یافته علمی زلزله استان کرمانشاه طی همایشی در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ارایه می شود / ایجاد پرتگاه بیش از ۳ متر

تهران - ایرنا - مدیر بخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، از برگزاری همایش ارایه یافته های علمی این مرکز در مناطق زلزله زده استان کرمانشاه و سرپل ذهاب خبر داد.

«علی بیت الهی» روز یکشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: در این همایش، عملکرد و فعالیت های شبکه شتابنگاری این مرکز در منطقه مورد بررسی قرار می گیرد.
وی ادامه داد: در این همایش یافته های علمی گروه اعزامی در زمینه زلزله شناسی مهندسی و ژئوتکنیک، شهرسازی و معماری منطقه، سازه و مصالح و تاسیسات و نحوه حمل و نقل مدیریت بحران در زمان وقوع زلزله در استان کرمانشاه ارائه می شود.
این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه با وقوع این زلزله نادر و بی سابقه حداکثر تا 3 ماه آینده شاهد پس لرزه های زیادی با مقیاس کوچک و متوسط در این منطقه خواهیم بود، گفت: وقوع این زلزله به بزرگی 7.3 مقیاس امواج درونی در «ایالت لرزه زمین ساختی زاگرس» با زلزله خیزی بالا نادر بود، چرا که این منطقه همواره شاهد زلزله های کوچک و متوسط بوده است.
دبیر کارگروه ملی زلزله یادآورشد: به احتمال زیاد با وقوع این زلزله مهیب تنش نهفته در زمین این منطقه آزاد شده و احتمال وقوع زلزله مشابه دیگری در این منطقه منتفی می شود زیرا انرژی زمین در این منطقه آزاد شده است.

همایش ارایه یافته های علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی روز چهارشنبه اول آذر در محل این مرکز برگزار می شود.
به گزارش ایرنا، زلزله ای به بزرگی 7.3 ریشتر شامگاه یکشنبه استان کرمانشاه را لرزاند. شدت این زمین لرزه به حدی بود که در اغلب استان های کشور احساس شد.
محل وقوع استان کرمانشاه - حوالی ازگله - بوده است. این زمین لرزه در ساعت 21 و 48 دقیقه و در طول جغرافیایی 45.9 ، عرض جغرافیایی 34.84 و در عمق 11 کیلومتری زمین روی داده است. همچنین در ادامه ، زمین لرزه هایی به بزرگی 4.6 و 4 ریشتر این منطقه را لرزانده و پس لرزه های این زمین لرزه ادامه دارد.
براساس آخرین اطلاعات اعلام شده، تاکنون در این زمین لرزه بیش از 436 نفر از هموطنان جان خود را از دست داده اند و تعداد مجروحان این حادثه دردناک 10 هزار و 179 نفر رسیده است.

ایجاد پرتگاه بیش از ۳ متر

 

 

گزارش کارشناس وزارت راه و شهرسازی از نتایج اولیه زلزله استان کرمانشاه حاکی از آن است که در نتیجه این زمین لرزه پرتگاهی با ارتفاع بیش از سه متر، گسیختگی طولی و ممتد در امتداد بیش از چهار کیلومتر و در پهنای بیش از یک کیلومتر در سطح زمین ایجاد شده است.

به گزارش گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ علی بیت اللهی - مدیر بخش زلزله و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی - نتایج اولیه تحقیقات خود را اعلام کرد که بر اساس آن مشخص شد "جابجائی در جهت عمودی و ایجاد پرتگاه با ارتفاع بیش از سه متر، گسیختگی طولی و ممتد در امتداد بیش از چهار کیلومتر و در پهنای بیش از یک کیلومتر در سطح زمین، نتیجه رخداد زلزله کرمانشاه – سرپل ذهاب " بوده است.

به گفته بیت اللهی، زلزله سترگ و کم سابقه در سوی غربی استان کرمانشاه، نزدیک نوارمرزی با کشور عراق، از زوایای مختلفی قابل تحلیل و ارزیابی است. مطمئنا در روزهای آتی تیم های تحقیقاتی، اجرائی و امدادی حاصل مشاهدات خود را با هدف انتقال تجربیان و درس آموزی از این رخداد طبیعی، به اشتراک خواهند گذاشت. در همین ارتباط تیم کارشناسی و تحقیقاتی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، متشکل از متخصصان زلزله، ژئوتکنیک، سازه، تاسیسات، مصالح و بتن، شهرسازی، حمل و نقل و مدیریت بحران، روز بعد از رخداد زلزله ۲۱ آبان ماه با بزرگی ۷.۳ به منطقه اعزام و از دیدگاه های مختلفی ابعاد حادثه را بررسی کردند.

مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اظهار کرد که یافته ارزشمند و مهمی که در این نوشتار بطور مجمل به آن پرداخته می شود، مشاهدات گروه زلزله و ژئوتکنیک مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی(با همکاری مستمر و نزدیک همکاران اداره کل راه و شهرسازی استان کرمانشاه) از گسیختگی نادر و طویل و عریضی بوده که در پی وقوع زلزله با بزرگی ۷.۳ در اطراف رومرکز آن بوقوع پیوسته است.

