نگاهی به معماری مساجد و ابنیه در عصر پیامبر(ص)

گروه فرهنگی: عباسعلی تفضلی، استاد پیشکسوت تاریخ و تمدن اسلامی با اشاره به سیر تحول معماری مساجد در ایران به توضیح مؤلفه‌های هر دوره پرداخت و درباره روند شکل‌گیری منبر، مناره و ... توضیح داد.

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، عباس‌علی تفضلی، استاد پیشکسوت تاریخ و تمدن اسلامی است که پایه‌های ابتدایی دانشیاری را در دانشگاه تهران گذرانده است؛ پس از بازنشستگی به مشهد می‌آید و با وجود عدم تمایل به تدریس، به درخواست دانشگاه آزاد مشهد در دانشکده الهیات و معارف اسلامی این دانشگاه مشغول به تدریس می‌شود.

تفضلی به مدت ۱۰ سال به‌ عنوان عضو هیئت‌ علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد مشغول خدمت به جامعه علمی می‌شود و در این مدت رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی و تاریخ تمدن را راه‌اندازی می‌کند.

تفضلی سپس مسئولیت ریاست دانشکده الهیات را می‌پذیرد، اما به دلیل علاقه وافر به پژوهش از این سمت استعفا می‌دهد. مجددا از وی درخواست می‌شود که مدیریت گروه تاریخ و تمدن اسلامی را بپذیرد. وی پس از مدتی موفق می‌شود مقطع کارشناسی ارشد و دکتری این رشته را نیز راه‌اندازی کند. حدود ۵۰۰ دانشجوی فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد و دکتری از ابتدای تدریس تاکنون افتخار شاگردی ایشان را داشته‌اند.

وی تا پایه ۲۶ دانشیاری را طی کرده و سابقه معاونت آیت‌الله شهید محمد مفتح در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران و تدریس در دانشگاه‌های مختلف را در کارنامه خود دارد.
این استاد پیشکسوت علاوه بر چندین مقاله در رابطه با موضوع معماری اسلامی، که در نشریات معتبر دانشگاهی به چاپ رسیده است، کتاب‌های «تاریخ هنر و معماری اسلامی تا دوره مغول»، «تاریخ هنر و معماری اسلامی از دوران مغول تا پایان قاجار» و ترجمه کتاب «فنون‌الشرق‌الاوسط» نوشته «نعمت اسماعیل علام» با عنوان «هنرهای خاورمیانه در دوران اسلامی» که به چاپ دوم نیز رسیده، از دیگر آثار این استاد است. تفضلی کتاب دیگری با عنوان «سرچشمه‌های معماری اسلامی ایران» نیز نوشته و هم‌اکنون قصد چاپ آن را دارد.

این پژوهشگر تاریخ معماری در نشستی که در دفتر تحریریه خبرگزاری ایکنا خراسان رضوی برگزار شد، به تشریح سیر تحول معماری مساجد در ایران پرداخت و ابتدا با تبیین معنای واژه مسجد، بیان کرد: درباره واژه مسجد دو نظر وجود دارد؛ برخی می‌گویند واژه مسجد از «مزگت» واژه‌ای ایرانی به معنای عبادتگاه گرفته شده و پس از ورود به زبان عربی به‌ صورت مزجت، سپس مزجد و مسجد درآمده است و عده‌ای نیز معتقدند که مسجد از «سَجَدَ» گرفته شده و به معنای محل سجده است.

 

سفر پیامبر(ص) به شام و دیدن کلیسا و صومعه، دلیل مستطیلی‌شکل‌بودن زمین مسجد

وی با بیان این مطلب که عبادتگاه مخصوص دین اسلام نبوده است، ادامه داد: پیامبر(ص) پس از مهاجرت به مدینه و ابلاغ قانون اساسی، محلی را برای زندگی خودشان انتخاب کردند و مسجد را در کنار آن بنا کردند؛ مسجد پس از کارکردهای عبادی و قرآنی، جنبه حکومتی نیز پیدا کرد و نقطه آغازی برای تلفیق دین و سیاست شد؛ از آنجاکه پیامبر(ص) در سفرهایشان به شام، کلیسا و صومعه‌ها را دیده بودند که بیشتر مستطیل شکل بودند، زمین مسجد را نیز به‌ صورت مستطیل شکل در نظر گرفتند که البته به لحاظ مهندسی ساختمان نیز، مستطیل بهترین نقشه است.

