پیوند معماری منظر و زیبایی‌شناسی اسلامی

گروه فرهنگی: استادیار معماری مرکز آموزش عالی فنی و مهندسی بوئین‌زهرا با اشاره به اینکه معماری منظر بسیار بدیع است، گفت: تلاش کرده‌‌ام با نگارش کتاب زیبایی‌شناسی منظر شهری با تکیه‌ بر آرا اندیشمندان اسلامی پیوند بین معماری منظر و زیبایی‌شناسی اسلامی را رقم بزنم.

رضا جعفری‌ها، استادیار معماری مرکز آموزش عالی فنی و مهندسی بوئین‌زهرا و نویسنده کتاب زیبایی‌شناسی منظر شهری با تکیه‌بر آرا اندیشمندان اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از قزوین اظهار کرد: نگارش این کتاب از یک سال و نیم پیش آغاز شد و سرانجام در اردیبهشت سال ۹۶ توسط جهاد دانشگاهی استان قزوین به چاپ رسید.
وی هدف از این کار پژوهشی را پیوند بین دو مقوله معماری منظر، بحث تئوری و نظری زیبایی‌شناسی اسلامی خواند و ادامه داد: به‌عنوان یک اسلام‌شناس هیچ ادعایی ندارم اما تمام تلاش خود را برای پیوند دادن این مقولات انجام داده‌ام.
جعفری‌ها با اشاره به اینکه کارهای بین‌رشته‌ای کمتر در ایران انجام می‌شود، بیان کرد: معماری منظر بسیار بدیع است و تنها چند دانشگاه محدود در این زمینه ورود یافته‌اند.
این استاد دانشگاه افزود: کتاب زیبایی‌شناسی منظر شهری با تکیه‌بر آرا اندیشمندان اسلامی شامل پنج گفتار است که در آن ساختار و کلیات پژوهش، ادراک، زیبایی‌شناسی در غرب و اسلام و شهر اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است.
وی بیان کرد: این کتاب به‌صورت مبانی نوشته‌شده و دستورالعمل یا خروجی ندارد اما این در حالی است که اگر کتب بیشتری در این زمینه نوشته‌شده و بیش‌ از پیش به آن پرداخته شود، اتفاق خرسندی رخ خواهد داد.
جعفری‌ها اظهار کرد: امروزه در معماری منظر بیشتر نیازمند مباحث ریشه‌ای هستیم و این در حالی است که این کتاب بیشتر مباحث ریشه‌ای را مطرح کرده است.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه شهر اسلامی به شهری گفته می‌شود که در آنجا موحدی وجود داشته باشد بیان کرد: در  اکثر آیات قرآن بالاخص سوره یس تفاوت موجود بین مدینه و قریه را شاهد هستیم.
وی با اشاره به اینکه وقتی از مدینه سخن به میان می‌آید منظور شهر اسلامی است که در آن موحد وجود دارد، ادامه داد: وقتی از لفظ قریه استفاده می‌شود هلاکت و نابودی مردم آن محل را در پی دارد این در حالی است که در تفاسیر آمده که در آنجا موحدی وجود نداشته است.

با 10 مسجد جامع و بزرگ جهان آشنا شوید

وب‌سایت روزیاتو - فروغ بیداری: مسجد، نیایشگاه مسلمان است و مطابق بر آیه های مقدس قرآن، کعبه نخستین مسجد جهان اسلام به شمار می رود. مسجد به مفهوم «سجده گاه» است و عموما با ارکان معماری مشخصی ساخته می شود. تقریبا تمامی مساجد جهان دارای آستانه، سردر، گلدسته، صحن، ستون، شبستان، محراب و رواق هستند.

در همین راستا، در این مطلب، ۱۰ نمونه از بزرگ ترین بناهایی مذهبی اسلام که محلی برای راز و نیاز به شمار می رود، را برایتان انتخاب و معرفی کرده ایم که بدون شک، جایگاه نخست این فهرست به مسجدالحرام تعلق دارد.

