همسایگی دو ناخوانده در قلب تاریخی طهران قدیم

آنطور که شهردار منطقه 12 تهران می گوید؛ 598 هکتار از مساحت این منطقه تاریخی پایتخت بافت فرسوده است. به رغم آنکه در دوره گذشته مدیریت شهری تهران؛ شهردار وقت در نظر داشت تا با تهیه بسته های تشویقی ویژه تمامی محله های این محدوده چرخ نوسازی را به چرخ بیندازد؛ اما همجواری بافت تاریخی تهران با بافت فرسوده که البته در بیشتر موارد این دو بافت در هم تنیده شده، باعث شده تا بسیاری از محله های این منطقه با توجه به سیاست های سازمان میراث فرهنگی در خصوص حفظ حریم بناهای تاریخی؛ املاک فرسوده ای که در مجاورت خانه های تاریخی قرار دارند؛ به جای نوسازی فریز شوند. آنچه در این میان اهمیت دارد؛ این است که باید ارزش افزوده ای که بافت تاریخی طهران قدیمی برای منطقه 12 دارد؛ برای شهروندانی که در این محدوده زندگی می کنند نیز وجود داشته باشد.

تیتر شهر: به رغم مشکلاتی که همجواری بافت مسکونی و تاریخی در منطقه 12 برای ساکنانش به وجود آورده؛ معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران بر این باور است که نباید به احیای خیابان های تاریخی تنها نگاه کالبدی داشت و آن را بزک و تعمیر کرد. به اعتقاد مهدی حجت؛ بافت تاریخی شهر تهران یکی از سرمایه های بسیار گرانقدر و موثر در کیفیت شهر تهران است که باید به آن توجه ویژه شود.

 

آنطور که معاون شهردار تهران می گوید؛ یکی از برنامه های ویژه شهرداری تهران در حوزه احیای خیابان های تاریحی طهران قدیم؛ احیای دوباره خیابان لاله زار به عنوان راسته فرهنگی تهران در قلب تاریخی خود است. به همین خاطر تمام تلاش معاونت شهرسازی  و معماری شهرداری تهران بر این است که برنامه هایی که امکان ایجاد زندگی مجدد را دارد در خیابان لاله زار اجرا شود نه اینکه به آن نگاه کالبدی داشته باشد.

 

داشتن نگاه معقول اجتماعی برای احیای راسته های تاریخی تهران یکی از تاکیداتی است که مهدی حجت به آن تاکید دارد و در این باره توضیح می دهد؛ سعی ما این است که در این خیابان شرایطی ایجاد شود که طی آن افراد به بهانه های مختلف فرهنگی، هنری، اجتماعی رغبت زیادی به حضور در آن اماکن داشته باشند. میزان توجه عمومی به بافت های تاریخی از همه چیز مهم تر است. اظهار علاقه و توجه عمومی به موضوع میراث فرهنگی و بافت های تاریخی نسبت به ده سال گذشته افزایش یافته است چرا که مردم متوجه این ثروت ملی شده اند و توقعات زیادی برای آن دارند که باید حفظ شود.

 

اما سوال اینجاست به رغم نگاهی که شهرداری تهران به موضوع هویت بخشی بافت های تاریخی در قلب تاریخی تهران دارد؛ چرا تنها رویکرد شهرداری تهران در سال های اخیر بعد از احیای خانه های تاریخی تبدیل این خانه های خاطره انگیز و تاثیرگذار به موزه هایی است که در بیشتر موارد درهای این اماکن به روی مردم بسته است؟ به عنوان مثال خانه تاریخی اتحادیه که بعد از کش و قوس های بسیار توسط شهرداری تهران خریداری و مرمت شد چرا به جای اینکه با بهره برداری مناسب به مکانی برای حضور بیشتر مردم تبدیل شود؛ به موزه شخصیت ها تبدیل شد که تنها ساعاتی از روز باز است و تاثیری در هویت بخشی تاریخی تهران ندارد. در صورتی که با یک بهره برداری بهینه تر شهرداری تهران می توانست  از این خانه تاریخی به عنوان یک فرصت تاثیرگذار استفاده کند.

 

 

 

همجواری بافت فرسوده و تاریخی منطقه کار نوسازی را سخت کرده است

اما اگر از نگاه هویتی به بناها و راسته های تاریخی منطقه 12 بگذریم؛ مساله مهمی که در این میان وجود دارد؛ در هم تنیدگی بافت تاریخی و فرسوده در برخی از محله های این منطقه است. شهردار منطقه 12 تهران در این باره به خبرنگار تیتر شهر بیان کرد: در سال های گذشته مهمترین برنامه شهرسازی منطقه  12 احیای بافت تاریخی منطقه بوده است که وجود این بافت ها برای منطقه ارزش افزوده بالایی را به همراه دارد.

 

 

به اعتقاد پیمان محسنی؛ یکی دیگر از مشکلاتی که در احیای بافت فرسوده در منطقه 12 وجود دارد، تداخل بافت تاریخی و فرسوده است که به تبع آن ضوابط قانونی که میراث فرهنگی برای این محدوده ها در نظر گرفته است، فرصت چشمگیری برای نوسازی بافت فرسوده در اختیار مالکان قرار نمی دهد.

 

وی با بیان اینکه در تلاش هستیم تا ضوابط سازمان میراث فرهنگی را در محدوده های تاریخی و فرسوده منطقه 12 ارزشمند کنیم، یادآور شد؛ همان طور که وجود بافت تاریخی در منطقه یک ارزش افزوده برای این محدوده محسوب می شود، باید این ارزش افزوده برای محله های منطقه نیز در نظر گرفته شود.

 

 

به گفته  محسنی؛ در حال حاضر مالکان محله های فرسوده حتی برای زندگی شخصی خودشان نیز حاضر به احیای املاک فرسوده خود نیستند، به همین دلیل  است که به جای مداخلات منفی در  محدوده های تاریخی، باید مداخلات مثبتی را پیش رو بگیریم. به عنوان مثال در محله عودلاجان متاسفانه در  سال های گذشته در این محله تاریخی مداخلاتی از سوی برخی از سازمان ها در بافت فرسوده و تاریخی آن انجام شده بود که نتیجه آن برهم زدن بافت مسکونی در این محدوده بود. به همین دلیل در تلاش هستیم تا املاک این محدوده را از حالت ریزدانگی خارج کنیم، تا مالکان این محدوده در نوسازی بافت قدیمی خود طبق ضوابط از امکانات بهره مند شوند. در واقع مرمت و بهسازی بازارچه تاریخی عودلاجان با هدف شناسایی این محله قدیمی برای شهروندان تهرانی بود تا برای خرید به این بازارچه رفته و به طبع آن کسبه نیز از این تغییرات به لحاظ اقتصادی بهره مند خواهند شد.