این پژوهشگر تاریخ معماری با بیان اینکه مسجد در ابتدا محلی برای اقامه مناسک عبادی و سپس قرائت قرآن و پاسخگویی به مسائل قرآنی بوده است، در رابطه با سایر کارکردهای مسجد، اظهار کرد: مسجد کارکردهای دیگری از جمله اجتماع مسلمانان، برگزاری شورای مسلمانان و شورای جنگ، اسکان مهاجران در محلی به نام «صفه» که ما به آن ایوان می‌گوییم، مداوای مجروحان جنگی و برگزاری مراسم شادی و ازدواج؛ بنابراین مسجد در صدر اسلام کاربردهای مختلفی در جامعه داشته است.

طراح و معمار اولین مسجد کودکان و نوجوانان: دیالوگی بین معماری اسلامی ایرانی و کودکان امروز برقرار کردیم

امیر محمدخانی طراح و معمار اولین مسجد کودکان و نوجوانان گفت: ما برای ایجاد تمدن نوین اسلامی سعی کردیم تا دیالوگی بین معماری اسلامی ایرانی و کودکان و نوجوانان امروزی برقرار شود.

به گزارش خبرگزاری مهر، امیر محمدخانی که طراحی و ساخت اولین مسجد کودکان و نوجوانان را به عهده داشته است، درباره این مسجد که در باغ کتاب ساخته شده، گفت: مهم ترین ویژگی این مسجد این است که سعی شده تا معماری گذشته را با کاربری برای کودکان و نوجوانان به روزرسانی کنیم.

وی افزود: این اتفاق کمتر پیش آمده که معماران تلاش کنند تا به نحوی طیف نوجوان و کودک را با معماری ایرانی آشنا کنند و فضایی را طراحی و تولید کنند تا فرزندان ما از حضور در آن احساس لذت بخشی داشته باشند.

محمدخانی درباره معماری گذشته ایرانی گفت: معماری این سرزمین بسیار جدی بوده آنچنان که جایی برای کودکان و نوجوانان در این فضا متصور نبوده است. معماری سنتی ایرانی بیشتر متعلق به افراد بزرگسال است در حالی که مفاهیم ارزشمندی دارد. تا جایی که من مطلع هستم کمتر درباره کودکان و نوجوانان به صورت خاص بنایی طراحی و ساخته شده است.

وی بیان کرد: امروز با تغییرات و اتفاقاتی که در دنیا بوجود آمده و تاکید بر تربیت کودکان باید به نحوی معماری گذشته مان را برای کودک و نوجوان مناسب سازی کنیم. ما در ساخت مسجد سعی کردیم چنین کاری را انجام دهیم. در طراحی این مسجد به منابع مختلفی که در کشورهای دیگر انجام شده مراجعه کردیم اما نمازخانه و مسجدی را نیافتیم که به صورت خاص برای کودکان و نوجوانان طراحی شده باشد.

وی ادامه داد: بنابراین ما طراحی این مسجد را بدون نمونه قبلی انجام دادیم و امیدواریم نمونه های بعدی از این مسجد موفق تر از این کار تولید و ساخته شود.

محمدخانی اضافه کرد: امروز در تمام کشورها برای کودکان فعالیت می شود و فضاهای مختلفی هم خلق می شود اما مسجدی با رویکرد معماری اسلامی چیزی یافت نکردیم و اگر هم کاری انجام گرفته به صورت خیلی محدود بوده است. هر چند این کاری که انجام شده جای کار بسیار زیادی دارد.

وی با طرح این سوال که آیا می توان از معماری گذشته برای کودکان استفاده کرد؟ گفت: این سوال دغدغه ذهنی ما بود و در این پروژه سعی کردیم از عناصر و المان های معماری گذشته به علاوه مفاهیم و محتوایی که در معماری گذشته وجود داشته، استفاده کنیم.

