معماری خوب؛ پیش از طراحی/ سخنرانی معاون معماری و شهرسازی در خانه گفتمان شهر

نشست معماری خوب؛ پیش از طراحی با سخنرانی معاون معماری و شهرسازی، پنجشنبه ۲۱ تیرماه در خانه گفتمان شهر، برگزار می‌شود.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، نشست معماری خوب؛ پیش از طراحی با سخنرانی دکتر محمدسعید ایزدی با موضوع سیاستگذاری و نگاه کلان به روند خلق معماری خوب، پنجشنبه ۲۱ تیرماه از ساعت ۱۶:۳۰ تا ۱۹ در خانه گفتمان شهر برگزار می شود.

در این نشست، معماری خوب از روند طراحی، پیش از طراحی، برنامه‌ریزی، طراحی شماتیک، توسعه طراحی، جزئیات اجرایی، ساختمان و مجوزها، در زمان ساخت و در زمان بهره برداری مورد بررسی قرار می گیرد.

در این نشست علاوه بر معاون معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی، مهندس فریار جواهریان با موضوع معماری خوب به روایت اندیشه جهانی و مهندس آرش مظفری با موضوع معماری خوب؛ گریزی بر پیش از طراحی یک اثر معماری به ایراد نقطه نظرات خود در موضوع کلان معماری خواهند پرداخت.

گفتنی است حضور علاقمندان در این نشست آزاد است و شرکت‌کنندگان در این نشست می‌توانند در روز و ساعت اعلام شده به نشانی میدان فلسطین، طالقانی غربی، پلاک ۵۱۴ خانه گفتمان شهر، مراجعه کنند.

جزئیات پهنه‌های گسلی پرخطر، متوسط و ضعیف منطقه ۵ شهر تهران

شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران با هدف رعایت حقوق شهروندی، اطلاع‌رسانی شفاف و مدیریت یکپارچه و هماهنگ، نقشه پهنه‌های گسلی سه نقطه پرخطر، متوسط و ضعیف منطقه ۵ پایتخت را اعلام کرد.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، با پیشنهاد شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در دولت یازدهم، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی از سوی وزارتخانه ماموریت یافت تا با همکاری دستگاه‌های ذی‌مدخل، پهنه‌های گسلی شهر تهران را شناسایی کند. در همین راستا نیز فعالیت‌ها و مطالعات آغاز شد و در نهایت در سال ۹۵، پیرو مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، نقشه پهنه‌های گسلی شهر تهران با توجه به ضرورت تهیه اسناد تهیه و تشخیص مناطق پرخطر با همکاری و محوریت مرکز تحقیقات تهیه شد و سپس در شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران به تصویب رسید و ابلاغ شد.

در همین رابطه محمد سعید ایزدی دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، اعلام کرد: نقشه پهنه‌های گسلی پایتخت برای شهرداری و دستگاه‌های مرتبط ارسال شده است. شناسایی پهنه‌های گسلی کمک می کند تا ساخت و سازهایی که در این عرصه‌ها وجود دارند، مقاوم‌سازی شوند و اینها ویژگی اسنادی است که تولید شده اند و در اختیار دستگاه‌های مرتبط و مردم قرار گرفته است.

بر اساس این گزارش، آنچه مورد تاکید است این است که شهرداری اولا از دادن مجوز ساخت ساختمان های بالای ۱۲ طبقه پرهیز کند و همچنین ساختمان های حساس همچون پمپ بنزین، بیمارستان، مدرسه و ساختمان‌هایی که ساخت آنها در پهنه های پرخطر است، در این مناطق توصیه نمی شود و به تدریج باید خالی از مواردی شود که ایجاد خطرات فراوانی خواهد کرد.

محمد شکرچی‌زاده رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی پیش‌تر نیز با اعلام این مطلب که ضرورت دارد تا منابع سوختی مهمی که در پهنه‌های گسلی قرار دارند به سرعت جابه جا شوند، جابه‌جایی ساختمان‌های اصلی و مهم در پهنه‌های گسلی در بازه‌های زمانی ۳۰ تا ۴۰ ساله راهکاری مناسب خوانده و اعلام کرده بود: مقاوم‌سازی ساختمان‌هایی که در پهنه‌های گسلی زلزله قرار دارند و جلوگیری از توسعه آنها از جمله راهکارهای است که ضرورت دارد در دستورکار قرار بگیرد.

وی اعلام کرد: ۳۱۸۹۵۵ مترمربع از شهر تهران در بافت فرسوه و در محدوده و حریم گسل‌های زلزله قرار دارند و همچنین ۶۵ درصد ساختمان‌ها در حریم گسل شهر تهران است.

به گفته این مقام مسئول، ۲۷ کیلومتر مربع سطح شهر تهران پهنه گسل‌های اصلی است و بدترین وضعیت را گلاب‌دره دارد که باید در اولویت جدی برای جابه‌جایی و مقاوم سازی قرار بگیرد.

سالگرد رنگ آمیزی و تخریب بنای اولین مرکز تسلیحاتی ایران

گزینش تهران به‌عنوان پایتخت کشور و سفرهای فرنگی پادشاهان قاجار انگیزه‌ای برای دگرگونی‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بویژه ساختار شهری شد. خانه‌های گِلی و خشتی قریه کوچک حاشیه شهر ری جای خود را به خانه‌هایی آجری با معماری و آراستگی‌های نو دادند.