۱۰- مسجد جامع دهلی (مسجد جهان نما)

گنجایش ۲۵ هزار نمازگزار را دارد
 

مسجد مقدس دهلی در جایگاه دهم این فهرست، یکی از بزرگ ترین مساجد جامع جهان اسلام تا اواخر قرن بیستم بوده است. این بنا به دستور شاه جهان اول، پادشاه امپراتوری گورکانی هند در خلال بین های ۱۶۵۰ تا ۱۶۵۶ میلادی ساخته شد. گفتنی است که تاج محل و قلعه سرخ دهلی نیز به دستور همین امپراتور بنا شده اند.

مساجد دانشگاهی نماد دین‌گرایی است

مساجد دانشگاهی نمادی دین‌گرا بوده است، دین و هنر در همه‌ی زمان‌ها در محیط و منظر دانشگاه تعامل داشته است و هنر معماری مساجد، با آن قابلیت‌ها یکی از کالبدی‌ترین مفاهیم محیط اسلامی است.

 

به گزارش جهان نیوز به نقل از مشرق؛ به مناسبت افتتاح مسجد دانشگاه امام حسین علیه السلام مغتنم دانستیم که با طراح معماری مسجد دانشگاه، جناب آقای دکتر محمد میرزائی استاد دانشگاه، مصاحبه کوتاهی انجام دهیم.

با تشکر از جنابعالی برای شروع گفتگویمان ، اگر مبحثی را لازم می‌دانید در مقدمه مصاحبه برای مخاطبین بفرمایید.  
      امروزه در تمام دنیا، هنر معماری تحت تاثیر کنش‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی-سازمانی است. با این نگرش، طرح مسجد دانشگاه به عنوان پایگاه توحیدی و شعائر دینی-انقلابی، مورد توجه مسئولین دانشگاه قرار گرفت و طراحیِ آن، بدون هیچگونه مسابقه ی طراحی و تشریفات؛ به اینجانب واگذارگردید که این اعتماد مدیران دانشگاه، مسئولیت سنگینی بدوشِ من گذاشت.

مجموعه مقالات درباره حکمت اسلامی و فرایندهای هنری و معماری

کتاب «مجموعه مقالات از حکمت اسلامی: در فرایندهای هنری و معماری» به کوشش عبدالحمید نقره‌‌کار منتشر شد.

 

 

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «مجموعه مقالات از حکمت اسلامی: در فرایندهای هنری و معماری» به کوشش عبدالحمید نقره‌‌کار از سوی انتشارات جهاد دانشگاهی قزوین منتشر شده است.

در بخشی از مقدمه اثر می‌خوانیم: «از نظر اسلامی تنها مکتب الهی و تحریف نشده اسلام و زیبایی‌شناسی آن جامع و مانع و خطاناپذیر بوده و می‌تواند مبنا و معیارهایی برای ارزیابی و نقد و کلیه سلیقه‌ها و مدهای زیبایی‌شناسانه باشد. در عین حال اسلام ما را قادر می‌سازد بر مبنای زیبایی‌شناسی جامع خود کلیه فرایندهای انسانی از جمله آثار معماری و شهرسازی را مورد ارزیابی قرار داده، ابعاد منفی آثار تمدنی را نقد نموده، از ابعاد مثبت الهام گرفته و همواره آثار آینده را بهتر از امروز خلق کنیم.

اسلام تنها مکتبی است که دور از هر نوع خودبینی و خودخواهی فردی و نژادپرستی اجتماعی می‌تواند ایده‌آل‌ها را با واقعیت‌ها تلفیق کرده و جامعه جهانی را به سوی وحدت، صلح، برادری و تمدنی شایسته، فطرت الهی انسان‌ها رهبری کند. اصول بنیانی و راهبردی این تمدن جهانی و مشترک بوده و ابعاد مهندسی و کالبدی آن مبتنی بر مجموع شرایط زمانی و مکانی یعنی بومی خواهد بود.
 
