مهم ترین چالش های این روزهای کلان شهر ها احیای بافت فرسوده است. اتفاقی که سبب شده دولتیان و مدیران شهری با یکدیگر همصدا شوند تا این معضل را حل کنند اما به راستی چرا این مشکل همچنان روی زمین مانده است؟
به گزارش تیترشهر؛ یکی از چالش های این روزهای کلان شهر مشهد وجود بافت فرسوده ی اطراف حرم مطهر است که علاوه بر ایجاد مشکلات امنیتی برای ساکنین، خود به یکی از کانون های بحران در مشهد بدل شده است؛ از بحث امنیت و خیابان های باریک این بافت ها که بگذریم؛ این مراکز به به یکی از نقاط حساس در مواقع زلزله بدل شده است؛ از این رو مسئولین در همه مراحل با روش های مختلف در پی حل این معضل برآمدند؛ اما گویا این تلاش ها کافی نبوده و نیاز است مسئولین رویکرد خود را نسبت به بافت فرسوده تغییر دهند؛ بر این اساس خبرنگار تیتر شهر به سراغ زهرا نژاد بهرام، عضو کمیسیون معماری و شهر سازی شورای شهر تهران رفت و علت های ناکامی در بهسازی بافت فرسوده اطراف حرم مطهر جویا شد؛ وی علت اصلی ایجاد این بحران را نگاه کالبدی مدیران شهری گذشته به شهر دانسته و معتقد است شهر کوچه و خیابان نیست بلکه محل زندگی انسان هاست؛ از این رو باید مشکلات آن با همراهی شهروندان و ساکنین حل شود؛ نژاد بهرام با ارائه پیشنهاداتی به مدیریت شهری مشهد، خواستار حفظ فضاهای تاریخی در این بافت نیز شد. شکاف عمیقی میان طراحان و بهره وران؛ یکی از دلایل شکست طرح های بافت فرسوده
زهرا نژاد بهرام، عضو هیئت رئیسه شورای شهر تهران در ابتدای این مصاحبه گفت: موضوع بافت فرسوده، موضوع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، شهری است یعنی این امر را موضوعی کالبدی نمی دانم و نگاه متفاوتی دارم.
وی افزود: بافت فرسوده حاصل عدم تعادل است؛ عدم تعادل میان کار و زندگی. هر وقت تعادل بین کار و زندگی افت پیدا می کند و به زوال افتاد، شاهد زوال کیفیت بافت برای سکونت انسان هستیم.
عضو کمیسیون معماری و شهر سازی شورای شهر تهران تصریح کرد: بافت فرسوده پیرامون اطراف حرم امام رضا (ع) در واقع به خاطر وجود مکان مقدس ایجاد شده است. از این رو همانطور که می دانید شهر یا در کنار آب ها، در کنار منابع مشخص طبیعی و یا در کنار منابع معنوی ایجاد می شود. توسعه شهر مشهد در حاشیه و پیرامون منبع معنوی حرم امام رضا (ع) بوده است.
عضو هیئت رئیسه شورای شهر تهران اظهار کرد: مشهد به خاطر سابقه چندین هزار ساله، افت و خیز های متعددی در مسیر شکل گیری خود داشته است. این نوع بافت، با توجه به رونق شهرنشینی و رونق زندگی در هزاره سوم و اواخر قرن بیستم نمی توانست ادامه پیدا کند.
نژاد بهرام ادامه داد: شهرداری مشهد با توجه به این مسئله دنبال ایجاد طرح تفضیلی بافت پیرامون اطراف حرم بود که شرکت تاچ این کار را انجام می داد؛ این شرکت طرحش این بود که حرم را به عنوان نقطه کانونی نگاه کرده و سپس به شکل شعاعی چند خیابان را منشعب کند از این رو بافت های این خیابان را تبدیل به فضاهای تجاری، اقتصادی و مسکونی کند.
مشاور اجتماعی سابق شرکت مادر تخصصی تاش گفت: ابتدا تصور می شد به دلیل اینکه این طرح از بالا به پایین است مردم این طرح را می پذیرند و هیچ مشکلی ایجاد نمی شود و به فضاهای خاص و بناهای واجد شرایط که رسیدیم حفظ خواهد شد اما در عمل با دشواری های بسیاری رو به رو شدیم.
غلبه کار بر زندگی عامل واگرایی بافت فرسوده اطراف حرم مطهر
وی در پاسخ به چرایی عدم توفیق این گونه طرح ها بیان کرد: علت اصلی این است که نه مردم می دانستند طرح چیست و نه مسئولین. بحث اصلی من این است که شکاف عمیقی میان طراحان و بهره وران صورت می گرفت؛ یعنی ذینفعان در کنار یکدیگر قرار نگرفتند. به همین دلیل مردم نسبت به اجرایی شدن این طرح، مقاومت می کردند. در واقع پیوند و همگرایی میان مردم و مجریان وجودنداشت
عضو شورای شهر تهران در ادامه افزود: ؛ در بافت فرسوده اطراف حرم مطهر نوعی واگرایی ایجاد شده که این واگرایی ناشی از غلبه کار بر زندگی است.
عضو کمیسیون معماری و شهر سازی شورای شهر تهران در توضیح واگرایی و غلبه کار بر زندگی بیان کرد: این جمله یعنی اینکه ما بیشتر رویکرد تجاری داشتیم. برای اینکه می خواستیم طرح ها را اجرا کنیم از این رو به ظرفیت های اقتصادی روی آوردیم.
نژاد بهرام ادامه داد: برج های بلند، پاساژ های تجاری، هتل های متفاوت و... همه این عوامل دست به دست هم داد تا فضای کار را بر فضای زندگی ترجیح بدهیم؛ برای همین امروزه بافت اطراف و پیرامون حرم دچار چالش از دست دیگر شده است و هویت اصلی خودش به عنوان محله های زندگی از دست داده است. حتی امروزه شاهد هستیم در قطعه ای که کمترین دست خوردگی داشته و هنوز سکونت جریان داشت بافت زندگی دچار چالش جدی می شد.
زوال زندگی در بافت فرسوده رخ داده است
وی افزود: خانه ها از منظر سازه ای دچار چالش جدی شدند. وقتی بافت به فرسودگی می رسد نه تنها زوال بنا و سازه داریم بلکه زوال زندگی داریم و میل به سکونت در مردم کاهش می یابد؛ از این رو تمایل به خروج میان ساکنین افزایش می یابد. افرادی هم که در حال حاضر ساکن هستند از ناچاری همچنان در محل مانده اند و این ناچاری سبب می شود که ایمنی و امنیت انسان ها در شهر دچار چالش شود. به همین دلیل در خصوص بافت اطراف حرم نیازمند بازنگری هستیم.