در شکل های زیر اثرات این گسیختگی سطحی که بصورت کششی و گاه رانش زمین در منطقه بوده، قابل مشاهده است. میزان جابجائی قائم طرفین گسیختگی در برخی از نقاط به بیش از سه متر نیز بالغ می‌شود. طول گسیختگی برداشت شده حدود چهار کیلومتر و پهنای زون گسیختگی که بصورت خطوط کم و بیش موازی و طویل است بیش از یک کیلومتر ثبت شده است. چنین رخ‌نمویی از گسیختگی های خاک و لغزش سطحی در زمین در زلزله های پیشین ایران نادر و بدیهی است که این گسیختگی ها در اثر جنبش نیرومند زمین پدید آمده که نمود آن در سطح زمین و در لایه های سطحی بصورت گسیختگی های کششی و کنده شدن سطح زمین و جابجائی و پرتاب سنگ ها است.

 

شکل۱- عکس هائی از گسیختگی سطحی در اثر زلزله کرمانشاه - سرپل ذهاب

این زون گسیختگی که دربر دارنده حرکات کششی لغزش در دامنه های خاکی بوده که در ۱۰ کیلومتری شمال شرق شهر سرپل ذهاب (خط مستقیم) واقع شده است و در مجاورت روستای مله کبود سمت شمال شرقی آن واقع است که جهت بازدید و شناسائی از روستای مله کبود واقع در ارتفاع ۷۶۰ متری از سطح دریا، در جهت شمال شرق تا ارتفاع ۱۷۰۰ متری، طول مسیری تقریبی دو کیلومتری را بصورت پیاده باید پیمود. مختصات جغرافیائی نقطه مرکز این زون گسیختگی بطول جغرافیائی ۴۵.۹۰۹ و عرض ۳۴.۵۳۶ درجه است.

 

شکل۲- موقعیت زون گسیختگی در اثر زلزله کرمانشاه - سرپل ذهاب، حوالی روستای مله کبود

امتداد گسیختگی شمال غرب - جنوب شرق بوده که در راستای گسل های منطقه است. این زون در ناحیه ای واقع می گردد که جانمائی پس لرزه ها نیز منطبق با آن است.

تا لحظه تدوین این نوشتار، حدود ۷۵۰ پس لرزه در منطقه رخ داده است که براساس گزارش مرکز لرزه نگاری دانشگاه تهران، موسسه ژئوفیزیک، نقشه توزیع آن در شکل ۳ نمایش داده شده است.

شکل۳- توزیع پس لرزه های زلزله کرمانشاه - سرپل ذهاب (تاکنون بیش از ۷۵۰ پسلرزه ثبت شده است)

به گفته بیت اللهی، در سمت شمال غربی زون گسیختگی و به سمت روستاهای تپانی، نوشیروان و سراب ذهاب، دشت ذهاب واقع شده است که احتمال می رود پهنه گسلی ذهاب نیز حدفاصل این دشت و ارتفاعات شرقی آن نظیر ارتفاعات شاه نشین که در پیشانی آن قلعه یزدگرد نیز واقع شده، باشد.

درسمت جنوب شرقی و در مجاورت آبشار ریژاوو یا آبشار پیران (حوالی روستائی به همین نام) پرتگاه های مرتفعی وجود دارد که اثر گسل های با راستای شمال غرب - جنوب شرق منطقه و از ان جمله پهنه گسل ذهاب را نشان می دهد.

شکل۴- پرتگاه احتمالی گسلی پهنه ذهاب در مجاورت آبشار پیران

آنچه واضح است، منطقه مورد بحث در این نوشتار، یکی از عمده ترین کانون رهائی تنش تکنونیکی منطقه در زلزله ۷.۳ کرمانشاه - سرپل ذهاب بوده و در این منطقه علاوه بر گسیختگی های خاک، از جا در آمدن سنگ ها، کنده شدن و متلاشی شدن زمین علاوه بر گسیختگی هایی که حالت رانش زمین را متصور می سازند، مشهود است. همچنین امتداد طویل گسیختگی و انطباق آن با پخش شدگی پس لرزه ها و جهت گسله های شناخته شده منطقه نشان می‌دهد که گسل مسبب زلزله نیز در هیمن راستا جابجائی عمده داشته و بیشترین اثرات جنبش زمین نیز در این مناطق رخ داده است.

شکل۵- کنده شدن زمین و جابجائی سنگ های مستحکم در سطح و نیز جهت یافتگی گسیختگی کششی در دامنه ارتفاعات شاه نشین

با رخداد زلزله به بزرگی ۷.۳ در نواحی مرزی ایران و عراق، علاوه بر استان‌های غربی کشور همچون کرمانشاه، کردستان و ایلام، زلزله در تهران، استان لرستان و چندین استان دیگر کشور از یک طرف و در کشورهای کویت، ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، عربستان، قطرو چند کشور دیگر بر طبق گزارش خبرگزاری ها نیز احساس شده است که بدون تردید معرف میزان انرژی آزاد شده در اثر زلزله کرمانشاه بوده و اثر آن بر لایه های سطحی نظیر آنچه در شکل های این نوشتار نشان داده شد، حیرت آور است.