وحشتناک ترین زلزله های تاریخ؛ نامهربانی های زمین!

مجله دانشمند: سازمان ژئوفیزیک آمریکا قدرت زلزله ای که خلیج اقیانوس آرام در ژاپن را در روز جمعه 20 اسفند 1389 (11 مارس 2011) لرزاند را 8.9 ریشتر اعلام کرد اما چهار روز بعد آژانس هواشناسی ژاپن با اطلاعاتی دقیق تر قدرت آن را 9 ریشتر اعلام کرد تا در رده چهارم شدیدترین زمین لرزه ها از زمان ثبت قدرت زلزله ها قرار گیرد. پروفسور مایک ساندیفورد، زمین شناس دانشگاه ملبورن می گوید: «این اطلاعات از طریق لرزه نگارهایی که در سراسر جهان نصب شده به دست آمده است. بنابراین نمی توان بلافاصله میزان قدرت زلزله را محاسبه کرد و این کار چند روزی طول می کشد؛ حتی ممکن است قدرت زلزله بیشتر از این هم تشخیص داده شود.»

 
زلزله ژاپن و سونامی حاصل از آن ویرانی بسیاری به وجود آورد و حتی منجر به فعالیت آتشفشان های اطراف شد. آمار مرگ و میر به حدود 16 هزار نفر رسید و هزاران نفر نیز ناپدید شدند ضمن این که خسارات بی حد دیگری در زمینه های مختلف پیش آورد.

به گفته این استاد دانشگاه ملبورن، متخصصان لرزه نگاری در یک دهه اخیر زلزله هایی با مقیاس بسیار بالا افزایش چشمگیری داشته اند اما نظریاتی که بتواند علل آن را توضیح دهد، زیاد نبوده. او ادامه می دهد: «انرژی آزاد شده در مقیاس جهانی در یک دهه گذشته بسیار بیشتر از 30-25 سال قبل بوده اما در برهه زمانی 1965-1952 زلزله هایی رخ داده که به همین اندازه انرژی آزاد کرده.»

شاید نمونه هایی وجود داشته باشد که فرضیه پدیدار شدن زلزله های با قدرت بالا در یک دوره ده ساله را ثابت کند اما اطلاعات کافی برای رسیدن به قطعیت در این زمینه در دسترس نیست. ساندیفورد اینطور نتیجه گیری می کند: «مشکل پیدا کردن نمونه ها این است که شما به اندازه کافی تجهیزات لرزه نگاری برای دسترسی به اطلاعات دقیق در مورد زلزله های قبل از دهه 50 میلادی را ندارید و نمی توان به آسانی آنها را دسته بندی کرد.» ده تا از بزرگ ترین زلزله هایی که در این مدت رکوردگیری ثبت شده اند، به این ترتیب هستند.

1. والدیویا، شیلی، 22 مه 1960 (9.5 ریشتر)

 

 

انرژی انباشته شده در گسل‌های تهران خطرآفرین است!

رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه،مسکن و شهرسازی از وقوع ۵۰ زلزله کوچک در گسل ملارد طی یک ماه و نیم گذشته خبر داد و گفت:با این وجود، اینها سبب نمی شود که گسل های تهران را گسل فعال بنامیم.

به گزارش خبرنگار مهر، شب گذشته رئیس شورای شهر تهران در برنامه زنده تلویزیونی جهان آرا درباره زلزله پایتخت گفت: تهران به طور متوسط روزانه ۱۰ زلزله دارد.

این در حالی است که بسیاری از زلزله شناسان و زلزله پژوهان معتقدند بیش از ۴ دهه است که گسل های تهران فعالیتی نداشته اند که همین مساله، سبب تجمیع انرژی لایه های درونی زمین شده است؛ این انباشت انرژی، خطرآفرین خواهد بود.

علی بیت اللهی، رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره فعال بودن یا غیرفعال بودن گسل های تهران اظهار داشت: در ۲۵ سال گذشته در گسل ماهدشت در حوالی ملارد (نقطه ای که کانون زلزله چهارشنبه شب هفته گذشته در تهران بود) ۹۰ زلزله کوچک رخ داده که ساکنان این منطقه و حتی شهروندانی که روی همین گسل سکونت دارند هم آنها را احساس نکرده بودند.

وی ادامه داد: در همین یک ماه و نیم گذشته نیز در همین منطقه (گسل ماهدشت در ملارد) ۵۰ زلزله کوچک رخ داده بود اما هیچ کدام از اینها سبب نمی شود تا گسل های تهران را گسل فعال بنامیم.

رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه در ۴۰ تا ۵۰ سال گذشته در گسل شمال تهران با توجه به اینکه گسل جوان و لرزه خیزی است، ولی زلزله کم مشاهده شده است، تصریح کرد: این موضوع در خصوص سایر گسل های اطراف تهران شامل گسل های ری، نیاوران، اشتهارد، پاکدشت و ... نیز صدق می کند و فعالیت لرزه ای مهم در آنها مشاهده نشده است که این، بسیار خطرناک است.

وی درباره اظهارات محسن هاشمی که گفته بود تهران هر روز ۱۰ زلزله دارد، گفت: منظور رئیس شورای شهر تهران، زلزله های خرد هستند که اصلا در محاسبات لرزه نگاری مورد بررسی قرار نمی گیرند؛ ضمن اینکه در صورتی می توان این تعداد زلزله را پذیرفت که منظور از تهران را خود شهر با حومه آن تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری در نظر گرفت. ولی گسل شمال تهران که در حریم شهر قرار دارد، زلزله قابل توجهی ندارد.

جزئیات محدوده‌ ۸۵ کیلومتر مربعی پهنه‌های اصلی گسل‌های تهران/ پهنه‌های گسلی ۴ کلانشهر در دست تهیه قرار دارد

  رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با یادآوری این مطلب که شناسایی پهنه های گسلی شهرهای مشهد، کرج، تبریز و کرمان در دست تهیه قرار دارد، گفت: محدوده‌های پهنه‌های اصلی گسل‌های شهر تهران که بیش از ۸۵ کیلومتر مربع است.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، محمد شکرچی‌زاده رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در خصوص  اقدامات وزارت راه و شهرسازی در شناسایی پهنه‌های گسل زلزله تهران و سایر شهرهای کشور به ارائه نکاتی پرداخت.

در این رایطه شکرچی‌زاده گفت: شناسایی پهنه‌های گسل زلزله شهر تهران که تهیه  و در سال گذشته (۹۵) به تصویب شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران رسید و ابلاغ شد، با این هدف بود که ایمنی در برابر زلزله افزوده شده  و میزان خسارات احتمالی از زلزله ها کاهش یابد.

وی در  ادامه اظهار داشت : مصوبه شورای‌عالی با این مضمون بود که ساختمان‌های بلندمرتبه و ساختمان‌های عمومی همچون بیمارستان‌ها و مدارس و سایر ساختمان‌های عمومی که در هنگام زلزله باید مستحکم‌تر از سایر ساختمان‌ها باشند بر روی گسل‌ها ساخته شده و آنهایی که احداث شده‌اند نیز به نحوی مناسب مقاوم‌سازی و استاندارسازی شوند.

همچنین رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی افزود:  موقعیت گسل‌ها در سال‌های پیشین و قبل از سال ۹۵، توافقی وجود نداشت و مدیریت بحران نیز نتوانسته بود جمع‌بندی مناسبی در این رابطه داشته باشد. به همین دلیل نیز کار شناسایی از تهران آغاز شد و محدوده‌های پهنه‌های اصلی گسل‌های زلزله شهر تهران که بیش از ۸۵ کیلومتر مربع است شناسایی  و به تصویب شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران رسید و پس از آن نیز ابلاغ شد.

در ادامه شکرچی‌زاده تصریح کرد: در حال حاضر، نتایج بر روی نقشه‌های تفصیلی مناطق قرار گرفته که محدودیت ساخت بر روی گسل‌های زلزله شامل ساختمان های معمولی هم می‌شود.

این مقام‌مسئول وزارت راه و شهرسازی با اشاره به این مطلب که شناسایی پهنه‌های گسلی شهرهای کرج، مشهد، تبریز و کرمان نیز در دستور کار است، گفت: ساختمان های غیرعمومی و همچنین ساختمان های کوتاه مرتبه باید آیین نامه ۲۸۰۰ را رعایت کنند.

وی همچنین  تاکید کرد: پیش‌بینی و برنامه‌ریزی کلان ما این است که شناسایی گسل‌ها را در کلانشهرها انجام دهیم که نیازمند کار علمی و جدی خواهد بود. بدین‌معنا سازمان زمین‌شناسی، باید مقدمات کار را انجام و شناسایی‌های لازم را انجام دهند تا پس از آن ما در نشست مشترک در مرکز تحقیقات به جمع‌بندی برسیم.

شکرچی‌زاده یادآور شد: تهیه پهنه‌های گسلی سایر کلانشهرها علاوه بر چهار شهر کرج، تبریز، کرمان و مشهد نیز در دستورکار است و چنانچه مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران را برای سایر کلانشهرها داشته باشیم اقداماتی عملیاتی و اجرایی آغاز خواهد شد.

