هم‎نوایی هنر و معماری در بزرگترین مسجد تاریخی غرب کشور/ مسجد امام خمینی؛ نگینی درخشان در قلب بروجرد

 

هم‎نوایی هنر و معماری در مسجد امام خمینی بروجرد به عنوان بزرگترین مسجد تاریخی غرب کشور آن را به نگینی درخشان در قلب شهر بروجرد تبدبل کرده است.

به گزارش خبرگزاری فارس از بروجرد، توصیف ویژگی‎ها، شاخصه‎ها و برجستگی‎های ممتاز و گاه بی‌بدیل و کم نظیر آثار فاخر تاریخی و مذهبی بروجرد با آن همه دیرینگی و ارزش و اعتبار معماری کاری بس دشوار برای هر نگارنده است.

تنوع، تکثر و تعدد آثار و ابنیه گران‌بهای تاریخی، مذهبی و فرهنگی در بروجرد این شهرستان را مفتخر به داشتن مجموعه‎ای گران‌سنگ و گاه نایاب کرده است که زبان در بیان ارزش و اعتبارش قاصر است.

 مسجد امام خمینی یا سلطانی بروجرد یکی از این بناهای فاخر تاریخی و مذهبی است که با آن جاذبه حیرت‌آورش کهربایی است که هر ذوق بیدار و جستجوگری را به خود جذب می‎کند.

مسجدی که با گام نهادن در فضای ملکوتی‎اش تو را در سکوتی عمیق و معنوی محو می‎کند، به طوریکه گذر زمان و عبور و مرور آدم‎ها از کنارت را احساس نمی‎کنی.

خنکای دلپذیر هوا در این خانه خدا روح و جانت را صیقل داده و از هر چه هیاهو، آشفتگی و دغدغه‎های دنیایی است، می‎رهاند.

مسجد تاریخی امام خمینی که با استواری بی‎مانند و ستودنی در مرکز شهر بروجرد خودنمایی می‎کند، برای خودنمایی و ادامه حیات به باز زنده‎سازی و مرمت نیاز دارد، تا همچون گنجینه‎ای گرانقدر برای آیندگان به یادگار بماند.

بروجرد 7 مسجد تاریخی دارد

یک کارشناس میراث فرهنگی در گفتگو با فارس می‎گوید: در بروجرد حداقل 7 مسجد تاریخی از جمله مساجد رنگینه، دو خواهران، سید، امیرالمومنین و بوریاباف‌ها وجود دارد.

محمد مهدی گودرزی از مساجد جامع و امام خمینی به عنوان دو مسجد مهم تاریخی در بروجرد یاد و عنوان می‎کند: بسیاری از کارشناسان معتقدند که مسجد امام خمینی یا جامع سلطانی بر روی مسجد جامع حدیث احداث شده است.

وی بیان می‎کند: در گذشته مرسوم بوده که اگر مسجدی تخریب می‎شده بر روی آن مسجد دیگری بنا و از مصالح مسجد قدیمی برای ساخت مسجد جدید استفاده می‎شده و با این اوصاف به نظر می‎رسد که مسجد امام خمینی بر روی مسجد جامع حدیث بنا شده است.

این کارشناس میراث فرهنگی ادامه می‎دهد: ساخت بنای مسجد امام خمینی حداقل از زمان زندیه آغاز و الحاقات و تزئیناتی در زمان قاجار به آن افزوده شده است، به همین خاطر خیلی‎ها این بنا را متعلق به دوران قاجار می‏‌دانند.

گودرزی با اشاره به اینکه این مسجد از نوع مساجد چهار ایوانی و شامل ایوان‎های شرقی و غربی و شمالی و جنوبی است، می‎افزاید: ایوان‎های شرقی و غربی به صورت قرینه ساخته شده و هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند اما ایوان‎های شمالی و جنوبی اندکی تفاوت دارند، البته کار آنقدر استادانه اجرا شده که این تفاوت دیده نمی‎شود.

نظارت موثر بر مقاوم سازی مساجد پایتخت نشده است!

تهران - ایرنا- رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران گفت: در سال های گذشته به لحاظ توزیع(جانمایی)، مقاوم سازی و استحکام بنا نظارت موثری بر ساخت مساجد پایتخت نشده است.

