ایسنا یزد : با دخمه‌هایش شما را به دنیای مردگان پیش از اسلام و زرتشتیان صدها سال قبل ایران می‌برد، دنیای تاریک و خاموشی که شگفت‌انگیزی را در معماری و آداب و رسوم و نام و نشانش حفظ کرده است .
به گزارش یزدی نیوز برج خاموشان را به نام برج سکوت یا دخمه زرتشتیان هم می‌شناسند. برجی در 15 کیلومتری جنوب شرقی یزد که در حوالی منطقه صفائیه و روی یک کوه رسوبی و کم‌ارتفاع به نام کوه دخمه قرار گرفته است.
دخمه در فرهنگستان‌های مختلف معانی مختلفی دارد؛ مثل گورخانه‌ی گبران، سردابه مردگان، خانه زیرزمین برای مردگان، گور و گورستان زرتشتیان.
زرتشتیان اگرچه این روزها مردگان خود را در قبر دفن می کنند اما در گذشته اموات را به دخمه می بردند و با آیین خاصی در مرکز این دخمه ها قرار می‌دادند .
اگر گذارتان به این منطقه بیفتد، دو عمارت سنگی مدور برج مانند را با فضایی میان تهی می‌بینید که یکی از آنها قدیمی‌تر و دیگری جدیدتر است. برج قدیمی به نام سازنده هندی آن مانکجی هاتریا نام گرفته است و برج جدیدتر که در دوره قاجاریه ساخته شده، گلستان نام دارد.
گلستان 25 متر قطر و شش متر ارتفاع دارد و مانکجی که باریک‌تر از گلستان ساخته شده، 15متر قطر دارد. زرتشتیان قدیم از فضای پیچ در پیچ دخمه‌ها برای دفن اموات خود استفاده می‌کردند تا اجساد مردگانشان طعمه کرکس‌ها نشود .
محل ساخت این دخمه‌ها که همه خارج از شهر قرار دارند با محاسبات دقیقی انجام می‌شد تا با وزش باد و بارش باران، آلودگی به سمت شهر منتقل نشود. این دخمه‌ها همچنین از خشت خام و گچ ساخته می‌شدند تا آلودگی‌های ناشی از فساد مردگان به زمین نرسد .
سطح داخلی برج خاموشان به صورت پهنه گردی است که تمام آن با تخته سنگ‌های بزرگ پوشیده شده و سه بخش زنانه و مردانه و بچگانه دارد .
در حقیقت، نوار دایره انتهای دخمه که به دیوار اطراف دخمه چسبیده، مخصوص مردهاست و نوار دایره میانی بعد از قسمت مردها، به زن‌ها اختصاص دارد .
نوار دایره داخلی بعد از زن‌ها هم جایگاه کودکان بوده اما در مرکز همه این نوارها، یک چاه بزرگ به نام استودان (استخوان دان) است که محل دفن مردگان به حساب می‌آید .
در دامنه ضلع شمالی کوه دخمه چند عمارت خشت و گلی، آجری، سنگی و یا ترکیبی از این‌ها خواهید دید که به دوران صفویه تعلق دارند و از سازه‌های رفاهی این دوران به شمار می‌روند .
