به ایران سفر کرده‌اند همواره از هنر معماری ایران با شگفتی سخن گفته‌اند و آثار تاریخی ایران را ستوده‌اند. در بین سفرنامه‌های مکتوبی که به یادگار مانده نکته قابل توجهی به چشم می‌خورد و آن هم توجه گردشگران خارجی به کاروانسراهای قدیمی ایران است. از مفهوم کاروانسرا استنباط می‌شود که وجود این بناها مرحله پیشرفته‌ای از زندگی را مجسم کرده و درواقع شاهرگ حیات اقتصادی و بازرگانی هر دوره را تشکیل می‌دادند. فاصله زیاد بین مراکز تجاری، مداخله عوارض طبیعی، محیط وحشی، بیابان، خطر جنگ‌های داخلی متعدد و... وجود جایگاه‌های امن را برای استراحت کاروان ها و مسافران ایجاب می‌کرد تا به‌سلامت به مقصدشان رهسپار شوند.
حتی در عصر هخامنشیان منزلگاه‌های تاسیس‌شده بود که ساکنانش در صورت لزوم در برابر دشمنان به دفاع می‌پرداختند. کاروانسراها نماد کاملی از معماری ایرانی به حساب می‌آیند که کارکرد مشخصی را ایفا می‌کردند. در گذر زمان بسیاری از کاروانسراهای ایران ویران شدند و بسیاری دیگر هم همچنان پابرجا مانده‌اند و میزبان علاقه‌مندانی هستند که برای تماشای آثار تاریخی به نقاط مختلف کشور سفر می‌کنند.
کاروانسرای شاه عباسی شهر ری اما یکی از مهم‌ترین کاروانسراهای ایران به حساب می‌آمد که در سال‌های اخیر به انبار برخی فعالان اقتصادی این شهر بدل شده بود و تقریبا چیزی از شکوه گذشته آن باقی نمانده بود. در آثار مکتوب تاریخی همواره از شهر ری به‌عنوان یکی از شهرهای مهم و باستانی ایران یاد شده است.
بنابرآنچه با نگاهی اسطوره‌ای در اوستا آمده ری سیزدهمین شهری است که در جهان ساخته شده‌است. مورخان تاریخ سکونت در این شهر را به ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح تخمین زده‌اند و برخی بنیانگذار این شهر را «شیث بنی آدم» می‌دانند، برخی دیگر نوادگان نوح پیامبر و گروهی دیگر تاسیس آن را به «پیروز» پسر یزدگرد نسبت می‌دهند. اگر چه هیچ کدام از این ادعاها قابل اثبات نیست، ولی به هر روی ادعای آخر که بنانهادن شهر را با دوران ساسانی مقارن می‌داند قطعا اشتباه است، زیرا در آثار باستانی از یونانیان و ایرانیان به نشانه‌هایی از وجود این شهر در دوران اشکانیان و پیش از آن دوران هخامنشیان بر می‌خوریم.
امروزه شهر ری را به‌دلیل وجود مقبره بزرگان دینی به‌عنوان شهری مذهبی می‌شناسند اما تقدس در این شهر به صدها سال پیش، و پیش از اسلام باز می‌گردد. بنا به اسناد تاریخی ری مکانی مقدس برای پیروان دین زرتشت بود و عده‌ای آن را از نظر اهمیت با واتیکان کنونی برای مسیحیان قیاس کرده‌اند. علاوه‌بر اینها به‌دلیل قرار گرفتن این شهر بر سر راه جاده ابریشم، از نظر تجاری نیز در وضعیت مهمی قرار داشت و به همین دلیل بسیاری از ساکنان آن را بازرگانان تشکیل می‌دادند.