به گزارش روز دوشنبه روابط عمومی شورای شهر تهران، محمد سالاری پس از جلسه شورای ساماندهی مساجد شهر تهران افزود: مساجد علاوه بر اینکه محلی برای برگزاری نماز، مناسک مذهبی و معنوی به شمار می روند کانون های جدی تعامل مردم و پایگاه های اصلی مدیریت بحران شهرها نیز محسوب می شوند.
وی تاکید کرد: وجود مسجد در کنار بازارها در محلات از جمله عناصر اصلی هویت شهری محسوب می شوند اما در سال های گذشته به این مهم در ساخت مساجد توجه نشده است.
وی بیان کرد: در سال های اخیر شکل گیری مشاغل نامتجانس در محدوده مرکزی شهر موجب کاهش جدی کیفیت زندگی در این محدوده شده و جابه جایی سکونتگاه ها و مهاجرت جمعیت ساکن به سایر مناطق به تعطیلی و خالی شدن برخی مساجد از نمازگزاران انجامیده است.
عضو شورای شهر تهران گفت: متاسفانه در طول سال ها و دهه های گذشته شهرداری تهران نقش هدایت و راهبری خود در جانمایی مناسب این مکان مذهبی با توجه به جغرافیای محدوده شهر را ایفا نکرده است.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران افزود: در سال های گذشته شهرداری تهران به جای ایفای نقش سیاستگذاری در جانمایی مناسب، مقاوم سازی و نظارت بر نحوه طراحی، معماری و ساخت بنای مسجد، جایگاه خود را به منبعی برای کمک های صرف مالی تقلیل داده است.
به گفته این عضو شورای شهر تهران، شهرداری تهران با نهادینه کردن این ذهنیت که کمک مالی وظیفه ذاتی شهرداری است به تداوم فرهنگ مشارکت دهی شهروندان و نیکوکاران به این امر بسیار مهم لطمه وارد کرده است.
سالاری از شهردار تهران به عنوان رئیس شورای ساماندهی مساجد شهر تهران درخواست کرد جلسات این شورا را برگزار کند.
به گزارش ایرنا آمارها نشان می‌دهد در تهران حدود دو هزار مسجد وجود دارد. برپایه اطلس شهری تهران جانمایی مساجد در همه مناطق متناسب با نیاز انجام نشده و بیشترین دسترسی به مساجد در نواحی مرکزی، جنوب شرق شهر و بویژه در مناطق 4، 8، 10، 11، 12، 13، 14،17 و 20 است.
براین اساس دسترسی به مساجد در در نواحی حاشیه‌ای شرقی، غربی و جنوب غربی در تهران چندان مناسب نیست.

نشست مبانی زیبایی شناسی فرهنگ، هنر و معماری در گردشگری برگزار شد

سومین پیش نشست تخصصی کنفرانس بین‌المللی گردشگری و معنویت با موضوع "مبانی زیبایی شناسی فرهنگ، هنر و معماری در گردشگری" در راستای برگزاری سومین کنفرانس بین‌المللی گردشگری و معنویت در قم برگزار شد.

 دکتر محمد حسین ایمانی خوشخو، رئیس کمیته علمی سومین کنفرانس بین‌المللی گردشگری و معنویت در ارتباط با موضوع هنر، معنویت و گردشگری مطالبی را بیان کرد.

ایمانی خوشخو با اشاره به اهمیت موضوع معنویت در مطالعات هنر و گردشگری، هنر و معنویت را دو عنصر ناگسستنی دانست و گفت: هر چند ابزار هنر مادی است اما خمیر مایه اصلی آن معنویت است. همان‌طور که هنر اسلامی نیز نتیجه تجلی وحدت در کثرت است و وابستگی همه چیز را به خداوند متعال نشان می‌دهد در این فضای هنری انسان به هر سو رو کند به یاد خداوند متعال می‌افتد و خداوند در ضمیر او روشن می‌شود.

ایمانی خوشخو با تأکید به اینکه گردشگری نیز از معنویت جدا نیست، عنوان کرد: در فلسفه گردشگری مطالعات زیادی انجام شده است که نتیجه این مطالعات از گردشگری به عنوان وسیله رشد و پیشرفت یاد می‌کند و اگر تغییر و رشد در فرد گردشگر رخ ندهد آن فرد دچار نقص بوده است.

رئیس کمیته علمی سومین کنفرانس بین‌المللی گردشگری و معنویت، اذعان کرد: همه گردشگران ضمن بازدید از معماری بناهای تاریخی و مذهبی در همه نقاط جهان، دارای یک حس مشترک هستند که این حس معنوی بوده و از طریق هنر منتقل می‌گردد. لذا عناصری چون زیبایی، مابعدالطبیعه، لذت، خیال، قرب الهی، همساز با سرشت انسانی و مقصد حقیقی، به عنوان محورهای هنر معماری و گردشگری هستند که از طریق حس مشترک معنوی در فطرت انسانی، افراد را از طریق گردشگری به یکدیگر متصل می‌نمایند؛ و این امر در فلسفه حرکت گردشگری رخ می‌دهد که هم‌راستا با اصول معنویت بوده و در مسیر تحقق حرکت انسان به سوی آفریدگار محقق خواهد گشت.