زلزله و آزمون کارآیی نظام فنی و اجرایی کشور/ ضرورت برقراری بیمه مسئولیت حرفه‌ای

  وزیر راه و شهرسازی در یادداشتی تلگرامی با تأکید براینکه نظام فنی و اجرایی کشور بنیادی‌ترین سیستمی است که برای اجرای هزاران هزار میلیارد تومان اعتبارات طرح‌های عمرانی کشور پایه‌گذاری شد، گفت: ارزیابی کارآیی این نظام همواره مورد توجه سیاست‌گذاران و مجریان بوده‌ است. تا کنون به‌درستی ده‌ها بار این نظام مورد بازنگری قرار گرفته و هربار بخشی از مشکلات شناسایی شده برطرف گشته‌ است و هنوز و همواره نیاز به ارزیابی و بهبود؛ هم از منظر مبنای نظری و هم از منظر فرایندی دارد.

به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی طی انتشار پیامی در کانال تلگرامی خود در خصوص مبحث زلزله و آزمون کارآیی نظام فنی و اجرایی کشور بیان کرد: اکثر مراکز درمانی در حد توانِ ادامه‌ خدمت در زلزله_کرمانشاه تاب نیاوردند. این سؤالی است فراروی نظام فنی و اجرایی کشور که چرا این گونه شد؟ و چه باید کرد؟ 

نظام فنی و اجرایی کشور بنیادی‌ترین سیستمی است که برای اجرای هزاران هزار میلیارد تومان اعتبارات طرح‌های عمرانی کشور، از مرحله پیدایش تا طراحی، اجرا، نظارت، بازرسی و بهره‌برداری و چگونگی ارزیابی صلاحیت و انتخاب و بکارگیری عوامل دست‌اندرکار مراحل مختلف بطور جامع در سال ۱۳۵۲ پایه‌گذاری شد. ارزیابی کارآیی این نظام همواره مورد توجه سیاست‌گذاران و مجریان بوده‌است. تا کنون به‌درستی ده‌ها بار این نظام مورد بازنگری قرار گرفته و هربار بخشی از مشکلات شناسایی شده برطرف گشته‌است و هنوز و همواره نیاز به ارزیابی و بهبود؛ هم از منظر مبنای نظری و هم از منظر فرایندی دارد. آخرین دستور بازنگری در ماده ۳۴ احکام دائمی برنامه ششم آمده‌است که مجلس دولت را موظف کرده‌است تا با رعایت سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی یکبار دیگر تمام فرایندهای این نظام را مورد بازنگری قرار دهد. 

گزارش‌های اولیه نشان می‌دهد که در اکثر پروژه‌های مذکور فرایندهای تعبیه شده در سیستم علیرغم پوشش دادن جزئیات از مرحله طراحی و کنترل آن تا مراحل بررسی صلاحیت پیمانکاران و انتخاب آنان و نظارت بر اجرا و انجام آزمایش‌های لازم در زمان خود بطور معمول انجام شده، باز سیستم ضمن آنکه از فروریزی ساختمان‌ها؛ همانند آنچه در زلزله رودبار و منجیل رخ داد ممانعت کرده، کارایی لازم برای تداوم خدمت نداشته‌است. بنابراین جایی از کار اشکال دارد که باید مورد شناسایی قرار گیرد. 

این یادداشت بر آن است که تا کنون بازنگری‌ها عمدتا بر ارزیابی کفایت فرایندها بوده‌است و کمتر کفایت مبنای نظری سیستم مورد تردید قرار گرفته‌است. نقد من بر نظام فنی و اجرایی کشور و هم چنین نظام مهندسی ساختمان که در یک یادداشت مستقل به آن خواهم پرداخت از دو منظر اقتصاد سیاسی و رویکرد سیستمی است. از این دو منظر نقدم را این‌گونه خلاصه می‌کنم :

۱) رویکرد اقتصادی حاکم بر نظام فنی و اجرایی کشور از منظر اقتصاد سیاسی سوسیالیستی است. لذا در تمام فرایند بررسی صلاحیت‌ها، تعیین ظرفیتِ کار بنگاه‌ها و نظام ارجاع کار و هم‌چنین فرایندهای طراحی تا اجرا تمام تشخیص‌ها و تصمیم‌ها توسط عوامل اداری صورت می‌گیرد و نهادهای بازار در هیچ مرحله‌ای دخالت تعیین‌کننده‌ای ندارند. اگر هم حضور دارند، حضور آنان برای مشورت، زینت و خالی نبودن عریضه است. به همین دلیل، هزینه ریسک تصمیم‌ها به دولت باز می‌گردد و بازیگران اقتصادی هزینه‌ی ریسک اقدام‌های خود را متقبل نمی‌شوند.  