مارال آریایی پژوهشگر تاریخ

ایران آنلاین /   با گسترش شهر، خیابان‌هایی پهن پدید آمد که در دو سوی آنها درختانی کاشته و نهرهایی جاری بود و کالسکه‌ها به آسودگی گذر کرده حتی در برخی خیابان‌ها چراغ گاز و برق ایجاد کردند. یکی از مکان‌هایی که مورد دگرگونی بسیاری قرار گرفته، میدان توپخانه (سپه) و برجای مانده از دوره صفویه است. بناهای پیرامون میدان و حتی خود میدان ویران و در هر دوره با مهرازی نو چشم‌انداز دیگری برای شهر پدید آورد. توپخانه به‌عنوان مکان نظامی، وظیفه پاسداری از ارگ پادشاهی را بر عهده داشت و در گوشه‌ جنوب باختری آن مکانی به نام«قورخانه مبارکه» برای ساخت ساز و برگ نظامی نیز احداث شد و مهندسان آلمانی دانش ساخت سلاح‌ها را با خود به این بنا آوردند.«ناصرالدین شاه»   نیروهای نظامی خود را با نام «قزاق» تربیت کرد و بنای «قزاقخانه» نیز در شمال باختری میدان توپخانه و در میدان مشق ساخته شد.

  قورخانه و قورچی‌باشی در عصر صفویه

در سازمان اداری حکومت صفوی برای دستگاه قورخانه و سرپرست آن، پایه‌های گوناگونی مانند «مستوفی سرکار قورچی»، «وزیرسرکار قورچی»، «قورچی باشی»، «آق پای قورچی‌سی» (نگهدار تیروکمان شاه)، «مندیل قورچی‌سی» (دستاردار)، «قلقن قورچی‌سی» (ترکشدار)، «باشماق قورچی‌سی» (رکابدار) و... در نظر گرفته بودند؛ پایه قورچی‌باشی پس از وزیراعظم بود. در کتاب سازمان اداری حکومت صفوی آمده ‌است: «در زمان سابق هنگامی که ایران قشون دائمی نداشت قورچی‌باشی در واقع به‌منزله‌ وزیر جنگ به‌شمار می‌رفت و لقب و عنوان معمولی او امرالامرا بود....قورچیان همواره پشت‌سر سلطان سوار بودند و قریب به 10نفر مهمیزدار با خود همراه داشت و مأموران نیروی اجرایی بودند و سواره به خدمت می‌پرداختند و شامگاه پیرامون کاخ را نگهبانی می‌کردند و به هنگام بیرون شدن سلطان و آنگاه که شاه سواره بیرون می‌آمد، مردم را دور نگاه می‌داشتند و در محکمه‌ دیوان... برقرار داشتن «سکوت با آنان بود و هم اجرای فرمان اعدام و ضبط اموال و توقیف خوانین را در عهده داشتند.»(1)

   حاکم جنگجو، ارتش توانمند

در دوران  هخامنشی ، عصر ساسانیان، صفویه ، افشاریه و زندیه ، توان نظامی و تسلیحاتی ارتش ایران در اوج پیشرفت و رفاه بود. هرچند که سرنوشت بیشتر جنگ‌ها به وسیله پیاده نظام و سواره نظام مشخص می‌شد، اما استفاده و بکارگیری سلاح‌های سرد و گرم، توپ، زنبورک، تفنگ سرپر فتیله‌ای، شمشیر، نیزه، گرز و تیروکمان از سلاح‌های سرد این روزگاران بود. (2)

در روزگار قاجاری ناصرالدین شاه و پسرش مسعود میرزا (ظل‌السلطان) توجه بیشتری به ارتش داشتند که با ساختن قورخانه تا اندازه‌ای ارتش منظم و یکپارچه‌ای را پدید آوردند.

   کارکرد قورخانه

«جعفر شهری باف» در کتاب «طهران قدیم» از مکان قورخانه در تهران نوشته‌ است و تا اندازه‌ای نشان می‌دهد که سازمان نظامی دوره قاجاری سازماندهی چندانی ندارد: «اولین خیابان مشجر که خلاف دیگر خیابان‌ها درخت و سایه در آن دیده می‌شد، خیابان باب‌همایون یا خیابان سردر الماسیه یا خیابان ارگ یا خیابان لقانطه بود. در ابتدای این خیابان کافه‌ای بود به‌نام «لقانطه» که آن را مردی به‌نام «غلامحسین خان لقانطه» دایر کرده و صورتی آبرومند به‌آن داده‌است.

کمی پایین‌تر از این لقانطه اداره قورخانه بود که مرکز اصلی آن در سمت غرب اواسط خیابان با دری بزرگ و جلوخانی نیم‌هلال دیده می‌شد و هنوز هم در و جلوخان و سردر آجری آن برجای است و کم‌وبیش دکان‌های بسته‌ای در ردیف آنها که در سال یکی دو ماه جهت فروش خوراکی‌هایی مانند توت تازه، خرید و فروش گنجشک‎های خواننده امثال قناری و سهره و بلبل در تابستان‌ها باز شده، دوباره تعطیل می‌شد. قورخانه اگرچه عمل رسمی‌اش ساختن اسلحه و مهمات و ساز و برگ جنگی بود اما کمتر اثری از آنها به‌چشم می‌خورد و تنها فعالیتش تهیه وسایل آتش‌بازی بود که جهت نمایش شب‌های اعیاد و جشن‌های ملی و مذهبی و امثال آن به‌کار می‌آمد. مانند تابلوهایی از پرچم و تاج و شیروخورشید و مشابه آنکه از لوله‌های باروت درست می‌شد، فشفشه و ترقه و خمپاره که به آن قمباره می‌گفتند و کوزه و ترقه و پاچه خیزک یا پاچه خزک و امثال آن که اوقات بی‌مصرف کارکنان آن را مشغول می‌نمود.»(3)

زرادخانه ایران و نخستین اسلحه آتشی

فضای سبز شهری، نظام مهندسی ساختمان یا نظام مهندسی کشاورزی !