 

وی یادآور شد دو نگاه به موضوع صنعت وجود دارد، یک نگاه اقتصادی و دیگر نگاه هنری. در نگاه هنری، فن و حرفه خمیر مایه اصلی صنعت را تشکیل می‌دهد، چه بسا در گردشگری این فن، محوریت کلیدی مبانی هنر و گردشگری را از حیث زیبایی شناختی و اتصال با معنویت بیان می‌دارد. لذا فرآیند گردشگری محصولی را خلق می‌کند که انسان به خداوند متعال نزدیک‌تر می‌شود

در این نشست تخصصی دکتر اردکانی، رئیس اداره امور بین‌الملل حرم کریمه اهل‌بیت(س) و همچنین معاون فرهنگی حرم حضرت معصومه سلام الله علیها، حجت الاسلام والمسلمین فلاحی، ضمن تأکید به اهمیت شهر مقدس قم از حیث توجه گردشگران خارجی، گزارشی را از آمار گردشگران و نیز اقدامات فرهنگی آستان حرم حضرت معصومه علیها السلام ارائه کردند.

دو نفر از هنرمندان عرصه معماری و هنر در این نشست با تشریح معماری اسلامی از حیث زیبایی شناختی و فرهنگ، ضمن اشاره به منحصر به فرد بودن معماری اسلامی در جهان، بر شناخت مفاهیم و معانی مکنون در بناهای ایرانی اسلامی، که هر یک از این مفاهیم دارای مبانی کلیدی از معنویت و هنر است، تأکید کردند.

سومین کنفرانس بین‌المللی گردشگری و معنویت در اواخر مهرماه سال 1397 در شهر قم برگزار می‌شود. علاقه‌مندان و پژوهشگران می‌توانند مقالات خود را از طریق سایت اصلی کنفرانس به نشانی    http://icts-usc.ir  مقالات خود را بفرستند.

معنویت راهی برای تحقق گردشگری پایدار، مبانی فلسفی و تعالی انسان در گردشگری، مبانی روانشناسی و سلامت معنوی در گردشگری، مبانی جامعه شناسی و تعامل اجتماعی در گردشگری، مبانی زیبایی شناسی فرهنگ، هنر و معماری در گردشگری و مبانی برنامه ریزی، اقتصاد و مدیریت در گردشگری با رویکرد معنوی موضوعات سومین کنفرانس  بین‌المللی گردشگری و معنویت است.

بررسی مساجد تاریخی ایران/ نشست "مسجد در آیینه تاریخ ایران" برگزار می‌شود

با حمایت گروه تاریخ و باستان‌شناسی خانه اندیشمندان علوم انسانی نشست "مسجد در آیینه تاریخ ایران" برگزار می‌شود.

 به بهانه حادثه آتش سوزی مسجد جامع ساری، نشست "مسجد در آیینه تاریخ ایران"  با نگاهی به مساجد جامع اصفهان، ساری، پامنار زواره، فریمان و تاریخانه دامغان برگزار می‌شود.

در بخش نخست این نشست دکتر فریبا سعیدی انارکی، کارشناس باستان شناسی اصفهان به بررسی مسجد جامع اصفهان و پامنار زواره خواهد پرداخت.

در ادامه حسین عباس زاده، مسجد جامع فریمان را مورد بررسی قرار خواهد داد.

بخش سوم این نشست به بررسی مسجد تاریخانه دامغان توسط  معصومه داوودیان اختصاص دارد.

قسمت پایانی این نشست مهدی عابدینی عراقی به آتش سوزی و صدمات به مسجد جامع ساری خواهد پرداخت و ابعاد تاریخی این بنای با ارزش را مورد بررسی قرار می‌دهد.

در استیمنت این نشست آمده است: در جهان‌بینی اسلام، اندیشه مبتنی بر توحید مبنای تولیدات هنر اسلامی قرارگرفته است. این ارتباط در زیباترین بیان خود بی‌شک در معماری مساجد اسلامی مطرح است. مسجد جلوه‌ای از زیبایی‌های الهی و نمونه بارزی از تلفیق و ارتباط فرم‌های نمادین، با باورهای عمیق اعتقادی است.

مسجد در ساده‌ترین شکل خود می‌تواند دیواری باشد که رو به‌ قبله ساخته ‌شود و جهت نماز گزاردن را نشان می‌دهد، اما تأکید اسلام به برپایی نماز جماعت موجب شده تا مسجد از یک مکان عبادی به یک نهاد عبادی با کارکردهای ارتباط اجتماعی بدل شود.

در ایران، مسجد و بازار دو نهاد از نهادهای اجتماعی‌ هستند. شهرهای اسلامی به لحاظ کالبدی، متشکل از سه رکن اصلی ارگ، مسجدجامع و بازار بوده است که محل استقرار و جایگاه عناصر متشکله اجتماع شهری یعنی عمال دیوانی، علما و بازاریان بوده است. مساجد جامع در شهرها همواره دو کارکرد سیاسی و مذهبی داشت و عموماً در کنار مقر فرمانروایان و والیان قرار داشت و بعضاً مرکزاجتماعات سیاسی و رسمی هم بوده است و معمولاً در کنار آن مدرسه علمیه شهر واقع بوده و بالاخره بازار که آن را احاطه می‌کرده است.