۲) از نظر سیستمی، رویکرد غالب در این نظام تجویزی (prescriptive based) است و عملکردگرا (Performance based) نیست. لذا عوامل درگیر در فرایند طراحی تا ساخت نه حق قضاوت مهندسی و اجرایی و نه مسئولیت نهایی در برابر عملکرد محصول نهایی دارند. تمام آیین‌نامه‌های طراحی تا اجرا و نظارت بر اساس معیارهای تجویز شده از سوی مراجع ذیربط تدوین و ابلاغ شده‌ و جایی برای فهم صورت مساله و حق و مسئولیتی برای ابتکار در جهت ارائه راهِ حل برای عوامل درگیر باقی نگذاشته‌است. به همین منوال، رژیم حقوقی مسئولیت‌ها نیز در این سیستم کاملا توزیع شده‌است. اساسا مبنای قراردادها بر کارکرد نهایی تنظیم نشده، بلکه بر کنترل فرایندهای تجویزی در آیین‌نامه‌ها مبتنی است. نهایتا مسئولیت حقوقی در حد رعایت فرایندهای تجویزی (یعنی شکل گرا و نه ماهیت گرا) و عدول از اعمال یک مبنای موثر مسئولیت خلاصه می‌شود. بیش از این هم نمی‌توان انتظار داشت، چون قراردادهای اولیه براین اساس تنظیم شده‌اند.

جزئیات زلزله‌ های تهران و اطراف آن در گذشته

مطالعه لرزه‌خیزی تاریخی کوه‌های البرز قبل از ۱۹۰۰ میلادی نشان می‌دهد که بیشتر نواحی آن چندین بار ویران شده‌اند. برای توصیف زمین‌لرزه‌های رخ داده در گستره تهران در دو بازه زمانی مربوط به زمین‌لرزه‌های تاریخی و دستگاهی (زلزله‌هایی که با دستگاه‌های لرزه‌نگاری به ثبت رسیده‌اند) به توضیح مختصری می‌پردازیم. بی‌گمان شناخت این رخدادها خود اطلاعات گرانبهایی است که در مطالعات برآورد خطر زمین‌لرزه نقش بسزایی دارند.

زمین‌لرزه‌های تاریخی : شناخت ما از زمین‌لرزه‌های پیش از سده بیستم منحصر به کتاب‌های تاریخی است. به همین دلیل این داده‌ها از نظر محل رویداد، شدت و بزرگی دارای دقت زیادی نیست ولی می‌تواند سیمای لرزه‌خیزی منطقه را نشان دهد. سندهای تاریخی نشان می‌دهد که شهر ری بزرگ‌ترین شهر نزدیک تهران کنونی بوده و پیش از گسترش تهران بارها با زمین‌لرزه‌های ویرانگر تخریب شده است. از آنجا که فاصله تهران تا ری بسیار اندک بوده و با گسترش تهران این‌دو شهر به یکدیگر چسبیده‌اند، بررسی زمین‌لرزه‌های تاریخی ری و همچنین شهرهای اطراف نظیر طالقان، قزوین، بوئین‌زهرا، دماوند و...کمک بزرگی به ارزیابی توان لرزه‌خیزی تهران بزرگ می‌کند.

زمین‌لرزه‌های منطقه دماوند از ۳۸۵۰۰ تا ۱۰۰۰۰ سال پیش: در فازهای آغازین فعالیت آتشفشان کواترنر دماوند، گدازه‌های آتشفشانی، بندی در دره هراز در شمال خاوری پلور و در دهانه دره لاسم ایجاد کرده و دریاچه‌ای که در پشت این بند به‌وجود آمد پس از مدتی با نهشته‌ها و سالچینه‌های دریاچه‌ای و آبرفتی پر شد. در بخش شمالی دره لاسم در بریدگی کنار جاده (در محلی که در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۴ زمین لغزش، دره لاسم را بسته و دریاچه جدیدی به‌وجود آورده) در داخل سالچینه‌های دماوند، دگرریختی‌های نهشته‌های نرم و چین فرو ریزش در میان دو لایه زیرین و زبرین افقی دیده می‌شود. سن دقیق این لایه دگرریخته‌ میان‌سازندی برای ما روشن نیست ولی با توجه به سن ۳۸۵۰۰سال به‌دست آمده از دریاچه آتشفشانی بند رودخانه‌های لار و دلیچای می‌توان سن آن ‌را میان ۳۸۵۰۰ تا ۱۰۰۰۰ سال پیش تعیین کرد. وجود لایه‌های افقی در محل، امکان رویداد زمین‌لرزه شدیدی را شدت می‌بخشد.