باتوجه به اینکه رشته مهندسی فضای سبز یک تخصص میان‌رشته‌ای (بین رشته‌های معماری و باغبانی) است، به نظر می‌رسد از لحاظ صنفی و تشکیلاتی، برای حفظ حقوق مهندسان شاغل در این رشته هنوز جایگاه مشخصی در نظر گرفته نشده و همین موضوع به‌نوعی بلاتکلیفی در جایگاه صنفی آنان به‌وجود آورده است.

تین‌نیوز | 

بهروز جانی‌پور*: بلاتکلیفی یکی از بدترین مسائلی است که می‌تواند گریبان یک شخص، یک حرفه یا هر چیز دیگری را بگیرد. گاهی تعیین تکلیف در اختیار خود شخص است و گاهی نیز جامعه، سیاست‌گذاری‌ها و متولیان امور در رفع بلاتکلیفی از یک شخص، یک جامعه، یک حرفه یا موضوع دخیل هستند. باتوجه به اینکه رشته مهندسی فضای سبز یک تخصص میان‌رشته‌ای (بین رشته‌های معماری و باغبانی) است، به نظر می‌رسد از لحاظ صنفی و تشکیلاتی، برای حفظ حقوق مهندسان شاغل در این رشته هنوز جایگاه مشخصی در نظر گرفته نشده و همین موضوع به‌نوعی بلاتکلیفی در جایگاه صنفی آنان به‌وجود آورده است. برای اینکه جایگاه رشته مهندسی فضای سبز از نظر تشکیلاتی و صنفی مشخص شود، لازم است مروری بر شرح وظایف سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان و نظام مهندسی کشاورزی داشته باشیم:

سازمان نظام مهندسی ساختمان سازمانی غیردولتی است که در جهت تحقق قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب سال ۱۳۷۴ به‌صورت رسمی تأسیس شد و برخی از مهم‌ترین وظایف آن به شرح زیر است: برنامه‌ریزی در جهت تقویت و توسعه فرهنگ و ارزش‌های اسلامی در معماری و شهرسازی. برنامه‌ریزی به‌منظور رشد و اعتلای حرفه‌‌ای مهندسی ساختمان و مشاغل مربوط به آن. ارتقای دانش فنی و کیفیت کار شاغلان در بخش‌های ساختمان و شهرسازی از طریق ایجاد پایگاه‌های علمی و فنی، آموزش و انتشارات. همکاری با مراجع مسئول در امر کنترل ساختمان از قبیل اجرای دقیق و صحیح مقررات ملی ساختمان و ضوابط طرح‌های جامع و تفصیلی و هادی. کمک به ارتقای کیفیت طرح‌های ساختمانی، عمرانی و شهرسازی در محدوده استان.

دارندگان مدرک کارشناسی در رشته‌های مهندسی معماری، مهندسی عمران، مهندسی تأسیسات مکانیکی، مهندسی تأسیسات برقی، مهندسی شهرسازی، مهندسی نقشه‌برداری و مهندسی ترافیک می توانند از این سازمان پروانه اشتغال به کار (اصطلاحا حق‌امضا) دریافت کنند. سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی یک تشکل صنفی و تخصصی از اساتید، دانش‌آموختگان و کارشناسان بخش کشاورزی و منابع طبیعی است که وظیفه طراحی فرآیند توسعه پایدار بخش کشاورزی و منابع طبیعی را با تکیه بر تولید دانش بومی و الگوی رشد و پیشرفت در این بخش برعهده دارد. قانون تأسیس سازمان در سال ۱۳۸۰ به تصویب مجلس رسید.

عدم وجود تشکلی خاص برای دانش‌آموختگان بخش کشاورزی و فقدان واحد مشخص در جهت حفظ حقوق آنان و نیاز به وجود تشکلی تخصصی که هماهنگی و همکاری بین شاغلان بخش را به‌عهده داشته باشد،  قانون‌گذار را بر آن داشت تا با تصویب قانون، زمینه را برای تأسیس یک سازمان صنفی تخصصی فراهم و موضوع ‹‹حفظ و حمایت از حقوق صنفی مهندسین کشاورزی›› را با اهداف و وظایف زیر عینیت بخشد: ارتقای سطح دانش، ارتقای اخلاق حرفه‌ای، افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی با استفاده از توان علمی دانش‌آموختگان بخش کشاورزی و پتانسیل‌های موجود کشور، صدور خدمات کشاورزی به خارج از کشور.

با توجه به اهداف و شرح وظایف هر دو سازمان صنفی فوق‌الذکر، از نظر نگارنده تخصص مهندسی فضای سبز برای دریافت پروانه اشتغال به کار، به اهداف سازمان نظام مهندسی ساختمان نزدیک‌تر است و باید آن سازمان، دانش‌آموختگان مهندسی فضای سبز را نیز تحت پوشش حمایتی خود دربیاورد.

ساخت ساختمان انرژی صفر با حفظ فضای سبز

مصطفی پاکنژاد، کارشناسی ارشد معماری، مدیر عامل گروه مهندسین مشاور فرآیند بنا است که در حوزه طراحی ساختمان‌های انرژی صفر فعالیت می‌کند.

به گزارش خبرنگار علم و فناوری خبرگزاری آنا، پاکنژاد می‌گوید: «شرکت ما در زمینه مشاوره مهندسی معماری با رویکرد انرژی فعالیت می‌کند از ابتدای کار با این رویکرد پیش رفته‌ایم و چند تجربه نسبتا قابل قبول هم داشته‌ایم. ساختمان خدمات شهری شهرداری اصفهان با رویکرد انرژی صفر طراحی کرده‌ایم که در حال بهره‌برداری است».

وی افزود: «این ساختمان در سال 93 طراحی و در سال 94 ساخته شد و الان در مرحله بهره‌برداری است. ساختمان‌های شرکت توزیع برق اصفهان نیز از طراحی‌های شرکت ماست. سعی کردیم از تجربه‌های قبلی خود در این مسابقه استفاده کنیم تا بهترین طرحی که می‌توانیم را ارائه دهیم».