مسجد جامع به‌ تدریج به یکی از ارکان اصلی جوامع شهری بدل شد. با اینکه ارگ در کنار مسجد و بازار به ‌عنوان یکی از سه نهاد عمده شهر بوده است، اما عمال دیوانی در یک ویژگی اخص با علما و بازاریان تفاوت داشتند و آن خاستگاه اجتماعی آنان بوده است. شاید یکی از دلایل اتحاد و نزدیکی مسجد و بازار یا علما و بازاریان در مقابل حکومت‌ها، همین یگانگی ریشه و خاستگاه اجتماعی آنان باشد.

ورود علاقمندان، دانشجویان، پژوهشگران، خبرنگاران و اهالی رسانه در این نشست آزاد است.

علاقه‌مندان می‌توانند جهت حضور در این نشست  شنبه ۶ مرداد ۹۷، ساعت ۱۷ به خانه اندیشمندان علوم انسانی واقع در  خیابان استاد نجات اللهی (ویلا)، نبش خیابان ورشو، سالن حافظ مراجعه کنند.

بزرگ‌ترین گنبد خشتی جهان را بشناسیم/نگاهی بر معماری اعجاب انگیز گنبد سلطانیه !

گنبد سلطانیه از جمله شاهکارهای معماری است که گنبد خشتی آن در جهان نظیر ندارد.

 هنرآنلاین، یقیناً معماری ایران یکی از بخش‌های جذابی است که می‌تواند صنعت توریست را به سمت توسعه سوق دهد. این در حالی است که اغلب توریست‌های خارجی، بیش از ما ایرانیان مکان‌های تاریخی و جذاب ایران را می‌شناسند و به آن عشق می‌ورزند. گنبد سلطانیه زنجان از جمله بناهای زیبایی است که به جرات می‌توان گفت، یکی از بهترین سرمایه‌های ملی ما در عرصه معماری است. این گنبد زیبا که در استان زنجان قرار دارد، یکی از شاهکارهای معماری دوره ایلخانی است. گنبد سلطانیه در حد فاصل سال‌های ۷۰۴ تا ۷۱۲ قمری، به دستور اولجایتو پادشاه مغول، معروف به سلطان محمد خدابنده و با تولیت و نظارت خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی ساخته شده است.

گنبد سلطانیه که در مسیر تهران به سمت زنجان قرار دارد، یکی از زیباترین گنبدهای خشتی جهان است که از دور به رنگ نیلگون دیده می‌شود. سلطانیه، زمانی پایتخت و مسکن شهریاران ایران بوده و امروزه نیز آرامگاه سلطان محمد خدابنده است.

زیبایی این گنبد خشتی به حدی است که در بسیاری از متون تاریخی و سفرنامه‌ها، به عظمت این بنای باشکوه اشاره شده و بسیاری از شرق‌شناسان و باستان‌شناسان غربی نیز اهمیت فوق‌العاده آن را مورد تأکید قرار داده‌اند.

بدنه اصلی گنبد و تمام ساختمان آن با آجر ساخته شده و گنبد با روکش کاشی‌های فیروزه‌ای و لاجوردی و به شیوه معرق‌کاری تزیین شده است چنانچه گویی جامه‌ای فیروزه‌ای بر تن کرده است.

در قسمت جنوبی گنبد، آثار ساختمان مسجدی دیده می‌شود که محراب آن دارای حاشیه گچ‌بری است. با ملاحظه دقیق این بنای عظیم، به نظر می‌رسد که علاوه بر محل آرامگاه اصلی که شامل ساختمان مرکزی گنبد است و به نام تربت خانه شهرت دارد، در سایت گنبد سلطانیه آرامگاه ملاحسن کاشی نیز وجود دارد. مولانا حسن بن محمود کاشانی آملی معروف به "حسن کاشی" عارف و شاعر دربار سلطان محمدخدابنده (اولجایتو) (حکـ ۷۰۳-۶۸۳ ق) بود.

درباره این که بنا در چه دوره‌ای ساخته شده اختلاف نظر وجود دارد، برخی آن را مربوط به دوران اولجایتو و برخی دیگر آن را مربوط به دوران شاه طهماسب صفوی (حکـ ۹۸۴-۹۳۰ ق) می‌دانند.

کاشی‌های طلایی رنگ و منقش و هشت گوش تربت خانه آن از لحاظ هنر کاشی پزی فوق‌العاده ممتاز و کم نظیر است. پلان بنا در همکف و طبقه اول با فضاهای اطراف مرتبط با گنبد، نزدیک به مستطیل و ادامه مجموعه در طبقه دوم و سوم دارای پلان هشت ضلعی است. این بنا از سه فضای گنبدخانه، تربت‌خانه و سردابه تشکیل شده است. گنبد آرامگاه اولجایتو، با ارتفاع ۵۰/۴۸ متر و قطر دهانه ۴۰/۲۴ متر، بزرگ‌ترین گنبد تاریخی در ایران و بزرگترین گنبد آجری در جهان است.