رویداد بوئین زهرا : بر اساس کاوش‌های باستان‌شناسی در قره‌تپه سگزآباد، پهنه بوئین زهرا، در لایه نهم سگزآباد (به سن هزاره سوم قبل از میلاد مسیح) اسکلت تعداد زیادی از جانوران اهلی در کنار یکدیگر دیده می‌شود که به نظر می‌رسد به‌طور ناگهانی، به هنگام رویداد یک زمین‌لرزه ویرانگر از میان رفته باشند (معین فر، ۱۳۵۷). این زمین‌لرزه، دوره تمدن سگزآباد را پایان داده و به احتمال بسیار زمین‌لرزه ویرانگری بوده است (آمبرسیز و ملویل، ۱۹۸۲).

رویداد ری : قدیمی‌ترین زمین‌لرزه موجود در کتاب‌های تاریخی و مربوط به ۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح (واپسین روزهای دوره هخامنشی) است که به موجب آن نزدیک به ۲ هزار آبادی در گستره میان شهر ری و ایوانکی نابود و شهر ری نیز به کلی ویران شده است. شمار دقیق تلفات انسانی این زمین‌لرزه به درستی روشن نیست ولی به احتمال بسیار، تلفات زیاد و زمین‌لرزه بزرگ بوده که باعث گسلش سطحی در شهر ری و پیرامون ایوانکی (از شهر ری تا ایوانکی) شده است. این زمین‌لرزه باید از جمله ویران‌کننده‌ترین زمین‌لرزه‌های تاریخ باشد که تاریخ‌نویسان یونان به تشریح آن پرداخته‌اند. بزرگی این زمین‌لرزه حدود ۶/ ۷ = MS و شدت آن IO=X تخمین زده شده است (آمبرسیز و ملویل، ۱۹۸۲).

تبدیل تونل های مترو در روزهای زلزله به پناهگاه امن برای پایتخت نشنینان

زلزله چهار شنبه شب تهران نشان دادن که در صورت وقوع بلایای طبیعی، تهران فضای ایمنی را برای پناه بردن مردم به آن ندارد. این در حالی است که در دنیا تونل های مترو به دلیل استقامتی که دارند، به عنوان پدافند غیر عامل عمل کرده و به پناهگاهی امن برای مردم تبدیل می شود.

به گزارش تیتر شهر: استانداردهای جهانی در زمینه ساخت تونل های شهری به ویژه مترو نشان می  دهد که مقاومت این تونل ها با توجه به اینکه زیر زمین قرار گرفته  و می  تواند انرژی ناشی از حرکت زمین را از داخل خد عبور دهد؛ به عنان یک پدافند غیر عامل در زمان وقوع زلزله عمل می کند  و دولت ها می توانند از این  تاسیسات شهری به عنوان یک پناهگاه زیر زمینی برای نجات جان شهروندان خود استفاده کنند.

در چند سال اخیر نیز مدیران شهری اعلام کردند تونل های مترو یک پدافند غیر عامل هستند که در زمان هایوقوع بحران می توان از آن برای پناه دادن و اسکان مردم کمک گرفت.

اینکه با توجه به تنوع بافت خاک در تهران حال ااید دید که آیا استقامتی که دنیا برای تونل های مترو  به عنوان پدافند غیر عامل از آن نام می برند، وجود دارد یا خیر.

اما بعد از وقوع زلزله چهار شنبه شب تهران، مدیرعامل شرکت بهره برداری مترو پایتخت اعلام کردمترو پناهگاهی امن در هنگام وقوع زلزله است به همین دلیل این شرکت آمادگی دارد تا در صورت اعلام مدیریت بحران، هنگام وقوع بحران، ایستگاه های مترو را به عنوان سازه ای امن در اختیار شهروندان بگذارد.

آنطور که فرنوش نوبخت میگوید، موضوع زمین لرزه از ابتدای ساخت ایستگاه‌ها مورد توجه بوده و تمام محاسبات آن منطبق بر استاندارد برای مقابله با زمین لرزه  تعریف و اجرا شده است به همین دلیل مترو به ‌عنوان پناهگاهی امن کاربرد دارد و در صورت وقوع زلزله از ایستگاه ها و تونل های مترو  می توان به عنوان پناهگاه استفاده کرد.

مدیرعامل شرکت بهره برداری مترو تهران اعتقاد دارد، مترو به‌ عنوان شهر زیرزمینی این قابلیت را هم دارد که ادوات امداد رسانی را به نقاط مختلف شهر با بیشترین سرعت برساند.  شایعات منتشر شده مبنی بر نا ایمن بودن مترو، واقعیت نداشته و سرویس دهی در خطوط متروی تهران و حومه به ویژه در خط پنج مترو (تهران- گلشهر و بالعکس) پس از زلزله چهارشنبه شب در استان های تهران و البرز، بدون هیچ مشکلی انجام می پذیرد.