«فقه شهر؛ چیستی، ابعاد، ساختار»

حضور دستگاه اجتهاد در تحقق الگوهای زیست شهری در جامعه

حجت‌الاسلام علی الهی خراسانی بیان کرد: نتیجه اجتهاد منظومه‌ای لزوماً احکام پنج‌گانه تکلیفی و اعتبارات قانونی نیست بلکه الگوهای فرهنگی و زیستی است که می‌تواند قانون‌ساز باشد. این اجتهاد، بر اساس مطالعات میان رشته‌ای در علوم اسلامی و علوم انسانیِ مرتبط با شهر و شهرسازی شکل می‌گیرد.

 

به گزارش خبرگزاری فارس، به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در شهر مشهد مقدس، کرسی ترویجی «فقه شهر؛ چیستی، ابعاد، ساختار» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین علی الهی خراسانی چهارشنبه ۱۰ آبان‌ماه  در دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد.

 

گزارشی از این نشست از نظر شما می گذرد:

با توجه به آنکه رکن اساسی هر تمدنی، «شهر» است در چشم انداز رسیدن به تمدن نوین اسلامی، داشتن «فقه شهر» و پرداختن بدان با رویکرد فقه اجتماعی ضروری است. فقه شهر در دو بعد کلان به «زندگی شهری» و «نظام شهرسازی» می پردازد.

 

نظام شهرسازی اسلامی

درباره نظام شهرسازی اسلامی به عنوان بعد کلان دوم فقه شهر باید گفت فرآیند اجتهاد منظومه ای در نظام سازیِ شبکه موضوعات شهرسازی بر اساس مراحل زیر صورت می گیرد که به اختصار چنین است:

۱-  طراحی نظام موضوعات شهر و شهرسازی:

 برخلاف اجتهاد مسأله نگر که برون داد آن در توضیح المسائل های موجود است، در اجتهاد منظومه ای، موضوع شناسی در قالب «نظام واره» ضروری می نماید و اولین مرحله اجتهادی به شمار می رود.

 

۲-  طراحی نظام سؤالات شهرسازی از شریعت:

 پس از طراحی نظام موضوعات و ارتباط شبکه واری آنها، نسبت به هریک از عرصه های شهر و شهرسازی و بر اساس نظام موضوعات و با نگاه به واقعیت زندگی شهری، سؤالات مشخص و جزئی از موضع شریعت طراحی می شود.

 

بازدید دولت‌آبادی و مجابی از پروژه بازسازی خانه موزه سیمین و جلال

محمد حسین دانایی، با اشاره به اینکه مرمت و بازسازی منزل جلال آل احمد و سیمین دانشور با حفظ هویت این بنای فرهنگی و مطابق با اصول علمی مرمت ابنیه تاریخی انجام شده است، گفت:امیدواریم این مجموعه به عنوان اولین خانه موزه در منطقه یک تهران به پاتوق فرهنگی برای اهالی هنر و ادبیات و اقشار مختلف مردم تبدیل شود.

به گزارش هنرآنلاین به نقل از روابط عمومی شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران، محمد حسین دانایی، خواهر زاده جلال آل احمد ضمن بازدید از قسمت‌های مختلف خانه جلال و سیمین دانشور ، با انتقاد از تأخیر در روند تکمیل این پروژه، گفت: خوشبختانه طی  سالهای 95 و 96 شاهد تسریع در مراحل مرمت و بازسازی پروژه هستیم.

وی با تقدیر از دست اندرکاران در مراحل مرمت و بازسازی پروژه، بیان داشت: بر اساس استانداردهای بین المللی مرمت خانه موزه سیمین و جلال انجام شده است.

دانایی با تاکید بر اینکه هیچ مشکلی در مراحل مرمت و بازسازی پروژه وجود ندارد، افزود: امیدواریم بخش احیای این مکان فرهنگی نیز با هوشمندی و تدابیر لازم صورت گیرد.

وی با بیان اینکه حفاظت، مرمت و احیای بناها، مجموعه‌ها، محوطه‌ها و بافت‌های فرهنگی و تاریخی بسیار ضرورت دارد، افزود: در مرمت و بازسازی پروژه سیمین و جلال مبانی نظری مرمت ابنیه مد نظر قرار گرفته است.