این گنبد نخستین گنبد دو جداره در جهان است که نمی‌توان نمونه‌ای قدیمی‌تر از آن در جهان یافت. ضخامت گنبد ۱۶۰ سانتی‌متر و فضای خالی بین دو پوسته ۶۰ سانتی‌متر است. سیستم دو جداره بودن گنبد در ارتباط با مسائل ایستایی قابل بررسی است. به طوری که به لحاظ بالا بودن مقاومت بنا در لنگرهای خمشی و برشی، آن را توخالی و بنا را در مقابل زلزله آسیب‌ناپذیر کرده است.

شهرسازی و معماری قم با شاخصه های سبک زندگی دینی فاصله دارد / تحقق معماری و شهرسازی اسلامی؛ دغدغه جدّی مجمع حوزویان مهندس

به گزارش خبرگزاری حوزه، چندی پیش مجمع حوزویان مهندس به همت مرکز خدمات حوزه های علمیه در قم برگزار شد که در حاشیه همین همایش فرصتی دست داد تا با تنی چند از طلاب و روحانیونی که علاوه بر تحصیلات و امور حوزوی مشغول به فعالیت های مهندسی هستند و یا این که خود عضو نظام مهندسی می باشند، گفتگویی انجام دهیم.

آنچه در ادامه می آید، مشروح صحبت های این مهندسان حوزوی با خبرنگار خبرگزاری حوزه است که در آن علاوه بر فعالیت های خود از دغدغه هایشان در زمینه معماری و شهرسازی اسلامی و تاثیر تشکیل این مجمع در تحقق اهداف مدنظر سخن گفته اند.

تشکیل مجمع حوزویان مهندس؛ اقدامی ارزشمند و موثر

حجت الاسلام سید علی امامیان، فارغ التحصیل رشته مهندسی برق از دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول با اشاره به این که سال 82 بعد از فراغت از تحصیل در دانشگاه وارد مدرسه علمیه معصومیه شده است، می گوید: یکی از کارهای خوبی که در حال حاضر برخی دوستان طلبه و روحانی به دنبال آن هستند تشکیل مجمع حوزویان مهندس است که اقداماتی هم در این راستا انجام شده و امیدواریم با تحقق این مهم ، بستر مناسبی به منظور اهمیت دادن بیشتر به معیارهای اسلامی در ساخت و ساز و مهندسی و عمران فراهم شود.

وی می افزاید: خوشبختانه طلاب و روحانیون مهندس دغدغه قابل توجهی نسبت به مسایل روز دارند و با توجه به تخصصشان در عرصه مهندسی تمایل دارند که چه در بحث خانه سازی و چه شهرسازی و معماری شهری ، آن زمینه هایی که دین برای آسایش و رفاه واقعی بیان کرده ، محقق شود که البته این مساله نیازمند عزم و اراده و همت مضاعف دوستان و دغدغه مندان است.

همچنان خلأ نظام معماری اسلامی را شاهد هستیم

حجت الاسلام حسن ابراهیم بیگی ، روحانی شاغل در درس خارج حوزه که از دانشگاه آزاد اسلامی در رشته مهندسی عمران فارغ التحصیل شده است، با اشاره به این که از همان زمان فراغت از تحصیل دانشگاهی در سال 85 وارد مدرسه علمیه معصومیه قم شده، ابراز می دارد: یکی از مسایلی که در حوزه های علمیه و به طور کلی 14 قرن پس از اسلام و نیز گذشت چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی همچنان خلأ آن احساس می شود، نبود یک نظام و چارچوب دینی در زمینه معماری و شهرسازی است

وی می افزاید: البته فقه معماری و شهرسازی چند سالی است که از سوی آیت الله محسن اراکی ارایه می شود اما بسنده کردن به همین میزان کافی نیست و لذا تدوین و ارایه این نظام بعد از این همه مدت یک نیاز ضروری به شمار می رود.

حتی در شهر مقدس قم نیز رنگ و بوی معماری ما ، دینی نیست

این روحانی مهندس همچنین تاکید می کند:در حال حاضر در شهر مقدس قم که عش آل محمد(ص) و مرکز تشیع است چه در بحث خانه سازی، چه در عرصه ساخت و ساز تجاری و یا اداری ، ما رنگ و بوی دینی را در معماری و شهرسازی نمی بینیم و لذا بنده به طور جدی معتقد هستم که باید این نظام آماده و تدوین شود و طبق آن به نظارت دقیق در عرصه های شهرسازی، ساخت مسکن و مجتمع های اداری و تجاری و غیره پرداخت.

وی در بخش دیگری از سخنان خود می گوید: از سوی دیگر ما متاسفانه در زمینه نظام اقتصادی اسلام ضعف داریم و هنوز یک بسته مدون و کامل نداریم و بسیاری از دلایل تهاجم فرهنگی نیز ناشی از همین نبودن نظام ها مبتنی بر اندیشه و تفکر اسلامی است.

