زلزله با نمای شیشه ای ساختمان ها چه می کند؟ / لزوم بازنگری در قوانین بلند مرتبه سازی

مشاور معاون وزیر راه‌ و شهرسازی گفت: امروزه در کشورمان از شیشه در نمای ساختمان بسیار استفاده می شود اما علم استفاده از پوسته های شیشه ای در ساختمان رعایت نمی شود و این تضاد بدون شک صدمات جانی و مالی را خواهد داشت و باید مقررات در استفاده از پوسته شیشه ای در ساختمان ها کاملا به روز شود.

حمید عرفانیان جم در گفت و گو با خبرنگار جام جم آنلاین در ارتباط با آسیب های ساختمان های بلند با پوسته شیشه ای به هنگام بلایای طبیعی در تهران اظهار داشت: برای استفاده از محصولاتی که علم پشتوانه آن است باید دقیقا دستورالعمل های فنی و اجرایی تولید کنندگان علوم فنی در حوزه شیشه و پوسته های شیشه ای را اجرا کنیم، سابقه تاریخی نشان داده هر زمان به نام بومی سازی به تغییر این دستورالعمل ها مبادرت ورزیدیم دچار خطاها و اشتباهات جدی شدیم. با رشد صنعت و اقتصاد در 100 سال گذشته اسکلت های ساختمانی نیز با هدف ساختن ساختمان های بلند و برای رهایی از محدودیت های اجرایی ساختمان سازی با مصالح بنایی ابداع گردید.

وی ادامه داد : استفاده از اسکلت های ساختمانی به معنای حذف روش های سنتی ساخت و ساز با مصالح بنایی، یا به عبارتی حذف ساخت وساز به روش "تر" و سبک سازی و صنعتی سازی است. اما متاسفانه تکنولوژی ساخت در کشور ما در بلاتکلیفی کامل بین تفکر مدرنیته استفاده از سیستم اسکلت های ساختمانی و تفکر سنتی ساخت و ساز سنتی با مصالح بنایی است. این بلاتکلیفی مهمترین نقیصه صنعت ساختمان در کشورمان است.

عرفانیان گفت: در هنگام وقوع زلزله به همان میزان که شیشه به افراد صدمه می زند مصالح ساختمانی نیز آسیب رسان هستند؛ در زلزله اخیر منطقه غرب کشور تلفات نه ناشی از سازه های ساختمانی که ناشی از آوار مصالح ساختمان ها است. به کار بردن شیشه در ساخت و ساز به درستی آموزش داده نشده است و نیز تکنولوژی استفاده از آن در ساختمان رعایت نمی شود و به همین دلیل در بلایای طبیعی به اندازه آوار مصاح ساختمانی خطر ساز است.

این کارشناس معماری در مورد تکنولوژی استفاده از شیشه در ساخت و ساز ساختمان ها تاکید کرد: هرگز در ساختمان های شیشه ای بلند مرتبه، مصالح بنایی و شیشه در کنار یکدیگر به کار برده نمی شوند. تکنولوژی اجرا در ساختمان ها با توجه به تعداد طبقات متفاوت است اما در مقررات ملی ساختمان کشور که ناظر بر کدهای ایمنی ساختمان ها هستند، مبحث اجرای پوسته های شیشه ای را نداریم.

عرفانیان ادامه داد: در هنگام وقوع زلزله، بادهای شدید و آتش سوزی، سیستم های نما درست کار نخواهند کرد و باید مقررات در حوزه پوسته های شیشه ای کاملا به روز شوند، این مقررات در کشورهای توسعه یافته توسط انجمن های تخصصی در هر رشته ای انجام می شود. به عنوان مثال انجمن شیشه متولی تولید استانداردها و معیارهای فنی در تکنولوژی شیشه است اما در ایران انجمن های تخصصی با این عنوان وجود ندارد.

وی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی در کشورمان را متولی تبیین معیارهای فنی در این زمینه دانست و بیان کرد: این مرکز عملا نمی تواند به تنهایی متولی تبیین تمامی معیارهای فنی در تمام حوزه ها باشد، چراکه دامنه و وسعت موضوعات، تکنولوژی ها و تولیدات علوم در این حوزه صنعت ساختمان بسیار گسترده تر از آن است که تنها یک مرکز بتواند پاسخگوی آن باشد. تولید این معیارها باید توسط انجمن های تخصصی در هر حوزه تولید انجام شود و این مرکز باید تنها در نقش حاکمیتی و مدیریت کلان نسبت به تائید و کنترل فرایند تبیین این معیارها نظارت عالیه داشته باشد.

ایمنی کارگاه‌های ساختمانی کشور ارزیابی می‌شود

در راستای دستیابی به اهداف و برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی، ایمنی کارگاه‌های ساختمانی کشور مطابق با مدل نشان تعالی HSE ارزیابی می‌شود.

