روزنامه آسمان آبی - شایا شهوق: زیبایی یک شهر مستقیما با سلامت روح و روان انسان‌ها سروکار دارد. از این منظر مدیریت شهری شهرها برای زیباسازی برنامه‌های مدون دارند. کلانشهر تهران نیز از این امر مستثنی نیست. سازمان زیباسازی شهر تهران که در سال 1364 با تغییر نام «اداره کل ایمنی و آموزش ترافیک» کار خود را آغاز کرده است با بیش از سه دهه فعالیت تأثیرات مثبت و منفی زیادی بر فضای بصری شهر تهران برجای گذاشته است.
آثار زیباسازی در حوزه‌هایی چون شهرسازی، مبلمان شهری، آثار هنری و تابلوهای تبلیغاتی ظاهر می‌شود. فضای سبز نیز، هرچند در حوزه فعالیت سازمان زیباسازی نیست، ارتباطی مستقیم با زیباسازی شهر تهران دارد. گرچه اهتمام شهرداری تهران بر این است که در حوزه‌های اشاره‌َشده سطح خدمات یکسانی به مناطق تهران ارائه کند، آنچه به چشم می‌آید نایکسانی زیبایی بصری در مناطق مختلف شهر است. در عمل می‌بینیم که در مناطق شمالی تهران رنگ و لعاب بیشتری دارد و هرقدر به سمت مناطق جنوبی می‌رویم از این رنگ و لعاب کاسته می‌شود و زوائد بصری بیش از پیش خودنمایی می‌کند.
اما علت این اتفاق چیست؟ به نظر می‌رسد نخستین عامل را باید در نایکسانی درآمد مناطق شهر تهران جست‌وجو کرد. طبیعی است که عوارض شهرداری در مناطق شهری کم‌درآمد کمتر باشد. بر همین اساس تاکنون سهم مناطق مختلف تهران در بودجه‌بندی مناطق با هم اختلاف داشته است. مجید فراهانی، عضو شورای شهر تهران، در نطق پیش از دستور چهلمین جلسه علنی شورای اسلامی شهر، بر این بی‌عدالتی در سهم‌بندی بودجه صحه گذاشته است. به گفته او: «در توزیع بودجه در مناطق بیست‌ودوگانه شاهد اختلاف سهم بالاتر از میانگین و تداوم بی‌عدالتی هستیم؛ به نحوی که سهم یک منطقه 2.1 درصد بودجه شهرداری است و منطقه‌ای دیگر تنها هفت‌دهم درصد کل بودجه شهرداری نصیبش شده است.» هرچند سازمان زیباسازی در بیشتر حوزه‌ها فرا‌منطقه‌ای عمل می‌کند، اما تأثیرات تفاوت بودجه منطقه‌ای بر امر زیباسازی و فضای شهری محسوس و قابل مشاهده است.
البته بی‌عدالتی در بودجه‌بندی منطقه‌ای تنها عامل اقتصادی بی‌عدالتی در زیباسازی مناطق مختلف شهر تهران نیست. اگر به بیلبوردهای تبلیغات از منظر زیباسازی شهری بنگریم، فارغ از انتقادهای مصداقی و با نگاه کلی، می‌توانیم بگوییم این تابلوها نقش مهمی در رنگ‌آمیزی شهر تهران دارد. بدیهی است، به دلیل سودآوری بیشتر، تمرکز جانمایی این تابلوها بر مناطق اقشار پردرآمد است. شوربختانه می‌بینیم تمرکز آثار هنری شهری، از جمله تندیس و نقاشی دیواری، نیز بر مناطق پررفت‌و‌آمد بالای شهر بیشتر است.
البته به نظر می‌رسد این تقصیر بیشتر بر گردن هنرمندان خالق این آثار باشد؛ چراکه، به گواه تجربیات شخصی خودم، سازمان زیباسازی شهر تهران در درجه اول برای انتخاب محل جانمایی آثار خلق‌شده یا گزینش مکان‌های منتخب سازمان برای نصب یا تولید آثار هنری به نظر هنرمند رجوع می‌کند. هنرمندان نیز طبعا علاقه‌مندند اثرشان در جای بهتری نصب شود و بیشتر دیده شود؛ بر همین مبنا مناطق پرتردد مرکز به سمت شمال شهر تهران برایشان جذابیت بیشتری دارد. نکته دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد جریان زندگی شهری و شرایط خرده‌فرهنگی در مناطق مختلف شهر تهران است. به نظر می‌رسد در مناطق جنوبی، وندالیسم رواج بیشتری دارد و تخریب آثار هنری و مبلمان شهری در این مناطق هزینه بیشتری را به مدیریت شهری تحمیل می‌کند.
با توجه به موارد یادشده، به نظر می‌رسد حتی توجه یکسان به زیباسازی و فضای سبز در مناطق مختلف شهری نمی‌تواند از بی‌عدلالتی در امر زیباسازی شهری بکاهد و حتی گاهی به بی‌عدالتی در این امر دامن می‌زند. به یاد می‌آورم غلامحسین کرباسچی، شهردار اسبق تهران، علاوه بر حمایت از نصب تابلوهای تبلیغاتی تجاری در پایتخت که عمدتا در مناطق شمالی شهر بود، به رنگ‌آمیزی و ایجاد فضای سبز در مناطق جنوبی شهر نیز توجه ویژه‌ای داشت.