لزوم توجه به وضعیت نامناسب معماری در پردیسان قم

حجت الاسلام ابراهیم بیگی در ادامه به صورت مصداقی به وضعیت پردیسان قم اشاره کرده و می افزاید: در حال حاضر ما در ساخت و سازهای نوین از جمله در شهرک پردیسان قم با مشکلات جدی روبرو هستیم و این مهم در حالی است که اساساً زیربنایی ترین کار تدوین نظام شهرسازی است چرا که طبق آن باید شهرک های جدید در داخل و یا حومه شهرها ساخته شود؛ به این معنا که بعد از تدوین و ابلاغ قانون، نظارت جدی نیز صورت گیرد تااین مساله  به صرف شعار و بخشنامه نباشد و اثرات آن را در سطح جامعه عملاً مشاهده کنیم.

معماری اسلامی‌،آمیزشی از ماده و معنا !

آب در معماری باغ‌های اسلامی
تعالی‌بخش ذهن و روح
از دیگر عناصر معماری ایرانی/اسلامی، عنصر آب است. صدای آب که در باغ‌های ایرانی شنیده می‌شود، خود تعالی دهنده ذهن و متوجه‌کننده آن به سوی راز و رمز خلقت است. این نوع جاری شدن آب با صدای خاص و به نوعی زمزمه گر طبیعت و یادآور و تذکر عناصر و نشانه‌های خلقت محسوب می‌شود، از عناصر اصلی باغ‌های ایرانی و معماری اسلامی به شمار می‌رود.این نوع باغ‌ها به عنوان الگو در کشورهای غیر اسلامی دیگرمانند ایتالیا و اسپانیا که زمانی مسلمانان درآن‌ها حکومت داشتند، راه پیدا کرده و همواره به عنوان یکی از مصادیق شگفت انگیز معماری اسلامی تلقی شده چراکه برخلاف معماری مدرن، در این نوع معماری روح انسان تعالی پیدا کرده و متوجه خلقت و حق تعالی می‌شود. این درحالی است در معماری مدرن امروز با کوتاه شدن سقف‌ها و محدود شدن فضاها و خالی بودن اتاق‌ها، روح انسان در این فضاهای بسته و تنگ بیشتر تحت فشار قرار گرفته و اضطراب و تشویش و استرس را بر وی حاکم می‌سازد.
دکتر ایمان زکریایی کرمانی، عنصر دیگر معماری اسلامی و نقش آن در تامین سبک زندگی اسلامی در این معماری را اینگونه شرح می‌دهد:
«... یکی از مهمترین عناصر طبیعی که در معماری ایرانی اسلامی بسیار جایگاه قابل توجهی دارد، حضور آب است. آب در قالب حوض آب و آب نماها و فواره‌ها در تمام گونه‌های معماری اسلامی از معماری مسکونی گرفته تا معماری باغ‌های ایرانی و اسلامی و حتی در معماری مساجد حضور پیدا می‌کند. آب در اسلام نماد تطهیر، نماد پاکی ، نماد روشنایی و نماد خلوص است. آب، نماد زندگی به همراه خود آورده و وجود آن در معماری اسلامی نشان دهنده حضور زندگی و جریان زندگی در جریان روزمره آن است...»

حوض آب در معماری اسلامی
بیانگر اضمحلال بناهای باشکوه
حوض آب را می‌توان یکی از رایج‌ترین عناصر معماری اسلامی دانست که تقریبا در تمامی خانه‌های سنتی ایرانی اعم از کوچک و بزرگ یا کاخ و کوخ وجود داشته و برای آن کاربردهای متفاوت و مختلفی در نظر گرفته شده، از محلی برای شستشو تا منبع آبیاری باغچه‌ها و گل‌ها، تا جایی برای خنک شدن میوه‌ها و مکان تلطیف فضای دورهمی‌های خانوادگی و تفرج‌های فامیلی. اما مهمترین جلوه حوض‌ها خصوصا در خانه‌های بزرگ و به خصوص کاخ‌ها، بروز اندیشه فانی بودن همه و باقی بودن ذات باری تعالی است. اندرو گراهام دیکسون (منتقد و پژوهشگر هنری و کارشناس شبکه BBC)‌اشاره می‌کند:
«...انعکاس جامدترین اجسام در سطح آب بی‌دوام و گذرا دیده می‌شود...»
با توجه به تفکر و اندیشه دینی این گونه تعبیر کرده‌اند که حوض همواره منعکس‌کننده تصویر بناهایی است که در کنار آن قرار گرفته و تصویر این بناها علی‌رغم قوت و استحکام و شکوه و عظمتی که دارند وقتی در حوض مقابل خود منعکس می‌شود، لرزان و شکننده و در حال اضمحلال جلوه می‌کنند. این همان اصل و مغز اندیشه دینی و اسلامی است که باور دارد جز ذات حق تعالی همه این عناصر مادی و زمینی از بین رفتنی و نابود شدنی هستند. این یکی از مصادیق مهم بروز اندیشه و تفکر دینی و اسلامی در معماری اسلامی/ ایرانی است.