دانایی با تاکید بر اینکه باید این مکان تبدیل به یکی از مراکز تجمع اهالی مطبوعات و هنرمندان شود، تصریح کرد: باید با همکاری نهادهای مردمی و صنفی، خانه موزه سیمین و جلال به مجموعه پویا و فعال در عرصه هنر و فرهنگ تبدیل شود.

دانایی با اشاره به اینکه باید شاهد مدیریت دموکراتیک و هوشمندانه در این مجموعه باشیم، افزود: نقش مهندس مشاور در حفاظت کیفی از پروژه غیر قابل انکار است، امیدواریم همانطور که مراحل مرمت به خوبی و بر اساس اصول و استانداردها همراه بوده است در مرحله احیا نیز شاهد شکوفایی پروژه باشیم و بخش نرم افزاری به مانند بخش سخت افزاری پروژه با بهره گیری از توانمندی نهادهای مدنی به خوبی پیش رود.

مسجدی با ۹۹ گنبد مزین به اسماءالله، در استرالیا افتتاح می‌شود

مسجدی با معماری ویژه و استثنایی که ۱۰ سال پیش برنامه ریزی آن آغاز شده و سقف داخلی آن ۹۹ گنبد کاسه‌ای با اسامی زیبای خداوند را دارد، قرار است در ماه آینده در استرالیا افتتاح شود.

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری حوزه به نقل از دیلی تلگراف، جدیدترین مسجد شهر سیدنی در استرالیا که معماری مدرن آن توجه بسیاری را به خود جلب کرده، پس از 10 سال برنامه‌ریزی، سرانجام قرار است، ماه آینده، دسامبر 2017 افتتاح شود.

نمای داخلی این مسجد دارای 99 گنبد کاسه‌ای شکل می‌باشد که توسط آنجلو کاندالپاس، معمار شناخته شده استرالیایی طراحی شده است. در گنبدهای کاسه‌ای طراحی شده در سقف داخلی نمازخانه این مسجد، 99 اسم خداوند به زبان عربی حک شده است.

کاندالپاس که یک مسیحی ارتدوکس یونانی می‌باشد درباره این مسجد استثنایی گفته است: هنگامی که  ده سال پیش پیشنهاد طراحی این مسجد توسط اعضای گروه «ماموریت اسلامی استرالیا» به من داده شد تردیدهای زیادی در ذهن داشتم. من تا پیش از این هیچ مسجدی را طراحی نکرده بودم، اما از آنجایی که خودم فردی مذهبی و معتقد هستم تصمیم گرفتم این مسجد را بسازم.

وی افزود: مهمترین چیز در تعلیم و تربیت ما، اهمیت دادن به دین و ایمان بوده است، اما در جامعه امروز متاسفانه مذهب برای مردم در اولویت قرار ندارد.

این مسجد چندی پیش به عنوان بخشی از فستیوال معماری پرده برداری شده و تیم هورتون، مدیر فستیوال از آن به عنوان کار قابل توجهی از معماری اسلامی یاد کرده است.

معماری مساجد برگرفته از هویت و فرهنگ کشورمان باشد

خبرگزاری شبستان: یک عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران با انتقاد از معماری برخی از مساجد امروزی، گفت: معماری مساجدمان باید برگرفته از هویت و فرهنگ کشورمان باشد، تا در مخاطب خود اثرگذاری لازم را داشته باشد.

 

زهرا نژاد بهرام در گفت‌وگو با خبرنگار مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان، گفت: به طور کلی هر سازه‌ای که در سطح شهرها طراحی می‌شود، باید برگرفته از فرهنگ، دیدگاه‌ها و ایده‌آل‌ها و ارزش‌های اسلامی جوامع باشد.

وی بیان کرد: ارزش‌ها، ایده‌آل‌ها و بسیاری از موارد دیگر مجموعه فکری یا همان فرهنگ ما را تشکیل می‌دهند و سبک معماری ما را هم تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهند، بنابراین هر سازه‌ای که بخواهیم بسازیم، باید با توجه به فرهنگ‌مان باشد، اما با توجه به تغییراتی که در سطح جهان به وقوع پیوسته است، می‌توان از روش‌های مدرن هم استفاده کنیم.

عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران، خاطرنشان کرد: بناها و سازه‌های شهری، عاملی برای انتقال فرهنگ و دیدگاه‌های انسان‌ها هستند، بنابراین استفاده از سازه‌های جدید اگر رابطه‌ای ضعیف یا منقطع با فرهنگ داشته باشند، قادر نخواهند بود که پاسخگوی نیازهای فرهنگی باشند.

نژاد بهرام خاطر نشان کرد: سازه‌هایی که تحت عنوان مسجد در شهرها ساخته می‌شوند، باید این قابلیت را داشته باشند که با مخاطبان خود ارتباط برقرار کنند، زیرا که مساجد مکانی برای عبادت هستند و در گذشته گنبد و مناره‌های آن‌ها به مخاطب روح معنویت را القا می‌کرد، در حال حاضر اگر مسجدی گنبد و مناره نداشته باشد و معماری آن با فرهنگ و هویت شهرمان هماهنگ نباشد، نمی‌تواند روی مخاطب اثر گذار باشد.

"مسجد جامع فرومد" از عجایب هنری ایران/ شاهکار معماری ایرانی اسلامی

مسجد جامع فرومد، از عجایب هنری ایران که بزرگترین مسجد دوایوان کشور واز بناهای ماندگار دوران خوارزمشاهی در ایران است.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از میامی جوان، روستای هدف گردشگری فرومد در 105 کیلومتری منتهی الیه شرقی شهرستان میامی و در مسیر میامی به سبزوار واقع است و شهرستان میامی نیز شرقی‌ترین شهرستان استان سمنان در مسیر تهران به مشهد است، این شهرستان از شمال به استان‌های گلستان و خراسان شمالی، از شرق به استان خراسان رضوی و از غرب به شهرستان شاهرود ارتباط دارد.

مسجد جامع فرومد و آرامگاه «ابن یمین فریومدی» شاعر قرن هشتم هجری، در نیمه دوم قرن هفتم هجری به ویژه در اواخر تسلط ایلخانیان مغول (نیمه اول قرن هشتم) در روستای مذکور و آبادی‌های اطراف آن از نظر سیاسی دارای اهمیت زیادی بود و ایجاد نهضت سربداران، آبادانی این روستا را که تقریباً مرکز فعالیت آنان محسوب می‌شد بیش از پیش افزایش داد.

بنای مسجد جامع فرومد در مساحتی حدود ۸۲۰ متر مربع با نقشه دو ایوانی ساخته شده و متشکل از دو ایوان شمالی و جنوبی، دو ایوانچه در طرفین ایوان‌ها، شبستانی در ضلع شرقی ایوان جنوبی و شبستانی به قرینه آن در ضلع غربی، دو رشته رواق در طرفین صحن، اتاق گنبددار چهار گوش در ضلع غربی ایوان شمالی و سردری مزین، است.

شبستان غربی مسجد، کاملاً ویران شده و در بقایای ویرانه‌های آن آثاری از تزئینات دیده می‌شود، مسجد جامع فرومد از معدود مساجدی است که گچ‌بری، نقش‌ها و کاشی‌کاری ‌های زیبای قرون چهارم تا هفتم هجری در بنای آن به‌ کار رفته است و به همین دلیل در شمار آثار تاریخی مهم و کم‌نظیر ایران جای دارد.

رویکرد علوم انسانی به فرهنگ اسلامی، ضرورت تاریخی و جهانی است

 

رئیس کمیسیون هنر و معماری اسلامی چهارمین کنگره بین الملل علوم انسانی اسلامی گفت: مقاله های نظریه پردازی از کیفیت بالایی برخوردار هستند چون مراحل داوری را طی کردند.

به گزارش خبرگزاری مهر، عبدالحمید نقره‌کار رئیس کمیسیون هنر و معماری اسلامی چهارمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی با تشکراز برگزارکنندگان این کنگره گفت: در دنیای معاصر با شکاکیت و نسبی گرایی در فرهنگ غربی مواجهه هستیم که ناشی از دوری از وحی الهی است. مکاتب الهی تحریف شده اند و رویکرد علوم انسانی به مقوله فرهنگ اسلامی، ضرورت تاریخی و جهانی است که امیدواریم به صورت جدی ادامه پیدا کند.