مقالاتی که در این مجموعه گردآوری شده است هر یک ابعادی از ضرورت‌های اسلامی مورد بررسی تطبیقی قرار گرفته است. در مقاله اول ساختار، مراحل، منابع و مبانی در فرایندهای انسانی از منظر اسلامی مورد بررسی تطبیقی قرار گرفته است.

مساجد منحصر به فرد خارجی !

ماهنامه مهر پارسه - حسین کریم زاده: مسلمانان در کشورهای مختلف از بهترین مصالح و معماران استفاده کرده اند تا مساجد ویژه و منحصر به فردی بسازند که مجلل و خاص باشد. در ایران نیز مساجد تاریخی زیادی وجود دارد که برخی حتی در فهرست آثار جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده اند. در این گزارش مروری داریم بر مساجد ویژه در جهان.

•    بزرگ ترین مسجد جهان که با خاک رس در شهر «جنه» کشور مالی قرار دارد و در فهرست جهانی یونسکو نیز ثبت شده است.

 

 

 

سبک شناسی معماری اسلامی (2)

برترین ها: منظور از هنر و معماری اسلامی، همان هنر و معماری سرزمین‌های‌ - خاورمیانه، آفریقای شمالی، هند شمالی و اسپانیا - است‌ که از آغاز قرن هفتم میلادی تحت حاکمیت مسلمانان قرار گرفتند. 

 

سبک‌های معماری اسلامی و بناهای مربوطه در ایران

معماری ایرانی را در دوره اسلامی پیش از دوره معاصر به چهار سبک خراسانی، رازی، آذری و اصفهانی تقسیم می کنند، که در این مطلب به معرفی اجمالی این سبک ها می پردازیم، همچنین ویژگی های هر یک را بیان کرده و بنا های شاخص هر سبک را ذکر می کنیم.

معماری ایرانی

سبک خراسانی:

با طلوع اسلام ساخت بناهای مذهبی به خصوص مساجد آغاز گردید. سبک خراسانی اولین سبک معماری اسلامی بوده، چون اولین بناها در خراسان ایجاد شده، لذا به سبک خراسانی معروف است. این سبک در قرون اولین (1 تا 4 هجری) رایج بوده و تحت تأثیر پلان و نقشه مساجد عربی با ساختمانی ایرانی (پارتی) با فضای ساده (فاقد تزئینات) بنا احداث شده‌اند.
 

ویژگی‌های سبک خراسانی:

تبلور معماری اسلامی در مساجد تاریخی مراغه

ایرنا- مساجد تاریخی مراغه با معماری منحصر بفرد و به عنوان یکی از 10 شهر دارای بافت تاریخی و پایتخت سابق ایران، با وجود مرمت برخی از آنها، همچنان در انتظار توجه بیشتر و بازگشت به دوران با شکوه گذشته است.

 

به گزارش ایرنا، مساجد به عنوان نمادی از فرهنگ و نمودی از هنر اسلامی تبلور یافته در تمدن مشرق زمین، همواره مورد توجه حکومت های بزرگ در قرون گذشته بوده است.
کهن شهر مراغه با داشتن 10 مسجد شاخص تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی میراث فرهنگی، از نظر معماری اسلامی و میراث ماندگار معنوی، از جمله شهرهای صاحب سبک و شهرت در بین شهرهای مختلف کشور است.
سبک منحصر به فرد معماری و تزئینات بکار رفته در بنای داخلی و بیرونی مساجد این شهر که قدمت برخی از آنها به قرن هفتم، دوره ایلخانی، زندیه و صفویه می رسد، جاذبه ای دیگر برای گردشگران و علاقه مندان به فرهنگ، تاریخ و تمدن اسلامی در این خطه از آذربایجان فراهم ساخته است.
کاربرد هنرمندانه سنگ، آجر و چوب در ساخت بنا و تزئینات داخلی مساجد تاریخی در سبک های متفاوت، در طول قرن های گذشته الهام بخش ساخت مساجدی به همین سبک در شهرهای بزرگ تاریخی از جمله اصفهان در دوره صفویه بوده است.
مساجد تاریخی مراغه مانند مسجد قاضی، ملا معزالدین، شیخ تاج، شیخ بابا، ملا رستم، ضریر، ریحان، سفید (آق)، ملامحمود، طاق و شجاع الدوله، نمونه هایی از سبک الهام بخش معماری اسلامی را در خود به یادگار دارند.
با نگاهی به تاریخچه بنای این مساجد می توان این نکته را دریافت که این اماکن مقدس اسلامی در گذشته کاربردی متفاوت تر از امروزه داشته اند.