مساجد؛ معماری پایدار
اما در میان همه این تمهیداتی که برای معماری کاخ‌ها و خانه‌ها و القای ناپایداری و سست بودن آن در نظر گرفته شده، معماری مساجد متفاوت است. مساجد به عنوان خانه خدا، مستحکم‌ترین معماری دارا بوده و برخلاف معماری درونگرای خانه‌های مسکونی بعضا برونگرا و دارای تزیینات بسیار زیبا و چشم نواز در سردرها و گنبدها و مناره‌ها بوده و هستند. دکتر ایمان زکریایی کرمانی درباره معماری متفاوت مساجد می‌گوید:
«... تنها گونه معماری که سعی می‌شد در معماری اسلامی پایدار کار بشود، معمولا معماری مساجد بود. شما اگر معماری دوران سلجوقی را در خود اصفهان در نظر بگیرید، جز آثاری که در رابطه با معماری مذهبی هست و شاخص‌ترین آن هم مسجد جامع اصفهان به شمار   می‌آید، اکثر ساختارهای معماری از بین رفته‌اند. به خصوص معماری مسکونی. یعنی تاکید براین بود در حکمت معماری اسلامی بنای مسکونی متناسب با فانی بودن انسان ساخته بشود برای همین است که ما خانه‌های زیادی از دوران گذشته نداریم و مجموعه اماکنی که از دوران گذشته بر جای مانده، مربوط به دوران صفوی و حدود 300 سال است که برجای مانده است. و این همان بحثی است که آنچه در ارتباط با خداوند هست باید پایدار ساخته شود و تنها هستی حقیقی که در تمام عالم هستی وجود دارد و پایدار هست، وجود حضرت باری تعالی است. برای همین، خانه خدا و مسجد خدا را باید به صورت محکم‌ترین بنا می‌ساختند، باید به شکل مرتفع‌ترین و بهتربن بنا می‌ساختند و بهترین‌ها را در آن‌ها به کار می‌بردند...»

لحظه‌شماری برای افتتاح صحن حضرت زهرا(س) / هنر ایرانی در قلب نجف!

پروژه‌ ۲۲۰هزار مترمربعی صحن حضرت زهرا(س) در حرم علوی، نشانی از ارادت ایرانیان به اعتاب مقدسه است که توانسته بخشی از معماری اسلامی ایرانی را احیا کرده و بزرگترین پروژه عمرانی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور باشد.

مجله فارس پلاس- وحید ونایی: صحن حضرت زهرا(س) در نجف اشرف، محیطی دلنشین در جوار حرم علوی و بخشی از طرح توسعه جامع این حرم است که چند سالی است چشم‌ها را نوازش داده و در ماه‌های آینده رخ نقاب برداشته و میزبانی از زائران امیرالمومنین (ع) را تسهیل می‌کند.

محوطه این صحن، از محل مقام حضرت زین‌العابدین (ع) شروع شده تا محل فعلی حرم مطهر امیرالمومنین(ع) ادامه می‌یابد و طراحی آن به نحوی است که ۶۰درصد زائرین ورودی به حرم مطهر از همین ورودی وارد شوند. اگر در کنار این مقام کمی درنگ کنید تا سلامی به حضرت علی (ع) بدهید، دریای نجف یا بحر النجف را هم می‌توانید مشاهده کنید.

 

از مقام حضرت زین‌العابدین (ع) تا گنبد طلایی امام اول شیعیان ۴۵۰متر فاصله است. این همان محلی است که امام سجاد(ع) برای زیارت مخفیانه قبر مطهر جد پدری خود می‌ایستادند و سلام و عرض ارادت کرده و به سمت ضریح مطهر گام برمی‌داشتند. مقام صافی صفایمانی هم جنب همین مقام است.

ساخت و ساز صحن حضرت زهرا (س) بر اساس معماری ناب اسلامی ایرانی صورت گرفته است. چرایی این کار هم به سابقه ساخت و سازهای مربوط به حرم مطهر حضرت علی‌(ع)  بازمی‌گردد. معماری حرم امیرالمومنین را می‌توان به ۹دوره از زمان آل‌بویه تا کنون تقسیم کرد که آخرین معماری هم مربوط به ۳۰۰سال پیش و متعلق به نادرشاه افشار بوده است.

شاهد هجوم فرهنگ غربی در معماری و شهرسازی ایران هستیم / انگیزه‌های الهی باید در معماری و شهرسازی وجود داشته باشد/ تأثیر لیبرالیسم بر اصول سبک زندگی اسلام در معماری و شهرسازی/ ظرفیت های معماری حوزه

قم - معاون امور عمرانی استاندار قم گفت: ما نتوانسته‌ایم مکتبی به نام معماری و مهندسی ایرانی داشته باشیم و سبقه خود را فراموش کردیم و شاهد هجوم فرهنگ غربی به کشور هستیم.