به گزارش «صما» به نقل از روابط عمومی اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی؛ محمدرضا اخوان عبداللهیان مدیرکل راه و شهرسازی خراسان رضوی با اعلام این خبر، گفت: با توجه به اهمیت و ضرورت اجرایی شدن مواد ذکر شده در مبحث 12 مقررات ملی ساختمان (ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا) و همچنین در راستای دستیابی به اهداف و برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی در حوزه ایمنی (HSE) کارگاه‌های ساختمانی کشور مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

 

وی افزود: طی تفاهنامه‌ای با دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران مقرر گردیده تا کارگاه‌های ساختمانی سطح کشور به صورت داوطلبانه مطابق با مدال نشان تعالی HSE مورد ارزیابی قرار گیرد و این نشان به کارگاه‌های برتر اعطا می‌شود.

 

وی ادامه داد: در مرحله نسخت در نظر است از ظرفیت‌های تشویقی در این طرح بنا به امتیازات کسب شده استفاده گردد تا در گام‌های بعدی به الزام تبدیل شود.

 

عبداللهیان با اشاره به اهمیت ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی گفت: دی ماه سال جاری با حضور مقام عالی وزارت اولین جشنواره نشان تعالی HSE همراه با کارگاه‌های تخصصی و نمایشگاه‌های مرتبط برگزار خواهد شد.

 

مدیرکل راه و شهرسازی استان گفت: پیمانکاران، مهندسان ناظر، مجریان، مالکان و کارفرمایان کارگاه‌های ساختمانی فعال در بخش‌های خصوصی ساختمان‌های عمومی و دولتی برای حضور و مشارکت در این طرح فراگیر اقدام نمایند.

 

گفتنی است دبیرخانه نشان تعالی HSE با شماره تماس [phone] و وب سایت www.hseawards.org آماده پاسخگویی به سوالات کارشناسی و ثبت‌نام پیمانکاران، مجریان، مالکان و کارفرمایان کارگاه‌های ساختمانی است.

بسیاری از ساختمان های بلند نوساز و قدیمی در معرض خطر قرار دارند

بندرعباس - ایرنا - عضو کمیسیون دائمی هیات امنای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: مشکلات کشور ما به مسکن مهر ختم نمی شود بلکه بسیاری از ساختمان های بلند نوساز و یا قدیمی در معرض خطر حوادث طبیعی قرار دارند.

به گزارش ایرنا، منا عرفانیان روز چهارشنبه در همایش بزرگداشت روز شهرساز با موضوع بازآفرینی شهری، میراثی برای آینده در بندرعباس افزود: انجام کارهای غیر تخصصی در نظام ساخت و سازها، افت کیفیت و بحران ایمنی در ساختمان ها از چالش های شهری در ایران است که موجب گسترش آسیب های اجتماعی می شود.
عضو کمیسیون دائمی هیات امنای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی بیان داشت: نظارت مهندسی بر ساخت و سازها نقش مهمی در کیفیت ساختمان ها دارد که باید معماران و مهندسان به این امر توجه ویژه داشته باشند.
عرفانیان ادامه داد: یکی دیگر از چالش های شهری بحران محیط زیست است که خشکسالی و نبود آب وضعیت بحرانی در سال های آینده برای شهرهای ما وارد می کند.
وی گفت: در 10 سال آینده به خاطر وجود خشکسالی و بحران آب، تخلیه بسیاری از روستاها به شهرها را شاهد خواهیم بود.
وی ادامه داد: بحران هویتی نیز به عنوان دیگر چالش های شهری مطرح است که تنها مختص بافت های فرسوده و ناکارآمد نیست بلکه همه شهرهای ایران دچار بی هویتی بوده و نازیبایی بصری را در تمام شهرها شاهد هستیم.
این مسئول با اشاره به این که ایران جزو 10 کشور بلاخیز در جهان است، هشدار داد: کشور ما از نظر آماری رتبه ششم در وقوع حوادث طبیعی دارد و 90 درصد از جمعیت آن در معرض خطر حوادث از جمله سیل، زلزله، طوفان، خشکسالی و آتش سوزی ها هستند.
وی گفت: در 2 دهه اخیر بسیاری از ساختارها و مطالبه های اجتماعی تغییر یافته و نیازمند رویکرد جدی در باز آفرینی شهری هستیم.
عرفانیان ادامه داد: مردم نقش اصلی در بازآفرینی پایدار و حل مسائل شهری دارند و دولت، بخش خصوصی و شهرداری ها نقش حمایت گر و تسهیل گر در این زمینه دارند.
وی اضافه کرد: توسعه شهری و گستره بازآفرینی باید از اراضی با کاربری ناهمگون، فضای عمومی، پایه قطار و مترو شهری، مراکز شهری، سکونت گاه های غیر رسمی، رود کنارها و آب کنارها شروع شود.
عضو کمیسیون دائمی هیات امنای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی یادآورشد: بازآفرینی شهری سیاستی جامع و یکپارچه برای هدایت روند رشد و توسعه شهرها در جهت پاسخگویی به چالش های برآمده از تغییرات و نیازهای نسل جدید است.

دلایل تخریب ساختمان‌ها در زلزله کرمانشاه / پیشنهادی برای تقویت ارتش در زمینه مدیریت بحران/پدیده‌های عجیبی که در زلزله کرمانشاه مشاهده شد

صما- اعضای مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی در سمیناری تحت عنوان ارائه یافته‌های علمی تیم تحقیقاتی به بررسی جزئیات تخریب زلزله کرمانشاه پرداختند.