پاکنژاد گفت: «در شروع کار تنها دغدغه ما حفظ محتوای سایت این پروژه بود. سایت این پروژه یک ساختمان در حال بهره‌برداری است و باتوجه به قدمت 30 یا 40 ساله این ساختمان فضای سبزی در اطراف آن شکل گرفته است. دغدغه ما این بود که این محتوا را برهم نزنیم به همین دلیل سعی کردیم فضای سبز و درخت‌های موجود را حفظ کنیم».

وی افزود: «در مرحله بعد گزینه‌های معماری تولید کردیم که هر کدام یک سری ویژگی خاص داشت. گزینه‌ها را مورد تحلیل و بررسی قرار دادیم و به 11 گزینه رسیدم، سپس شروع به مدل‌سازی این 11 گزینه کردیم و شاخص‌های مختلف را از نظر فنی برآورد کردیم و درنهایت به سه طرح رسیدیم. جزئیات سه گزینه نهایی را توسعه دادیم و به گزینه منتخب رسیدیم که از لحاظ فرم، نورگیری و جهت‌گیری بهترین حالت را داشت».

پاکنژاد ادامه داد: «در این طرح نورگیری صد درصد طبیعی است. جزئیات این طرح نیز براساس استانداردهای روز اروپا طراحی شده است. پنل‌های خورشیدی نیز در این ساختمان به کار رفته است. سیستم آب گرم مصرفی از آبگرمکن خورشیدی تامین می‌شود».

وی افزود: «مدل مفهومی ساختمان‌های انرژی صفر بدین صورت است که در قدم اول با استفاده از پارامترهای معماری مصرف انرژی ساختمان را به حداقل ممکن برسانیم. در مرحله بعد مقدار انرژی مورد نیاز را از طریق سیستم‌های با راندمان بالا تامین می‌کنیم. در مرحله سوم نیز مصرف انرژی این سیستم‌ها را با استفاده از پنل خورشیدی تامین کنیم».

وی ادامه داد: «هرچقدر حجم پنل‌های خورشیدی را اضافه کنیم، ساختمان بیشتر به سمت ساختمان انرژی صفر متمایل می‌شود. معادل مصرف انرژی سالیانه این طرح، پنل خورشیدی در نظر گرفتیم».

پاکنژاد گفت: «البته در ساعات پیک مصرف انرژی مانند مرداد ماه نیاز به برق شبکه خواهیم داشت اما در ساعات معمول مانند مهر ماه که مصرف انرژی ساختمان کمتر است، تولید انرژی پنل‌های خورشیدی به شبکه تزریق می‌شود. جمع جبری مصرف انرژی ساختمان در سال در کل صفر خواهد بود».

جشنواره و مسابقه ملی طراحی ساختمان‌های انرژی صفر که به همت وزارت نیرو از طریق سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا)، پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاد دانشگاهی و پژوهشگاه نیرو برگزار شده است، مسابقه‌ای با عنوان اولین مسابقه ملی طراحی ساختمان انرژی نزدیک صفر است که در طی آن تیم‌های شرکت‌کننده باید ساختمان انرژی- کارا را طراحی می‌کردند.

ساختمان انرژی صفر که به صورت ساختمان با (برآیند) انرژی صفر، ساختمان انرژی صفر برآیند یا ساختمان برآیند صفر شناخته می‌شود، ساختمانی با برآیند مصرف انرژی صفر با آلاینده کربن صفر سالیانه است. ساختمان‌هایی که انرژی مضاعفی را در طول سال تولید می‌کنند ممکن است، ساختمان‌های انرژی مضاعف و ساختمان‌هایی که انرژی نسبتا بیشتری را نسبت تولید می‌شود، مصرف می‌کنند، ساختمان انرژی نزدیک به صفر یا خانه‌های انرژی خیلی کم نامیده شوند.

غربزدگی، بلای جان معماری بومی/ وقتی مجسمه های بی اصالت جاذبه گردشگری می شوند!

گسترش سبک های معماری رومی و بی توجهی ارگان های شهرساز به حفظ بافت های تاریخی و مناظر طبیعی و ساخت مجسمه های بی ربط با گذشته ما، در حال هدایت شهر با سرعت زیادی به سوی بی هویتی است.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی هرمز؛ معماری، تبلور ادراک و باورهای هر سرزمین است که ریشه در ارزش های هر اقلیم دارد و زنده نگه داشتن این هنر به حفظ حس وطن دوستی کمک شایانی می کند؛صنعت معماری ایران، در گذشته درخشان خود همچون دیبای هفت رنگی بود که در هر پهنه از ایران رنگ و بویی متفاوت از سایر نقاط داشت، اما روحیه کمال طلبانه انسان ها موجب شده تا هزینه ها بیش از اینکه صرف نیازهای ضروری شود، به تجمل گرایی اختصاص یابد و برج سازی بدون توجه به شرایط اقلیمی و با الگو برداری ناشیانه و غیرکاربردی از سازه های رمی، گسترش یابد.

این پیشرفت غیر اصولی، به قدمت و تاریخچه دور و دراز محله سورو و قلعه شاهی که نقش اساسی در رونق شهر داشته اند نیز رحم نکرده است و آن گذشته درخشان، رواق ها و بادگیرها هیچ نشانی نیست.

در حال حاضر ۸۸ مرکز بومگردی در استان هرمزگان وجود دارد که به جای پیشرفت در این مراکز دچار پسرفت شده و ارگان های شهرساز به جای حفظ بافت های تاریخی و مناظر طبیعی جهت جذب گردشگر و تقویت هویت ملی، به ساخت مجسمه های بی اصالت پرداخته و با به حاشیه راندن بناهای تاریخی جاذبه گردشگری استان را به سواحل محدود کرده است.