به گزارش خبرنگار مهر، محسن بهشتی ظهر پنج‌شنبه در گردهمایی حوزویان مهندس که در سالن همایش مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران برگزار شد در سخنانی اظهار داشت: وقتی از مهندسان طلاب صحبت می‌شود واژه‌هایی همانند معماری اسلامی و شهرسازی اسلامی به ذهنمان خطور می‌کند.

وی افزود: معماری و شهرسازی مسیحیت یا یهودیت نداریم و آن‌ها در این زمینه مدعی نیستند و تئوری پردازان نیز که غالباً دینی غیر از اسلام دارند معتقد به این سبقه و پیشینه نیستند در حالی که در معارف اسلامی ما مسائل زیادی در زمینه معماری و شهرسازی داریم.

معاون امور عمرانی استاندار قم ادامه داد: مؤلفه‌های عینی برای واژهایی چون معماری اسلامی و شهرسازی اسلامی معرفی نشده است که می‌توان با استفاده از منابع اسلامی و دینی این موارد را تدوین کرد.

وی گفت: ما نتوانسته‌ایم مکتبی به نام معماری و مهندسی ایرانی داشته باشیم و حتی در جاهایی سبقه خود را فراموش کردیم و شاهد هجوم فرهنگ غربی به کشور هستیم.

بهشتی با بیان اینکه شیخ بهایی نمونه برجسته‌ای از تفکر مهندسی و اسلامی است، گفت: شیخ بهایی فردی حوزوی بود که آثار ۴۰۰ سال قبل وی تا کنون دچار چالش نشده است و بر آثار مکتوب وی نیز همچنان رساله دکتری می‌نویسند.

وی با بیان اینکه خدماتی باید تعریف شود که مجمع مهندسان روحانی آن را دنبال کنند، افزود: جا دارد مرکز مشاوره‌ای در حوزه مسکن برای طلاب راه‌اندازی شود تا طلاب در زمینه ساخت و ساز و خرید مسکن به مشکل بر نخورند چرا که در گذشته شاهد بودیم به دلیل نداشتن اطلاعات لازم تخصصی سرمایه این افراد مورد سوءاستفاده قرار گرفته و مشکلاتی برایشان ایجاد شده است.

انگیزه‌های الهی باید در معماری و شهرسازی وجود داشته باشد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام طاهری  در همایش «حوزویان مهندس» در مقاله‌ای به بررسی حضور علمای دین در عرصه معماری و شهرسازی پرداخت.

وی با بیان اینکه انگیزه ساخت و ساز مهم است گفت: انگیزه‌های الهی چون تقوی باید در معماری و شهرسازی وجود داشته باشد و تا زمانی که انگیزه‌های غیر الهی مانند تجارت و سود کلان و فشار به قشر ضعیف و دلال پروری در معماری و ساخت ساز جامعه وجود داشته باشد این بناها اسلامی نیست و باید از دیدگاه قرآن خراب و نابود شود هرچند صورت و اسم مسجد را داشته باشد.

رونمایی از طراحی مسجد جامع نورا در عجمان

گروه بین‌الملل - طراحی معماری مسجد نورا در عجمان امارات توسط گروه معماری اِمره آرولات ترکیه به پایان رسید.

به گزارش ایکنا به نقل از وب‌سایت آرک‌دِیلی؛ این مسجد که زمینی به وسعت ۱۰ هزار متر مربع به آن اختصاص داده شده، قرار است در محلی پر رفت و آمد ساخته شود. 

در طرح ارائه شده فضایی منحصربه فرد و دل‌باز به این مسجد اختصاص داده‌ شده و طراحی آن که شبیه به یک صدف است در محیط اطراف به زیبایی خودنمایی می‌کند.

 

این مسجد که مجتمعی چندمنظوره است، ظرفیت پدیرش دو هزار و پانصد نفر نمازگزار را دارد و دارای سالن‌هایی برای گردهمایی‌های اجتماعی و علمی است. همچنین، در این مجتمع چندمنظوره، مراکز تفریحی و رفاهی و پارکینگ نیز وجود دارد که برای استفاده مردم شهر طراحی شده است.

 

دور تا دور این مسجد جاده وجود دارد اما به عنوان راهی مجزا برای دسترسی به این مسجد خیابانی جدید در نظر گرفته شده است.

شکل کلی طراحی این مسجد به گونه‌ای است که چندین مسیر پیاده روی دارد و نمازگزاران با قدم زدن بر روی آنها کم کم به پشت بام مسجد هدایت می‌شوند و مجدد می‌توانند از بام مسجد به پیاده رو برگردند. سطح شیب دار آن به گونه‌ای طراحی شده که در طول مسیر نمازگزاران در سایه باشند و با قدم زدن به تراسی آرام و ساکت با نمایی از بخش شمالی دریا برسند.

 

گروه معماری اِمره آرولات پیش از این طراحی‌های منحصر به فرد دیگری را در پروژه‌های مذهبی داشته است که از آن میان می‌توان به مسجد سانکاکلار در استانبول اشاره کرد که طراحی آن برنده یک جایزه معماری شد.