به گزارش «صما» سمینار ارائه یافته‌های علمی تیم تحقیقاتی اوایل آذرماه در مرکز تحقیقات با حضور جمعی از اندیشمندان، دانشجویان و فعالان صنعت ساخت‌وساز در مرکز تحقیقات مسکن برگزار شد. در ابتدای این نشست دکتر شکرچی‌زاده در خصوص زلزله 7.3 ریشتری کرمانشاه بابیان اینکه شتاب‌های این زلزله توسط 102 دستگاه شتاب‌نگاری ثبت شد گفت: در زمان‌های وقوع زلزله میزان آمادگی ما در مدیریت صحنه و پس از حادثه خود را نشان می‌دهد و به‌عبارت‌دیگر زلزله جلوه دهنده توانمندی‌های ما در مقابل زلزله است.

وی با اشاره به حضور تیم تحقیقاتی مرکز تحقیقات مسکن، راه و شهرسازی در منطقه زلزله‌زده استان کرمانشاه یادآور شد: با حکم وزیر راه در ساعات اولیه پس از زلزله نیروهای این مرکز به منطقه زلزله‌زده اعزام شدند و با حضور خود اقدام به مطالعه و بررسی رفتارهای ساختمان‌های جدیدالاحداث و به‌ویژه بیمارستان‌ها کردند.

شکرچی زاده با تأکید بر اهمیت نحوه اجرای سازه و میزان رعایت دستورالعمل و میزان کیفیت مصالح سازه، خاطرنشان کرد: این پارامترها عناصر تعیین‌کننده برای سازه‌ها هستند، به‌گونه‌ای که در برخی موارد شاهد بودیم بعضی از سازه‌ها تخریب نسبی داشته‌اند. به‌هرحال می‌توان گفت این زلزله عملکرد ما درزمینهٔ ساخت‌وساز را عیان کرد.

رئیس مرکز تحقیقات مسکن با اشاره به وضعیت دیوارها و نماها در زلزله کرمانشاه، خاطرنشان کرد: بررسی ما نشان داد که در این زلزله اسکلت‌های سازه جایگاه مناسبی نداشتند و بسیاری از نماهای سازه فرو ریخت. ازاین‌رو ما باید تکلیف خودمان را با این المان‌های غیر سازه‌ای روشن کنیم.

شکرچی‌زاده درنهایت گفت: ما باید به‌طورجدی بر نحوه اجرای آئین‌نامه‌ها توجه کنیم.

ریزش ساختمان ها به دلیل بتن بی کیفیت

در ادامه این سمینار شاپور طاحونی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر بابیان اینکه تحقیق و تفحص مطالعات بیمارستان اسلام‌آباد غرب بیانگر ضعف اجرایی و مصالح ساختمانی نامرغوب است گفت: پی‌ریزی و اقدامات اصلی این سازه در 1387 تا 1390 اجرایی شده و بخش نهایی آن در سال 96 تکمیل‌شده بود که به دو علت ضعف اجرایی و استفاده از مصالح نامرغوب آسیب‌دیده است.

وی گفت: تمام ستون‌های موجود در طبقه سوم این بنا دچار آسیب‌دیدگی شده و دلیل آن اجرای نادرست و استفاده از بتن شن دار بوده است.

رئیس کمیته تخصصی مبحث 21 مقررات ملی ساختمان همچنین گفت: ریزش نمای این ساختمان به دلیل ضعف اتصال نما به بدنه ساختمان بوده است و به نظر می‌رسد نمای حاضر هماهنگی قابل قبولی با بنا نداشته است.

طاحونی همچنین گفت: بتن استفاده‌شده در این بنا و همین‌طور در مسکن مهر از مصالح قابل قبولی اجرایی نشده است.

وی درنهایت گفت: ستون‌های طبقات زیر همکف این سازه مناسب، ستون‌های طبقه اول و دوم با مشکلات اندک، ستون طبقه سوم با مشکلات بسیار زیاد و طبقه چهارم بدون مشکل بوده است.

ابزارهای شتاب نگاری نیازمند تعویض

در ادامه همین سمینار اسماعیل فرزانگان رئیس بخش شبکه شتاب‌نگاری ایران بابیان اینکه حدود 1070 شتاب‌نگار در سراسر کشور داریم گفت: برخی از این زلزله‌نگارها بعد از 25 سال در بیابان و محیط سخت نیازمند به‌روزرسانی و یا تعویض با مدل‌های پیش رفته است.

وی گفت: اگرچه عمده دستگاه‌های موجود دیجیتالی است اما باید گام‌های مؤثری برای تعویض دستگاه‌های قدیمی با جدید داشته باشیم.

آغاز اعطای گواهینامه فنی به ساختمان ها

 

رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی از آغاز اعطای گواهینامه فنی به مصالح ساختمانی از سوی این مرکز خبر داد و گفت: به زودی فرآیند اعطای گواهینامه به کل ساختمانها را آغاز می کنیم.