برج ها، تهدید تازه نوار ساحلی

خدیجه محمدی، یکی از اهالی سورو قدیم در گفتگو با خبرنگار هرمز با اشاره به قدمت دیرینه محله سورو، اظهار کرد: سورو قدمتی بیشتر از شهر بندرعباس دارد و سکه های قدیمی کشف شده نشان از گذشته بندری مهم و تاثیر گذار آن دارد.

این شهروند با تاکید بر وجود نخلستانی در گذشته نه چندان دور در سورو، تصریح کرد: در اینجا نخلستانی از انواع درختانی چون نخل و کهور وجود داشته است و مردم اوقات فراغت خود را در آن می گذراندند.

ایرانیان چگونه خانه‌هایی منطبق با شرایط اقلیمی گرم و خشک می‌ساختند؟ خنکای معماری ایرانی علیه تابستان‌های گرم

گروه ایرانشهر: تابستان‌ها با یک قاچ هندوانه خنک در ایوان خانه مادربرزگ به در می‌شد. ایوانی که دیگر نیست. جای خانه مادربزرگ را یک ساختمان بلند و بی‌روح گرفته و جای ایوانش را کولر گازی و آبی. دیگر در این خانه نه از گرمای مهر مادر بزرگ خبری هست نه از خنکای خاطره‌ او.

پیشتر معماری خانه‌ها در ایران بر حسب شرایط آب و هوایی و جغرافیایی متفاوت بود. خانه‌ها در مناطق خشک و نیمه‌خشک که آب و هوایی گرم داشتند و ناله باد در میان بوته‌های خشک و تنکشان می‌پیچید راه حل برای گریز از این گرما را نیز در خود داشتند. خانه‌های خشتی ایوان‌دار، دالان‌هایی که به اتاق‌ها منتهی می‌شد، باغچه‌هایی که در میان خانه بود، دو حیاط نقلی که یکی در جلوی خانه و دیگری در پشت خانه بود، حیاطی که بعدها به حیاط خلوت معروف شد. از اولین کولرهای تاریخ ایران نمی‌توان گذشت. بادگیرهای سنتی که بر فراز پشت بام‌ها بودند و هوای خنک را به طبقه همکف یا زیرزمین‌ها می‌‌فرستادند. بادگیرها از عناصر و سمبل‌های معماری ایرانی هستند ولی امروزه در بسیاری کشورهای خاورمیانه کپی برداری شده‌اند و مورد استفاده قرار می‌گیرند اما در معماری نوین ایرانی از یاد رفته‌اند.

اجداد اولیه ما نیز گرچه امکانات کمتری برای تعامل با اقلیم ایران را داشته‌اند اما باز هم بهترین شیوه را سازگاری با گرمای برای خود انتخاب کرده بودند. «غارها» بهترین مکان برای رهایی از شر گرما و بی‌آبی بودند. هوای سرد و به شدت مرطوب و نمناک داخل غار و حوضچه‌های آبی که در کف غار تشکیل می‌شد و دیواره‌هایی که در اثر برخورد قطرات تقطیر شده آب همواره سرد بود، بهترین گزینه‌ برای اسکان انسان‌هایی بود که دسترسی به امکانات اولیه برای ساخت و ساز را نداشتند. از آن گذشته غارها بهترین مکان برای پنهان شدن و فرار از دشمنان بودند.‌
اما با شکل‌گیری تمدن‌های اولیه و پس از آن شکوفایی معماری و هنر، ایرانیان راه‌حل‌های دیگری را برای رهایی از شر گرمای جان‌سوز تابستان‌های ایران یافتند.

ایوان
نادر اردلان و لاله بختیار در کتاب «حس وحدت؛ نقش سنت در معماری ایرانی» ایوان را یکی از فضاهای معماری ایرانی دانسته‌اند که در بیشتر خانه‌های سنتی ایران به خصوص در کاشان دیده می‌شود. ایوان‌ها از لحاظ فرم، ابعاد و جایگاه قرارگیری متنوع بوده و دارای عملکردهای زیادی بودند. مفهوم ایران و روان در سراسر تاریخ اسلام متضمن تلویحات ژرفی بوده است. ایوان نمایشگر امکانات تعیین و تحریر فضاست و همانا طریقت یا فضای انتقالی بین عوامل زمینی و زمانی است. از دیدگاه مابعد الطبیعی‌، ایوان خود در مقام نفس می‌تواند به شمار آید که میان باغ یا حیاط در حد روح و اتاق در حد جسم سیر می‌کند. به گفته دیودورس سیکولوس، مورخ یوناتی که در سده ۷ میلادی از ایوان دیدن کرده است، خانه‌های ایرانی در اطراف حیاط ساخته می‌شوند و ایوان نیز یکی از عناصر حیاط بوده است.

در معماری خانه‌های سنتی سه گروه فضایی باز بسته، نیمه باز به صورت مجزا ساخته نشده‌اند بلکه هر کدام در امتداد دیگری معنا می‌دهند به این معنا که فضا‌ها به تدریج درجه باز و بسته بودن خود را از دست می‌دهند به نحوی که یکی بعد دیگری تبدیل می‌شود. این پیوستگی و ترکیب فضا‌ها باعث می‌شود که فضا‌های متوالی به عنوان بسط یکدیگر به کار بروند و به عنوان مثال ایوان بسط پنج دری و پنج دری بسط ایوان است. از سوی دیگر تداخل ترکیب لایه‌های عمودی و افقی اطراف حیاط توالی و پیوستگی و ترکیب گروه‌های باز بسته و سرپوشیده، انسداد فضایی را از بین برده و در داخل خانه‌های تاریخی با سیالیت و شناوری مواجه‌ایم.
گذشته از این‌ها در فصول گرم بسیار کاربرد دارد و عملکرد‌های فراوانی از جمله، غذا خوردن، خوابیدن، کار در خانه در آن اتفاق می افتد. همچنین باعث تعدیل هوای اتاق های پشت خود در فصول گرم می‌شود و از لحاظ اقلیمی ارزش‌های زیادی دارد.