به نظر می رسد مدبران شهری نیاز به یک بازنگری در تاسیسات شهری پایتخت دارند تا با بررسی میزان مقاونت آنها در مقابل بلایای طبیعی به عنوان محل های امن برایراسکان اضطراری مردم معرفی کنند. اما قبل از آن باید به مردم در مورد ایمنی تونل های مترو در هنگام بروز بلایای طبیعی اطمینان لازم را بدهند چرا که هنوز حادثه انفجار لوله گاز شهران و ریزش قسمتی از تونل مترو را مردم فزاموش نکرده اند.

هر چند دلیل اصلی حادثه شهران  این بود که بر اثر ترکیدگی لوله گاز فشار زیادی از سطح زمین به داخل تونل وارد شده بود که همین مساله باعث ریزش ثسمتی از آن شد و این حادثه با زلزله که حرکت زمین است، بسیار متفاوت خواهد بود.

تاب آوری روانی مردم در مقابل زلزله چقدر است؟

زلزله  ملارد در کنار استان تهران نشان داد که نه تنها تاب آوری شهر تهران بلکه تاب آوری روانی شهروندان آن نیز  پایین است.

به گزارش تیتر شهر: زلزله  گسل ملارد در نزدیکی دو استان تهران و البرز یک هشدار به دولت، مدیریت شهری و شهروندان بود تا یک بار هم که شده توان خود را در مواجهه با زلزله پایتخت محک بزنند.

هیجان زندگی مردم در زمان وقوع زلزله و عدم آگاهی آنها در به کار بردن نکات ایمنیدر هنگام بروز این بلای طبیعی نشان دادن که نه تنها باید تاب آوری این کلانشهر در مقابل بلایای طبیعی یک بار دیگر مورد سنجش مدیران شهری قرار گیرد، بلکه باید آموزش های شهروندی نیز در مقابل وقوع این حادثه مورد بازنگری قرار گرفته شود.

هیجان مردم از احتمال وقوع حادثه ای دلخراش و ویرانگرتر از آنچه که در استان کرمانشاه به وقوع پیوست باعث شد تا در همان ساعات نخست وقوع زلزله بسیاری از معابر و بزرگراه های شهر تهران پیک ترافیکی ایجاد شود.

این در حالی است که اگر آموزش های شهروندی مجموعه مدیریت شهری در سال های اخیر به درستی انجام می شد این هیجان زدگی نه تنها باعث ایجاد ترافیک سنگین در برخی از بزرگراه های پایتخت نمی شد، بلکه مصرف سوخت آن هم در اوج آلودگی هوا به بالاترین حد خود نمی رسید.

هجوم شهروندان به جایگاه های عرضه سوخت تهران  برای فرار از این کلانشهر نشان داد که در ناخودآگاه مردم نیز این واقعیت نقش بسته است که تهران شهر ایمنی در مقابل زلزله نیست و در زمان وقوع این بلای طبیعی اولین کاری که باید انجام دهند، این است که از پایتخت خارج شود.

نجفی: نگرانی از زلزله بزرگتر در تهران برطرف شد !

خبرگزاری فارس: محمدعلی نجفی پس از جلسه کمیته اضطرار مدیریت بحران شهر تهران، اظهار داشت: زلزله ملارد درعین‌حال که یک زلزله واقعی بود فرصتی برای مانور واقعی در شهر تهران بود که عملکرد مردم و مسئولان در این زلزله بررسی شود و آمادگی دستگاه‌های مختلف نیز مشخص شود.

وی بیان داشت: پس از وقوع زلزله بلافاصله ستاد مدیریت بحران شهر تهران برای هماهنگی‌های لازم تشکیل شد و در این جلسه نیز تصمیماتی اتخاذ گردید.

نجفی افزود: از صبح فردا شرایط تهران به صورت پایدار و سکون است و نگرانی زلزله بزرگ‌تر برطرف شده و وضعیت قرمز در شهر تهران برداشته و به وضعیت زرد می‌رسد.

شهردار تهران گفت: ‌در این جلسه ۱۰ مصوبه داشتیم و یکی از رویکردهای اصلی ما موضوع محله‌ای کردن مقابله با پدیده حوادث طبیعی است.

وی افزود: اگر به مردم آموزش‌های لازم داده شود تا در مواجهه اولیه باز زلزله امکانات اولیه را فراهم کنند جلوی بسیاری از مشکلات گرفته خواهد شد.

نجفی افزود: زلزله روز چهارشنبه موجب ترافیک شدیدی در تهران شد و موجب شد هر لحظه حادثه دیگری اتفاق بیفتد و این ترافیک قطعاً اگر زلزله مجددی در تهران رخ می‌داد، امدادرسانی را با مشکل مواجه می‌کرد.