به گزارش خبرنگار مهر، محمد شکرچی زاده در مراسم امضای تفاهم نامه همکاری علمی، آموزشی و تحقیقاتی شرکت سرمایه گذاری مسکن با مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: زلزله اخیر نشان داد جامعه مهندسی نمی تواند امروز سرافرازانه بگوید که می تواند جواب مناسبی به مخاطرات طبیعی بدهد. مرکز تحقیقات مسکن  بعد از ۴۲ سال از عمر خود اگر چه اقداماتی انجام داده، اما زلزله استان کرمانشاه نشان داد که این اقدامات کارآیی لازم را نداشته است. با توجه به انبوه حوادث طبیعی مانند زلزله می بینیم که نتوانسته ایم خودمان را در بخش علمی ساخت و ساز تجهیز کنیم و پاسخ علمی به مشکلات صنعت ساخت و ساز در برابر حوادث طبیعی ارائه کنیم.

وی افزود: آنچه برای ما جذابیت دارد این است که دستاوردهای علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی بتواند از سوی شرکت سرمایه گذاری مسکن پیاده سازی شده و این دانش عملیاتی شده و در نتیجه به کل صنعت ساختمان تسری داده شود.

رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اظهار داشت: ۲۶ میلیون ساختمان در کشور داریم که بهسازی و ارتقای ایمنی آنها از اهمیت زیادی برخوردار است، بنابراین علاوه بر ساخت ساختمان های جدید به صورت ایمن، ساختمان های موجود هم باید ایمن سازی شوند. می توانیم در نخستین گام در خصوص ساختمان های دولتی ایمن سازی را آغاز کنیم که مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی و شرکت سرمایه گذاری مسکن می توانند با همکاری یکدیگر این کار را انجام دهند.

وی از دیگر اقدامات مهم صنعت ساختمان کشور را بهینه سازی در مصرف انرژی برشمرد و تصریح کرد: کمتر از دو میلیون واحد مسکونی در کشور بهینه سازی انرژی شده اند که در صورت بهینه سازی کردن ساختمان های موجود، دولت می تواند در زمینه کاهش گازهای گلخانه ای به صورت موثرعمل کند.

شکرچی زاده در خصوص بافت فرسوده و بهسازی علمی این بافت ها تاکید کرد: اگر بتوانیم در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با همکاری شرکت سرمایه گذاری مسکن مدل های عملیاتی در زمینه بهسازی بافت های فرسوده تهیه کنیم دولت نیز حمایت خواهد کرد و این موضوع جزو معدود مواردی است که ردیف بودجه داشته و مرکز تحقیقات می تواند با شرکت های انبوه ساز همکاری علمی داشته باشد.

رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی درباره حمایت این مرکز از استارتاپ های فناوری ساختمان گفت: دولت باید بخش مهمی از ظرفیت تحقیقات را به استارتاپ ها و نوآوری ها اختصاص دهد. در حال حاضر در بسیاری از کشورهای پیشرفته بخش مهمی از اقتصاد را شرکت های دانش بنیان و فناورانه برعهده دارند.

شهرهای نفتی از پول نفت بی‌بهره‌اند!

 

چکیده: از گذشته‌های دور مناطقی مانند آبادان، اهواز یا مسجدسلیمان علاوه بر سبک معماری مرسوم و محلی، صاحب شکل ویژه‌ای از شهرک‌سازی‌ها و خانه‌سازی بوده‌اند. این خانه‌ها که از ساخت بعضی از آنها نزدیک به یک قرن می‌گذرد، هنوز پابرجا هستند و معماری جالب آنها که برگرفته از سقف شیب‌دار مناطق استوایی و شبه‌قاره است، توجه هر بیننده‌ای را جلب می‌کند.

نکته جالب درباره این خانه‌ها این است که تمامی این شهرک‌ها را شرکت نفت ایران و انگلیس و در زمانی که زمام امور به دست اجانب بود و حداقل سهم درآمدهای نفتی عاید ایران می‌شد ساخته است.

به‌دلیل استقرار برخی مناطق نفت‌خیز در جغرافیای محروم و برای خدمت‌رسانی و تأمین حداقل‌ها در مناطقی که نفت و گاز کشور از زمین آنها استخراج می‌شود، موضوع تخصیص میزانی از بودجه به مناطق یادشده همواره مطرح بوده که در آخرین مورد در قانون بودجه سال جاری، بانک مرکزی مکلف شده در طول سال و متناسب با وصول منابع، بلافاصله برای واریز سهم سه درصد مناطق نفت‌خیز، گازخیز و کمتر توسعه‌یافته موضوع ردیف درآمدی ٢١٠١٠٩ جدول شماره «٥» قانون بودجه اقدام کند. این مبالغ به‌صورت ماهانه واریز و از ماه یازدهم سال محاسبه و تسویه می‌شود.

مجلس در جلسه علنی دوشنبه ١٣ اردیبهشت ٩٥ مطابق با ماده الحاقی ٤٢، دولت را مکلف کرد سه درصد از درآمدهای حاصل از فروش نفت خام و گاز طبیعی را به مناطق نفت‌خیز و مناطق محروم اختصاص دهد؛ این اعتبارات باعث کاهش بودجه استانی آنها نمی‌شود.لایحه یادشده با ایراداتی همراه شد و سرانجام رئیس‌جمهوری قانون الحاق یک تبصره به قانون اصلاح جدول‌های شماره «٤» و «٨» قانون برنامه چهارم توسعه و قانون بودجه سال ١٣٨٦ را برای اختصاص دو درصد از درآمد حاصل از صادرات نفت خام و گاز طبیعی به استان‌های نفت‌خیز و گازخیز و شهرستان‌ها و بخش‌های محروم کشور برای اجرا ابلاغ کرد.از سویی به خاطر داریم که در هشت سال دولت مهرورز با سروصدای رسانه‌ای زیاد و با صرف هزاران میلیارد از درآمد کشور و بیت‌المال طرحی موسوم به مسکن مهر برای احداث سرپناه‌های ارزان‌قیمت برای اقشار آسیب‌پذیر و کم‌درآمد کلید خورد.