گودال باغچه
در واقع گودال باغچه، فضایی است که در اطراف آن اتاق‌های زیر زمین جای گرفته و این چنین ترکیبی، فضاهای خنک در اتاق‌های زیر زمین بوجود می‌آورد و موجب می‌شود تا از جریان هوا به شیوه صحیح استفاده شود و دیگر نیازی به دستگاه‌های خنک‌کننده مصنوعی نباشد و در نتیجه مصرف انرژی کاهش یابد. ‌

منابع مالی وزارت‌راه برای تعاد‌ل‌بخشی به بازار مسکن محدود است/ بانک مسکن سریع‌ترین مسیر برای توسعه مسکن

مشاور وزیر راه و شهرسازی بابیان اینکه پیشنهادهای ارائه‌شده توسط تیم کارشناسی وزارت راه و شهرسازی در خصوص تعادل‌بخشی به بازار مسکن قابلیت اجرایی دارد، گفت: اجرایی‌شدن بندبند این پیشنهادها نیازمند تأمین منابع و زیرساخت‌های اجرایی است.

حسین عبده تبریزی بابیان مطلب فوق به «صما» گفت: نه بند پیشنهادی تیم کارشناسی وزارت راه در سال‌های اخیر نیز وجود داشته اما در این برهه زمانی نیاز است سریع‌تر عملیاتی شود.

وی بابیان اینکه تمامی پیشنهادهای وزارت راه و شهرسازی در سال اخیر کامل، جامع و قابل‌اجرا بوده است گفت: به‌طور مثال انتقادهایی که برای عدم اجرایی شدن مسکن اجتماعی بیان می‌شود ناشی از نبود بودجه است.

عبده تبریزی گفت: اگر درآمد کشور مثل سال‌های 80 بود این پیشنهادها گسترده‌تر و سریع‌تر اجرایی می‌شد اما متأسفانه دست وزارت خانه در این برهه زمانی بسته است.

وی با اشاره به اینکه همواره وزارت راه و شهرسازی متحمل به عدم اجرایی طرح‌های پیشنهادی بوده گفت: این اتهامات ناشی از دو دلیل کمبود بودجه و متغیرهای اقتصادی بوده است.

مشاور وزیر راه و شهرسازی سریع‌ترین راهکار اجرایی در پیشنهاد نه‌گانه را بند تغییر مأموریت بانک مسکن از بانک تخصصی به بانک توسعه‌ای-تخصصی دانست و در این خصوص گفت: مهم‌ترین ابزاری که دولت‌ها برای جبران و رویارویی با چرخه‌های رکود و رونق همراه با تورم و همچنین بی‌ثباتی بازار مسکن در اختیاردارند، بانک مسکن است.

به گفته این کارشناس چنین بانکی با رعایت اصول بازار می‌تواند در موقعیت‌های مختلف با تحریک تقاضا و عرضه و حتی مشارکت در ساخت مسکن و جهت‌دهی به کمک‌های دولت، ابزار اجرای سیاست‌ها در بخش باشد.

عبده تبریزی گفت: اما برخی از راهکارهای توسعه مسکن مانند اخذ املاک مازاد نهادهای دولتی و مالیات در کوتاه‌مدت قابلیت اجرایی ندارد.

وی با اشاره به اینکه اخذ مالیات از املاک یک پرسه طولانی است عنوان داشت: ابتدای باید مطالعات گسترده‌ای در خصوص زیرساخت‌های اخذ مالیات اجرایی شود. تا بتواند در بلندمدت جا بیفتد و این بند تأثیر موفقی در بین پیشنهادهای توسعه و تحول مسکن داشته باشد.

سه چالش هدفمند‌کردن تسهیلات کوچک‌متراژها/ تناقض بین سیاست بانک مسکن و ضوابط شهرسازی!

صما- اخیر مسئولان بانک مسکن از سیاست جدید این بانک در امر پرداخت تسهیلات مسکن رونمایی کرده اند و براین باورند که با هدف جلوگیری ازافزایش واحدهای لوکس که در بازار احتکار می‌شوند.

به گزارش «صما» همزمان با این موضوع، نایب رییس کانون سراسری انبوه سازان کشور از سه چالش پیش‌روی اجرای این سیاست رونمایی کرد و به گفته وی بین سیاست‌های بانک مسکن وضوابط شهرسازی تناقض وجود دارد و درعین حال این بدعت جدید درپرداخت تسهیلات سبب افزایش مهاجرت‌ها به شهر تهران می‌شود .