سبک شناسی معماری اسلامی (1)

برترین ها: منظور از هنر و معماری اسلامی، همان هنر و معماری سرزمین‌های‌ - خاورمیانه، آفریقای شمالی، هند شمالی و اسپانیا - است‌ که از آغاز قرن هفتم میلادی تحت حاکمیت مسلمانان قرار گرفتند.

خاستگاه‌ها و ویژگی‌ها
 
اهمیت تزیینات خوشنویسی و شکل مسجد، دو ویژگی اصلی هنر و معماری اسلامی هستند که عمیقاً با ایمان اسلامی ارتباط دارند و در همان روزگار آغازین دین پیشرفت کردند. پیامبر [اسلام]، [حضرت] محمد، تاجری ثروتمند در مکه بود که در حدود 40 سالگی مجموعه عمیقی از وحی را دریافت کرد و شروع به تبلیغ دین جدیدی نمود‌. این وحی‌ها که مسلمانان آن‌ها را پیام الهی می‌انگارند، در قرآن - کتاب مقدس مسلمانان - جمع‌آوری شده است. میراث غنی زبانی و ادبیات عرب در احساس احترام عمیق نسبت به قرآن نقش داشت.
 
مرکزیت قرآن در فرهنگ اسلامی و جذابیت ویژه شکل ‌خط عربی سبب شد از کلام نوشتاری، به ویژه آیات قرآنی به عنوان کتیبه‌های مساجد استفاده گردد و نیز تزیینات خطاطی و شیوه‌های آن در تمام شاخه‌های هنر اسلامی پیشرفت نماید.
 
در سال 622‌ پس از میلاد، همان سالی که مبدأ تاریخ اسلامی قرار گرفت، ‌حضرت محمد به شهر یثرب - که بعداً مدینه نام گرفت، هجرت نمود. در آن‌جا جامعه‌ای از مومنان که در پیرامون خانه محمد به عبادت مشغول بودند، گردهم آمدند. نمازگزاران عادی جامعه جدید در این مکان ساده، شکل مسجد را پایه‌گذاری کردند که عبارت بود از محوطه‌ای محصور و مستطیلی با آلونک‌هایی (‌خانه‌های همسران [حضرت] محمد) که در طول یک ضلع آن قرار گرفته بودند و یک ایوان ناهموار (سایه‌بانی که در اصل برای استفاده از سایه بوده است‌) که در یک طرف برای مسلمین فقیرتر در نظر گرفته شده بود‌. از این رو، تقریباً تمام مساجد نقشه خانه [حضرت] محمد را تکرار می‌کردند و عبارت بودند از ‌یک محوطه محصور (صحن)، ساختمانی در یک طرف برای نماز و طاق‌هایی قوسی (رواق‌ها ) در اطراف محوطه.
 

 
اولین پیروان [حضرت] محمد[ص] ‌که از شبه جزیره عربستان بودند در مقایسه با امپراطوری‌هایی که بعداً فتح کرده و ]سبک‌های هنری آن را[ به عنوان سرمشق خود گرفتند‌، هیچ‌گونه سبک هنری بومی و مخصوص به خود نداشتند. با گسترش اسلام، متناسب با شرایط متفاوت اقلیمی و مصالح در دسترس در فتوحات اسلامی و با جذب و اقتباس از شیوه‌های هنرهای بومی‌، انواع هنری آن بالیدن گرفت و نقش‌هایی که در یک ناحیه باب بود، به زودی‌ جهان بزرگ اسلام‌ را فرا گرفت.