شامگاه بیست‌ویکم آبان ٩٦ درست زمانی که سرما در بیرون دیوارهای خانه‌های مردم کرمانشاه بیداد می‌کرد، زلزله‌ای به قدرت ٧,٢ ریشتر بخش‌های مرزی ایران و عراق را لرزاند. شدت زلزله زیاد بود، اما در بخش سلیمانیه و حلبچه که از مناطق محروم عراق به حساب می‌آیند و سال‌ها تحت ظلم صدام و ارتش بعث بوده‌اند و همچنین تا چندی پیش داعش تا بیخ گوششان پیش آمده بود، کمترین خرابی و تلفات پیش آمد، اما درون مرزهای ایران و در شهرستان‌های نفت‌شهر و سرپل ذهاب چسبیده به فیلدهای نفتی آذر و چنگوله، تنگ بیجار، نفت‌شهر، سومار و دهلران در دو استان کرمانشاه و ایلام تخریب و تلفات زیاد بوده است.

حتی به گوش می‌رسد که بیشترین تلفات مربوط به تخریب مسکن بی‌مهر دولت مهرورز است.اگر درآمد فیلدهای نفتی غرب کشور فقط یک‌ ماه به مناطق آسیب‌دیده اختصاص یابد چه مبلغی می‌شود؟ چگونه این بودجه‌ها اختصاص می‌یابد؟ و کجا هزینه می‌شود؟

بررسی مدیریت بحران، ساخت و ساز و شهرسازی در ایران: مسکن مهر؛ مردودِ آبان

ببینید در بازه زمانی ۱۰، ۱۲ ساله اخیر به واسطه همه سیاست‌ها که بخشی از آن هم به سیاست‌های دولتی بر می‌گردد جامعه ما به شکلی شده است که عموما از کار می‌زند، مباحث اخلاقی را در حوزه ساخت و ساز جدی نمی‌گیرد و خیلی سودجو شده است؛ نتیجه‌اش همین خسارت‌ها می‌شود.

 

 

 

فرارو- خبر آنقدر تلخ است که به سختی می توان غیر از پیگیری وضعیت زلزله زدگان در مورد دیگری دست به قلم برد. متاسفانه در این زلزله هم با خسارات جانی و مالی فراوانی رو به رو شدیم که در زلزله های قبلی هم با آن مواجه بودیم و امید می رفت با درس گرفتن از زلزله های قبلی برای مقاوم سازی ساختمان ها و دست کم مقاوم ساختن مسکن های نوساز مهر فکری اندیشیده شده باشد.

مسکن مهر در اولین محک جدی خود مردود شد و بسیاری از ساکنان خود را که به امید یک سرپناه امن به آن دل بسته بودند داغدار کرد. بعد از این همه تجربه زلزله در کشور نیاز به اقدامات کارشناسی و جدی تری از طرف سازمان های مرتبط می رود.

 

اقداماتی مثل دستگیری پیمانکار بیمارستان نوساز سرپل ذهاب شاید لازم باشد اما به هیچ وجه جای خالی اقدامات اصولی را پر نمی کند.

 

دکتر احسان رنجبر کارشناس شهرسازی و استاد دانشگاه که در مدیریت بخشی از پروژه های مسکن مهر هم فعالیت داشته است در گفتگو با فرارو به بررسی خسارات به وجود آمده در زلزله کرمانشاه از دید شهری، مشکلات مسکن مهر و راهکارهایی برای جلوگیری از تکرار این حوادث می پردازد:

 

با توجه با بافت شهری شهرهای غرب کشور مثل کرمانشاه در حال حاضر مشکل اصلی این شهر‌ها را از جهت آسیب پذیری از زلزله و امداد رسانی در کجا می‌دانید؟
در بسیاری از شهرهای ما مساله اصلی مدیریت بحران است؛ مدیریت بحران یک الزاماتی دارد که بخشی از آن به مدیریت قبل از بحران بازمی‌گردد. شناسایی خود بحران‌ها مثلا اینکه ایران مجموعا در معرض خطر زمین لرزه قرار دارد.

 

چالش در اینجا است که در نظام شهرسازی و نظام برنامه ریزی شهری و اجرایی ما چقدر به بحران‌ها و خدمات شهری توجه می‌شود.

متاسفانه این بسیار پایین است نه اینکه اصلا نیست، اما خیلی پایین است تقریبا حدود شاید بشود گفت در ۵، ۶ سال اخیر است که مشاور‌ها و خدمات شهری را دارند به صورتی اصلاحی می‌کنند که تازه به بحث‌های "پدآفند غیر عامل" پرداخته بشود- که یک مقداری به بحران می‌پردازد. ولی مفهوم پدآفند غیر عامل و بحران با هم متفاوت است.