مدیر امور اعتباری بانک مسکن از تغییرات جدید در سیاست‌های اعتباری بانک مسکن در سال 97 برای پرداخت وام مسکن خبر داد.محمد حسن علمداری با اشاره به اینکه این تغییر سیاست‌ها به‌منظور حرفه‌ای‌سازی و سیاست اعتباری هوشمند است، گفت: تأمین مالی در این تغییرات با اولویت بافت فرسوده، ​تقویت توان مالی تقاضای مسکن همزمان با تولید آن، اولویت در تأمین مالی واحد‌های میان‌متراژ و نزدیک شدن به الگوی مسکن است . وی استفاده از ظرفیت بازار سرمایه را در تأمین مالی ساخت مسکن را از دیگر تغییرات اعمال‌شده دانست و گفت: حمایت از کیفیت ساخت‌وساز و کاهش مصرف انرژی، حمایت از فعالان و سازندگان حرفه‌ای بخش مسکن، نوین‌سازی و استفاده از فناوری‌های نوین اهداف ایجاد تغییرات در پرداخت وام مسکن است.مدیر امور اعتباری بانک مسکن با اشاره به اینکه وام‌های مسکن سیاست تشویقی خواهند داشت، افزود: در پرداخت وام مسکن سیاست‌ها به‌سمت حذف غیر‌حرفه‌ای‌ها است.علمداری، خط قرمز سیاست‌های بانک مسکن را در سال 97 ممانعت از ورود به بازار واحد‌های لوکس و بزرگ‌متراژ دانست و گفت: علت ناتوانی مردم در خرید مسکن متناسب نبودن خانه‌های ساخته‌شده با نیاز مردم است به همین دلیل با وجود 2 میلیون و 500 هزار خانه خالی بیش از 3 میلیون تقاضا در بازار وجود دارد که خانه‌های خالی قابل خرید برای مردم نیست.وی با اشاره به اعمال سیاست‌های تشویقی وام مسکن برای انبوه‌سازان حرفه‌ای افزود: سقف تسهیلات این افراد بیشتر از سقف تسهیلات عادی خواهد بود همچنین در صورت استفاده از فناوری‌های نوین حتی در دوران ساخت یک درصد نرخ سود را کاهش خواهیم داد.

به گزارش خبرنگارما دراین زمینه فرشید پورحاجت درگفت وگو با صما گفت: اساسا مسوولان بانک مسکن درحالی به دنبال آن هستند که با درنظرگرفتن اصلاح الگوی مصرف نسبت به پرداخت وام ساخت اقدام کنند که این نوع سیاست های جدید دربردانده تبعاتی است.

وی اولین تبعات این مساله را دردامن زدن به مهاجرت‌ها به پایتخت ارزیابی کرد وگفت: متاسفانه افزایش تمرکز جمعیت درتهران معضلات بی‌شماری را برای پایتخت ایجاد کرده است وعموما مسوولان بالادستی به دنبال آن هستند که با سیاست‌های مختلف مانع از هجوم مردم به این کلانشهر شوند .

پورحاجت تاکید کرد: این درحالی است که عملا با اجرای هدفمندن کردن تسهیلات ساخت واصلاح الگوی مصرف این امر چراغ سبزی است برای افزایش مهاجرت درتهران باید درنظرگرفت که اساسا درحالت عادی به دلیل جذابت‌هایی که درشهر تهران برای زندگی و زمینه اشتغال وجود دارد بسیاری از شهروندان متمایل به دارا بودن واحد در این کلان شهر هستند که با بالا بودن متراژ واحدها و نیز گرانی مسکن این فرصت برای بسیاری ایجاد نمی‌شود اما چنان‌چه قرار باشد این سیاست جدید اجرایی شود عملا بسیاری امکان خرید مسکن درتهران را پیدا خواهند کرد و این مساله زمینه دامن زدن به مهاجرت ها را فراهم می کند.

وی ازچالش دوم سیاست هدفمند کردن تسهیلات ساخت مسکن یاد کرد وگفت: چالش دوم مغایرت اجرای این سیاست با روح حاکم برضوابط شهرسازی و معماری است چرا که براساس ضوابط شهرسازی تامین پارکینگ واحدها امری ضرروی است ؛ این درحالی است که برای واحدهای ۷۵ متری تامین پارکینگ به شدت با معضل همراه است و این مساله سازندگان را با مصایب زیادی مواجه میسازد و بنابراین می توان گفت که بانک مسکن در رویکرد جدیدش برای پرداخت تسهیلات عملا ضوابط شهرسازی را در نظر نگرفته است .

نایب رییس کانون سراسری انبوه سازان کشور از سومین چالش اجرای این سیاست نیز یاد کرد وگفت: سومین چالش این امر نیز معضلات فرهنگی است . چرا که به لحاظ فرهنگی مردم کشورما علاقه ای به سکونت درواحدهای کم متراژ ندارند و هر چند کاهش قدرت نقدینگی آنها و نیز افزایش قیمت مسکن باعث می شود که آنها ملزم به زندگی در واحدهای کم متراژ شود اما این اجبار دارای آسیب های فرهنگی است که باید مورد بررسی قراربگیرد.

خانه‌دار کردن اقشار متوسط با ساخت پروژه‌های مسکونی در شهرهای جدید

اقتصاد نیوز: به تازگی معاون وزیر راه و شهرسازی از ساخت ۵۰ هزار واحد مسکونی در اکثر شهرهای جدید کشور برای قشر متوسط جامعه خبر داد.

به گزارش اقتصاد نیوز به نقل از تسنیم؛ حبیب‌الله طاهرخانی در حاشیه مراسم آغاز عملیات اجرایی دسترسی شهر جدید صدرا به آزادراه شیراز- اصفهان، گفت: با توجه به این‌که بازار مسکن دچار نوسانات شده در‌ جهت خانه‌دار شدن اقشار متوسط جامعه شهرداری‌های شهر‌های جدید و شرکت عمران شهرهای جدید در کشور‌ موظف شده‌اند بیش از 50 هزار خانه در این شهرها احداث کنند.

به جز شهرهای جدیدی که مسکن مهر در آنها اجرا شده و با معضلی به نام نبود متقاضی روبرو هستند از جمله شهرهای هشتگرد و پرند در اطراف تهران، احتمالا سایر شهرهای جدید سهمی در برنامه جدید وزارت راه و شهرسازی خواهند داشت. هنوز جزئیات این طرح مبنی بر چگونگی ساخت و واگذاری این واحدها مشخص نیست و گفته می‌شود طی هفته‌های آینده شرکت عمران شهرهای جدید ایران این برنامه را تشریح خواهد کرد.