شهردار تهران گفت: مردم باید جان‌پناه‌های محله و منطقه خود را بشناسند تا در مواقع حوادث طبیعی به آنجا مراجعه کنند.

وی با اشاره به اینکه هجوم به پمپ بنزین‌ها بسیار کار خطرناکی بود، گفت: عده زیادی از همشهریان نیز با ظروف پلاستیکی برای جمع‌آوری بنزین اقدام کرده بودند که اقدام بسیار خطرناکی بود و ممکن بود هرلحظه با کوچک‌ترین جرقه‌ای در پمپ بنزین‌ها حادثه بزرگی رخ دهد.

نجفی تصریح کرد: در زلزله اخیر، دستگاه‌های اجرایی و مردم نقاط ضعف و قوت زیادی داشتند که باید نقاط قوت را تقویت و نقاط ضعف را از بین ببریم.

شهردار تهران با تأکید بر آموزش شهروندی اظهار داشت: در آموزش و پرورش، شهرداری و صداوسیما باید آموزش‌های لازم به مردم داده شود.

وی ادامه داد: در سه ماه آینده در تمام مناطق شهر تهران، مانورهای جدی در خصوص زلزله برگزار می‌شود و مردم یک‌بار دیگر با نحوه مقابله با زلزله مواجه می‌شوند. مردم در حین آمادگی و آرامش در مقابله با حوادث طبیعی، برنامه‌ریزی لازم را داشته باشند.

ریزه اقداماتی که لازم هست قبل و پس از زمین لرزه بدانید

علی بیت اللهی ریاست بخش زمین لرزه مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در صحبت با خبرنگار  راه و شهرسازی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، تنها چاره ساکنان چنین ساختمان هایی در مواقعی مثل بروز زمین لرزه فرار کردن از خانه به هر شکل محتمل است؛ این منازل به سبب آواری بودن و بدون اسکلت بندی مناسب به موقع رویداد هر سانحه ای دردسر ساز می گردد.

ریاست بخش زمین لرزه مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تاکید کرد: سفارش می کنم مردم بصورت موقت به مدت دو تا سه روز بعد از زمین لرزه از حضور در چنین ساختمان هایی دوری کنند، در تهران نیز گرچه احتمال پیش لرزه بودن ِزلزله ۵٫۲ ریشتری رخ داده وجود دارد و  واقع شدن زمین لرزه ای قویتر از آن تقریبا غیر محتمل هست ،با این حال همین احتمال ضعیف هم برای ما زیاد ارزش دارد.

بیت اللهی با ضروری دانستن رعایت احتیاط لازم از طرف مردم تهران طی این چند روز، اظهار کرد: اگر ساکنان ساختمان های ذکر شده با خصوصیت های ذکر شده ،امکان ترک موقتی منزل خود را ندارند، چمدانی از وسایل ضروری ، داروهای اضطراری ،چادر، آب و.۲

البته این نکته همه شهروندان تهرانی را دربردارنده می گردد… وی دنبال کرد: البته خانه های مهندسی ساز اسکلتی نیز که در زیادتر مورد ها چندین طبقه می باشند به دلیل بی اطلاعی از جزئیات ساخت آنان از احتمال لطمه پذیری به دور نیستند؛ در نتیجه انتظار می رود که ساکنان این قبیل از ساختمان ها نیز مشی هوشمندانه ای دارا باشند. منطقه های امن منازل برای پناه گرفتن به موقع زمین لرزه بیت اللهی در تعریف قرارگیری مناسب و نرمال اشخاص در منازل به موقع واقع شدن زمین لرزه اظهار کرد: در بعضی از ساختمان ها محل اتصالات تیر ها و ستون ها نزدیک به هم بوده و در بخشی به دلیل معماری ساختمان، فاصله دهانه ی آنان از هم زیاد هست .

بنابراین آن قسمتی از منازل که این وصل شدن ها نزدیک به هم می باشند از استحکام زیادتری برخوردارند، از اینرو اشخاص بویژه ساکنان طبقات بالاتر با شناسایی این نقاط به موقع رویداد زمین لرزه در کنار آنان قرار دریافت کنند تا در زمان مناسب و بعد از انتهاء لرزش بتوانند فضا را ترک نمایند.