یعنی بحث فقط شهر نیست که این شهر یا آن شهر. بحث در نظام مکانیسم طراحی و برنامه ریزی شهر‌های ایران است که فعلا در آن یک حلقه مفقوده وجود دارد.

چه نکاتی باید در شهرسازی رعایت شود تا شاهد خساراتی مانند زلزله کرمانشاه نباشیم؟
ببییند نکته اصلی که وجود دارد این است که با توجه به اخبار و تصاویری که در ارتباط با این زلزله می‌رسد باید صبر کرد داده‌ها تکمیل بشود تا بتوان قضاوت کرد، ولی مثل اینکه میزان تخریب‌ها در قسمت مسکن مهر بسیار بالا بوده است.

کلا اصول طراحی شهری مقاوم در برابر بحران و زلزله یک موضوعی است که الان در دانشگاه‌ها به آن پرداخته می‌شود، ولی مشکل اینجاست که این‌ها تبدیل به آئین نامه و دستورالعمل نشده است. بعضی از آن‌ها هم شده است مثلا آئین نامه ساختمان- که آئین نامه ۲۰۰۸ ضد زلزله را داریم-، اما مکانیسم‌های اجرائی اش را نداریم.

یعنی اگر همان مقررات ملی ساختمان‌مان رعایت بشود خیلی از این مشکلات را پیدا نمی‌کنیم، ولی رعایت نمی‌شود. به چه دلیل؟ اولین دلیل متاسفانه اخلاقی و اقتصادی است.

یعنی کسانی که در حوزه ساخت و ساز هستند می‌خواهند با حداقل‌های ممکن این ساختمان را برپا بکنند از آن طرف هم نهاد‌های مدیریت شهری نظارت کافی نمی‌کنند و شاید بشود گفت که مشکل اصلی مشکل علمی نیست؛ مشکل، مشکل نظارتی، اخلاقی و فرهنگی است که دارد این بلا‌ها را سر ما می‌آورد.

از لحاظ اصولی که باید در شهرسازی باشد: کشورهای صاحب ایده در شهرسازی در مورد شهر‌ها می‌آیند پهنه‌های آسیب پذیر را مشخص می‌کنند؛ بَعد برای هر پهنا متناسب با خطرش یک سری پیشنهادات می‌دهند، ولی اصول اولیه‌ای که موجود است اول مقاوم سازی ساختمان‌ها است.

این حداقلی است که باید انجام بشود؛ بعد نحوه دسترسی شبکه بحران هم باید جوری باشد که دسترسی‌های اصلی در طول بحران بسته نشود یعنی در واقع تناسب ارتفاع به عرض خیابان‌ها باید جوری باشد که وقتی یک یک ساختمان تخریب می‌شود آن خیابان بسته نشود.

 

و اصول عمومی طراحی شبکه دسترسی وقتی رعایت بشود در واقع معمولا مشکلی پیش نمی‌آید.

یکی از چالش‌هایمان این است که همان اصول اولیه که ضوابطش را داریم- یعنی کلی آئین نامه داریم- عمدتا در مرحله اجرا تغییرات عمیق می‌کنند.

اعلام آمادگی مهندسان معمار برای بازسازی و بهسازی مناطق زلزله‌زده کرمانشاه/ چگونگی رفع موانع قانونی فعالیت جامعه مهندسان معمار ایران

 معاون وزیر راه و شهرسازی در دومین جلسه اتاق فکر معماری با موضوع بررسی تشکیل نظام معماری و چگونگی رفع موانع قانونی فعالیت جامعه مهندسان معمار ایران، گفت: تشکیل دوباره جامعه مهندسان معمار از طریق وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشور و سازمان میراث‌فرهنگی دنبال می‌شود.

دومین جلسه اتاق فکر معماری با موضوع بررسی تشکیل نظام معماری و چگونگی رفع موانع قانونی فعالیت جامعه مهندسان معمار ایران تشکیل شد. به گفته ایزدی، تشکیل دوباره جامعه مهندسان معمار از طریق وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشور و سازمان میراث‌فرهنگی دنبال می‌شود.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، دومین جلسه اتاق فکر تشکیل نظام‌معماری با حضور معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی، مدیرکل دفتر معماری، طراحی‌شهری و بافت‌های واجدارزش و جمعی از متخصصان معماری کشور در ساختمان دادمان وزارت راه و شهرسازی برگزار شد.

این جلسه با هدف بررسی موضوع تشکیل نظام معماری و رفع معضلاتی که در این رابطه وجود دارد تشکیل شد.

محمدسعید ایزدی معاون معماری و شهرسازی در رابطه با تشکیل دومین جلسه اتاق فکر معماری به خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، گفت: فرصتی پیش آمد تا با تنها تشکل نماینده جامعه معماری ایران مسائل و مشکلات آنها را بررسی کنیم و ببینیم که چگونه می توانیم جایگاه آنها را تقویت کنیم تا بعدها بتوانند مطالبه‌گرانی در حوزه معماری کشور باشند.

وی با اشاره به این مطلب که برگزاری دومین جلسه اتاق فکر معماری همزمان با رخداد زلزله شد و در همین راستا نیز تعدادی از معماران اعلام آمادگی کرده اند تا در توان خود به زلزله زدگان کمک کند، گفت: مهندسان معمار عموما خواستار این شدند تا در توان مهندسی خود خدماتی به زلزله‌زدگان ارایه دهند.

معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی تصریح کرد: جامعه مهندسان معماران اعلام آمادگی کرده‌اند تا در تدوین برنامه مشترک با وزارت راه و شهرسازی به فرایند بازسازی و بهسازی مناطق زلزله‌زده کمک کنند.

ایزدی همچنین در مورد دستور کار دومین جلسه اتاق فکر معماری، گفت: تشکل جامعه مهندسان معمار، به رغم تشکیل آن بعد از ۱۳ سال هنوز مشکلات حقوقی دارد و نمی‌تواند اعضایش را دور هم جمع کند و به عنوان یک نهاد حقوقی- صنفی فعالیت داشته باشد.

معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: به منظور چاره‌اندیشی برای حل نهاد صنفی معماری، گزینه‌های مختلفی مطرح شد و مقرر شد تا نهایتا بتوانیم از طریق وزارت راه‌و‌شهرسازی تلاش کنیم تا در چهارچوب ظرفیت‌های حقوقی که داریم تشکل معماران را حمایت کنیم و کارهای آنها را انجام دهیم.

ایزدی افزود: در عین‌حال در تلاش هستیم تا سایر گزینه‌هایی که برای تشکیل قانونی تشکل نظام معماری نیز وجود دارد را مورد بررسی قرار داده و دنبال کنیم.

از بناهای هخامنشی تا مسکن مهر/ داستان یک فروپاشی!

مستحکم‌ترین بناها در مقابل زلزله را متعلق به ایران می‌دانند، بناهایی از دوره‌های هخامنشی و سلجوقی که با رعایت اصول معماری و اصلِ به هم پیوستگی ساخته شده بودند، اما امروز مسکن مهر این اصل را رعایت نمی‌کند. قیاسی که فاصله‌ای از زمین تا آسمان دارند...

به گزارش ایسنا، برخی کارشناسانِ مسکن و سازه و حتی محمد شکرچی‌زاده، رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی معتقدند «اغلب بناهای تاریخی ایران که با خشت و مصالح بومی ساخته شده‌اند، در برابر زلزله توانایی مقاومت نداشته و استانداردها و آیین‌نامه‌ها نیز لحاظ نشده‌اند«.

این مقام مسئول در آخرین اظهارنظرهایش تاکید کرده است: «با توجه به بررسی‌های انجام شده، ایران حدودا هر ۱۰ سال یک‌بار، یک زلزله بالای ۷ ریشتری را تجربه می‌کند که ما با شرایط موجود بناهای تاریخی‌مان، باید بگوییم این ساختمان‌ها حتی توانایی مقاومت در برابر قدرت کمتر از آن را هم ندارند، مسئله‌ای که باید هرچه سریع‌تر مورد توجه قرار بگیرد.»

در شرایطی این صحبت‌ها مطرح می‌شود که در زلزله اخیر کرمانشاه نیز متاسفانه ساختمان‌های تازه تاسیس «مسکن مهر» درصد تخریب بالایی داشتند، اما بناهای تاریخی در مقابل زلزله ۷.۲ ریشتری از خود مقاومت نشان دادند.

هرچند این اتفاق به اعتقاد یک متخصص سازه و ژئوفیزیک که مطالعات زیادی روی بناهای تاریخی داشته است، به دلیل به هم پیوسته بودن این بناهای قدیمی است.

عبدالعظیم امیر شاه‌کرمی، استاد دانشگاه امیرکبیر در گفت‌وگو با ایسنا به تشریح تفاوت‌های ساخت بناهای قدیمی و بناهای جدید می‌پردازد.

او می‌گوید: ساختمانی که در مقابل زلزله قرار می‌گیرد، برای سالم ماندن باید سه ویژگی "پیوستگی"، "نرم بودن سازه" و "سبک بودن" را داشته باشد، در واقع زمانی که این سه کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، کاربندی بناهای تاریخی، زیباترین معنی را برای سازه مهندسی به وجود می‌آورد آن نشان می‌دهد یک بنا چه میزان زلزله‌پذیر است، طاق، جداره و اِلمان‌های کاربند مانند طویزه همگی به یکدیگر متصل هستند و مانند زنگی که در هنگام ضربه خوردن به طور پیوسته صدا می‌دهد، سازه بنای قدیمی کشور نیزبه همین حالت حرکت می‌کند.

وی زیباترین قله‌ی مهندسی دنیا را در پاسارگاد می‌داند و بیان می‌کند: سازه‌ی "پاسارگاد" و "تله تخت" هیچ گاه در مقابل زلزله تخریب نمی‌شوند، چون نرم هستند و حدود ۲۰ تا ۲۵ متر از کف سازه سنگی خود ارتفاع دارند.

تدبیر هخامنشیان، شاهکاری در ساخت بنا

شاه‌کرمی تدبیر هخامنشیان برای ساخت بناهای تاریخی یعنی سازه‌های نرمِ بُرشی را یک شاهکار می‌داند و می‌گوید: به مرور در ایجاد سازه‌های نرم، پیشرفته تر شدیم، مانند بنای «میر ارسلان» در خراسان که توسط محققانِ معاصر به عنوان زیباترین و مستحکم‌ترین بنا در مقابل زلزله اعلام شد.