دولت‌ها همواره تلاش کرده‌اند بدون دخالت مستقیم، بازار مسکن را کنترل کنند؛ نگاهی به گذشته نشان می‌دهد دولت نهم و دهم مسکن مهر را برای خانه‌دار کردن قشر کم‌درآمد کشور اجرا کرد. دولت یازدهم و دوازدهم بر خلاف این رویه یعنی دخالت مستقیم، مسکن اجتماعی را به‌عنوان طرح جایگزین مسکن مهر رونمایی کرد و اقداماتی نیز در این رابطه با کمک نهادهای حمایتی انجام شده است. در حال حاضر نیز طرح ساخت 50 هزار واحد مسکونی در دستور کار شهرهای جدید قرار گرفته؛ برای بررسی اثرات مثبت و منفی این برنامه به سراغ سیامک جوانبخت کارشناس مسکن رفتیم. وی در این گفت‌وگو به واکاوی طرح مذکور پرداخت که در ادامه مشروح آنرا می‌خوانید؛

به نظر شما طرح احداث 50 هزار واحد مسکونی برای اقشار متوسط جامعه چگونه طرحی است؟

-وزارت راه و شهرسازی این طرح را توسط شرکت مادر تخصصی برنامه ریزی و جمع بندی کرده و در کل، طرح اولیه آن از سوی  مدیرعامل شهرهای جدید پس از مطالعه و بررسی نیازهای کلی و همچنین کمبودها در حوزه مسکن ونیازهای موجود در بازار مسکن، تهیه و جهت تصویب و ابلاغ از سوی هیات دولت و شورای عالی مسکن به وزارت راه و شهرسازی ارسال  شده است.

باید به این‌ نکته توجه شود با وجود انتقاداتی که به طرح مسکن مهر وارد می‌شود جای بسی تامل دارد که مدیرعامل شرکت مادرتخصصی شهرهای جدید، در این هیاهوی موجود، پروژه ای را در این وسعت وگستردگی جغرافیایی که مشکلاتی را برای خود خواهد داشت آغاز کند. این طرح در صورت برنامه ریزی با هدف قراردادن محدوده یک پروژه، قطعا موفق خواهد بود، چون که کاملا نقطه ضعف بازار مسکن را نشانه رفته و بی شک پیش بینی می‌شود استقبال گسترده ای را از این طرح شاهد باشیم.

 به نظر می‌رسد این طرح شبیه مسکن اجتماعی است؟

- تهیه مسکن برای دهک های رو به پایین پس از پیروزی انقلاب، توسط بنیانگذار جمهوری اسلامی طی یک طرح ساماندهی مسکن ابلاغ شد. این برنامه با ایجاد بنیاد مسکن انقلاب اسلامی پایه ریزی شد، اما در عمل چندان نتوانست برای اکثر اقشار مختلف جامعه ارائه خدمات کند. هر چند که ماهیتاً نیز قادر به ورود به این امر نبود و کار خود را در بیشتر روستاها و قسمت های ضعیف از نظر اقتصادی در شهرهای کوچک و توسط خود بنیاد و بعضا به صورت پیمانکاری های امانی و غیره آغاز کرد.  این مسئله باعث مسکوت ماندن و نادیده گرفتن نیازهای دیگر اقشار شد.

از این رو و با توجه به کمبودها، دولت هشتم طرحی را با نام اجاره به شرط تملیک مطرح کرد. یک طرح کاملا ایده آل بود که امروزه در اکثر کشورها حتی اروپایی از این طرح استفاده می‌شود و تمام اقشار خصوصا قشر متوسط نیاز مسکن خود را از این طریق و از طریق بازار بورس وتحت مدیریت دولت تامین می‌کنند. اما متاسفانه به‌خاطر ضعف‌ها و بعضاً عدم مطالعه و بررسی تقاضاها و خصوصا عدم حمایت دولت وقت این طرح نیز نتوانست موفق شود و مسکوت ماند. در نهایت بحث طرح مسکن مهر مطرح شد که همگان کم و بیش با این طرح آشنا هستند.

پس از روی کار آمدن دولت یازدهم وزیر راه و شهرسازی در روز اخذ رای اعتماد بحث اتمام مسکن مهر و همزمان با آن شروع طرح مسکن اجتماعی را مطرح کرد. این طرح اما به دلایل متعددی از جمله ناتمام بودن مشکلات به‌وجود آمده در مسکن مهر و وضع نامساعد اقتصادی دولت شروع نشد. علی ایحال  با توجه به تمامی موارد تا بحال هر طرحی راجع به مسکن برنامه ریزی و آغاز می‌شد اغلب و حتی بطور کامل به دهک های پایین اختصاص می یافت و دهک های متوسط در این بین کاملا نادیده گرفته می‌شدند. به‌عنوان نمونه در شهری مانند پردیس تمامی علایق وتقاضاها، اختلاف های طبقاتی، و نیازهای متفاوت همگن با فرهنگ ها پیش بینی شده بود ولی باز دچار نقصان در این زمینه بود که آنهم به ضعف این طرح برمی‌گردد که نتوانسته بود نحوه و روش کنترل و تخصیص این واحدها را با توجه به موارد فوق تمییز کند.

با این اوصاف طرح جدیدی که احداث 50 هزار واحد آن در دستور کار دولت قرار گرفته،  اولین طرحی است که به‌طور کامل برای اقشار متوسط جامعه شروع می‌شود.البته باید یادآور شوم اواخر دولت قبل نیز تعداد 2000 واحد با نام مسکن مهر ویژه در تهرانسر آغاز و تقریبا به اتمام رسید که استقبال خوبی نیز از این طرح شد. 

با این تفاسیر  استقبال از طرح جدید مسکن سازی برای اقشار متوسط را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