منطقه های امن منازل برای پناه گرفتن به موقع زمین لرزه

وی اضافه کرد: علاوه بر این دوری از نقاطی از خانه که احتمال آوار ریزی بسیاری دارد،قرار نگرفتن در زیر لوستر ها و کمد های سنگین نیز لازم هست در صدر کارهای قرار گیرد.راه پله ها نیز از نظر لطمه پذیری از خود واحد های مسکونی ضعیف تر می باشند در نتیجه ساکنان ساختمان های چند طبقه بویژه آنهایی که در طبقات بالاتر زندگانی می کنندو در در خلال لرزش امکان فرار فوری را ندارند به جای ماندن در راه پله ها ،نقاط امن واحد مسکونی خود را شناسایی و در آنجا پناه دریافت کنند.

منطقه های امن برای پناه گرفتن در خیابان ها و فضای آزاد بیت اللهی در تعریف منطقه های امن بیرون از منازل برای پناه گرفتن مردم به موقع واقع شدن زمین لرزه ،گفت: بستر خیابان ها امن هست اما مردم دقت دارا باشند در کوچه های مشرف به ساختمان های چند طبقه توقف نکنند ،چرا که سنگ نما ها و در بعضی از مورد ها تیر های برق لطمه های شدیدی را به وجود می آورند. وی دنبال کرد: علاوه بر این پناه گرفتن در کوچه های تنگ اصلا و ابدا سفارش نمی توان .

این زلزله شاید زمین‌لرزه بزرگ‌تر را کنترل کند

یک کارشناس عمران گفت: اگر چه رفتار زمین بسیار پیچیده و غیر قابل پیش‌بینی است اما وقوع زلزله‌های کوچک می‌تواند منجر به آزادسازی تدریجی انرژی زمین شود و همین امر در جلوگیری از وقوع زلزله بزرگ‌تر بسیار موثر است.

عباس شوکتی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: بر اساس اظهار نظر مسئولان زلزله ۵.۲ ریشتری شب گذشته ناشی از فعالیت گسل ماهدشت بوده است. این گسل پتانسیل زلزله‌های تا ۶ ریشتر را داراست اما باید امیدوار باشیم که گسل مذکور، منجر به فعال شدن گسل های دیگر مانند «اشتهارد» نشود زیرا این گسل پتانسیل ایجاد زلزله بیش از ۷ ریشتر را دارد.

وی افزود: علیرغم اینکه بیش از ۸۵ درصد کشور ما در معرض زلزله قرار دارد، اقدامات لازم برای بهبود و افزایش ایستگاه‌های لرزه‌نگاری به کندی صورت می گیرد. با این وجود در شرایط کنونی آنچه بیش از هر نکته دیگری باید در دستور کار قرار گیرد، نحوه صحیح پناه گیری در زلزله هاست و بنده از مسوولان سازمان مدیریت بحران و دستگاه‌های دیگر نظیر هلال احمر در خواست می کنم در برنامه های تلویزیونی و سایر رسانه ها آموزش هایی مانند مثلث حیات را به مردم منتقل کنند.

این کارشناس عمران خاطر نشان کرد: ساختمان هایی که بر اساس آیین نامه ۲۸۰۰ ساخته شده اند، قادر خواهند بود زلزله های بیش از ۶ ریشتر را به راحتی تاب بیاورند. با این وجود ساکنان این ساختمان ها باید نکات ایمنی مانند بررسی سیم کشی و تاسیسات گاز را مورد نظر قرار دهند.

وی گفت: با تمام پیشرفت هایی که در علم زلزله شناسی اتفاق افتاده نمی توان زلزله را پیش بینی کرد اما رفتار سازه ها در برابر بار های وارده قابل بیش‌بینی است. بنابراین بنده از ساکنان ساختمان های قدیمی و فرسوده در خواست می کنم پیشگیری های لازم را در این خصوص مد نظر قرار دهند.

شوکتی با بیان اینکه وقوع زلزله های اخیر هشداری برای همه مردم و مسوولان است، تصریح کرد: امیدوارم از همین امروز مسوولان شهرداری، وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشور با همکاری تشکل هایی همچون انبوه سازان مسکن و سازمان نظام مهندسی ساختمان برنامه ای مدون و اجرایی را برای نوسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری طراحی کنند.

وی با بیان اینکه صنعت ساختمان ما بیمار است، ادامه داد: متاسفانه بعد از وقوع زلزله ها جو روانی ایجاد می شود و بعد از چند روز به فراموشی سپرده می شود.

شوکتی تصریح کرد: اگر می خواهیم مانند کشور ژاپن مساله زلزله را حل کنیم، باید یک بار برای همیشه ساختار ها را از نو تعریف کنیم. امروز ما شاهدیم که ساختمان های بلند مرتبه و با درجه اهمیت بالایی بر روی گسل ها بدون توجه به شرایط زمین ساخته می شود و جالب اینکه صرفا به خاطر قرار گرفتن در مناطق بالای شهر، با بالاترین قیمت خرید و فروش می شوند.