این مهندس سازه با بیان این‌که هر کشور در چیدمان آجرچینی خود روشی دارد که حتی در زمان زلزله نیز کارآیی دارد، ادامه می‌دهد: در زمان سلجوقیان، ما بهترین ساختمان‌ها را در دنیا داشتیم، به اندازه‌ای که در نمونه‌های مشابه آن در کشورهایی مانند انگلیس، ایتالیایی‌ یا یونان بسیار کم بود، اما بهترین نمونه‌ها متعلق به ایران هستند که همگی در مقابل زلزله سازه‌ای نرم دارند.

توصیه‌ها و اقدمات لازم قبل، هنگام و بعد از زلزله

وبسایت یک پزشک: چند ساعت پیش، شهروندان بسیاری از استان‌های ایران، زلزله‌ای را احساس کردند که باعث تشویق و نگرانی آنها در دقایق اولیه شد. بعد از آن مردم کنجکاو شدند که بدانند کانون اصلی زلزله کجا بوده و از چه رو، زلزله در این محدوده وسیع احساس شده است.

براساس اعلام ژئوفیزیک زمین‌لرزه ۷٫۳ ریشتر بزرگی و در ساعت ۲۱:۴۸ دقیقه عمق ۱۱ کیلومتری از سطح زمین در ازگله را لرزانده است، گفت: شدت این زلزله به حدی بوده که لرزه‌های آن در ایلام، کردستان، آذربایجان غربی، همدان، آذربایجان شرقی، اردبیل، گیلان، مازندران، قم، اصفهان و تهران نیز احساس شده اما در بسیاری از نقاط خسارتی نداشته است.

 

 

ایران از نظر بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله جزو ۱۰ کشور اول دنیاست. علاوه بر این، تندبادها، گرمای شدید در مناطق جنوبی کشور، سیل و خشکسالی در مناطق وسیعی از کشور عامل مهم بروز حوادث غیرمترقبه است. هر چند بسیاری از حوادث غیرمترقبه مانند زلزله قابل پیشگیری نیستند اما می‌توان اقداماتی برای کنترل و کاهش آسیب‌های ناشی از آنها انجام داد.

مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و بناها، ساخت و آماده سازی سوله‌های بحران و آموزش عمومی به مردم برای پناه گیری مناسب هنگام وقوع زلزله از جمله این اقدامات است که انجام آنها بر عهده مسئولان و هماهنگی بین واحدهای مربوطه می‌باشد اما اقداماتی هم وجود دارد که لازم است خودتان انجام دهید تا آمادگی بیشتری در برابر زلزله داشته باشید. کارشناسان ایمنی معتقدند برای کاهش آسیب در زمان هنگام وقوع زلزله بهتر است این اقدامات را انجام دهید.

 

مطالعهٔ زلزله‌های گذشتهٔ ایران و بروز فاجعه‌های انسانی و مسائل اجتماعی ناشی از آن گویای این حقیقت تلخ اسـت که تجارب هیچ یک از زلزله‌های دلخراش گذشته راه‌گشای برنامه‌ریزی منسجمی برای کاهش عـوارض اجتماعی بعدی نبوده اسـت و هـر بار به هنگام فاجعه‌ای مهیب، جامعه به هیاهویی همراه با اقدام‌های شتاب‌زده و کم حاصل دچار می‌شود که گویی نخستین بار است که دچار فاجعه می‌شود.

زندگی جمعی بشر همواره با دو گونه مسئلهٔ عام پیش‌بینی‌پذیر «طبیعی» و «انسانی» مواجه بوده است. در پیدایش مسائل طبیعی، برخلاف مسائل انسانی، دسـت بـشر چـندان در کار نیست و این حوادث هر از گاهی رخ می‌دهد و فـاجعه‌هایی دلخـراش می‌آفریند. این فاجعه‌ها، وضعیتی بحرانی ایجاد می‌کنند و در وضعیت بحرانی نیز روش‌های معمول، کارآیی ندارند: «فاجعهٔ دلخراش رخ داده؛ زمان عکس‌العـمل کـوتاه اسـت، غافل‌گیری و آماده نبودن جامعه، موجب تصمیم‌گیری‌های نادرست مبتنی بر کـم اطلاعی می‌شود.»

در بین مسائل و سوانح طبیعی، غافل‌گیری زلزله بیش‌تر است و در نبود قدرت پیش‌گیری و آمادگی جامعه به فاجعه‌ای انسانی مـبدل مـی‌شود کـه هم بر آدمیان و هم بر زیستگاه او و جامعه‌اش اثرات تخریبی مستقیم، غـیر مـستقیم و ثانویه بر جای می‌گذارد. این شرایط، لزوم فعالیت‌های مددکاری فردی، گروهی و جامعه‌ای را در بحران اجتناب‌ناپذیر می‌کند.

در پیش‌گیری از حـوادث، بـهترین راه، جـلوگیری از وقوع آن است اما دربارهٔ زلزله که نمی‌توان از آن جلوگیری کرد:

مناسب‌ترین شیوه در گام نـخست، پیـش‌گیری از بـروز بحران پس از فاجعه است.