وی افزود: علوم انسانی در حوزه فلسفه هنر و مباحث میان دانشی مانند معماری و شهرسازی به صورت جدی مطرح می شود و تفاوت در این رشته خود را بیشتر نشان می دهد. در حوزه زیبایی شناسی مباحث پیچیده تر می شوند. در زمینه تخیل موضوعات پنهان تر هستند و درک درست و کشف حقیقت و توهم مشکل تر می شود.

نقره کار بیان کرد: وقتی آثار هنری با شگردهای فناورانه و اغواکننده و در راستای حس و حواس انسان و غرایز حرکت می کنند، در نتیجه اغواگری در فلسفه و حکمت و هنر و زیبایی شناسی بیشتر است. برای اساتید گروه هنر و معماری و شهرسازی توجیهه دانشجویان در ارائه برنامه آموزشی مبنی بر فرهنگ اسلامی مشکل تر است زیرا به این مباحث در حوزه های علمیه کمتر توجه شده است.

کنگره علوم انسانی اسلامی مشوقی برای اساتید برای ارائه نظریه و مقاله است

این استاد دانشگاه افزود: شورای تحول و ارتقای علوم انسانی به صورت جدی در رشته هنر و معماری وارد شده اما کنگره علوم انسانی اسلامی مشوقی برای اساتید برای ارائه نظریه و مقاله است  تا زمینه برای نقد رویکردهای غربی مهیا شود تا کتاب های درسی مبتنی بر هویت اسلامی و ایرانی ما تولید شود. در سالهای اخیر اساتید ارزشمند و فهیم در گروه معماری و شهرسازی به نظریه پردازی پرداخته اند.

کنفرانس عمران و معماری کشورهای جهان اسلام برگزار می شود

 به نقل از خبرنگار راهنمای سفر من، کنفرانس عمران، معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام سی ام آذرماه در دانشگاه تبریز برگزار می شود.

سازمان کنفرانس اسلامی معروف به سازمان همکاری اسلامی طرحی را از سال ۲۰۱۵ با نام معرفی شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی کلید زد. در این طرح هر ساله شهری از کشورهای اسلامی به عنوان « شهر نمونه گردشگری جهان اسلام » معرفی می شود.

این کنفرانس با همکاری دانشگاه تبریز، دانشگاه شهید مدنی و دانشگاه جامع علمی کاربردی، در نظر دارد با بهره گیری از تجارب گذشته، اساتید بزرگوار دانشگاه های معتبر ایران و جهان و نهادهای علمی پژوهشی ، کنفرانس  عمران ، معماری و شهرسازی کشور های جهان اسلام  را در راستای انتخاب شهر تبریز به عنوان پایتخت گردشگری کشور های اسلامی برگزار می شود.

این کنفرانس به دنبال آن است که با گردهم آوردن صاحب نظران، اندیشمندان، دانشگاهیان، سیاستگذاران و مدیران، سازمان های ذی ربط و علاقه مند، و متخصصان و علاقه مندان موضوع عمران ، معماری و شهرسازی ، به تبیین مفاهیم و اهداف آن بپردازد و فرصتی مناسب برای تبادل اطلاعات و ارائه یافته های پژوهشی نوین در زمینه ی مذکور باشد. این کنفرانس فرصتی برای گردهمایی صاحبنظران، متخصصان واندیشمندان در حوزه عمران، معماری و شهرسازی است.

محورهای این کنفرانس «مهندسی عمران و توسعه پایدار، « مهندسی سازه ، زلزله و بهسازی لرزه ای»،« مهندسی معماری و توسعه پایدار»، « مهندسی ترافیک ، حمل و نقل و زیرساخت های شهری»، « برنامه ریزی ، مدیریت و طراحی شهری»، « مهندسی محیط زیست و محیط زیست شهری»، « منظر شهری پایدار و توسعه»، « فرهنگ ، جامعه شناسی و روانشناسی شهری»، « مرمت بافت ها و آثار تاریخی»، « مدیریت ریسک و بحران و راه کار های ایجاد مدیریت جامع بحران»، «مهندسی شهرسازی وتوسعه شهری پایدار» هستند.

معیارهای مسکن اسلامی

(معماری و شهرسازی اسلامی 8-)

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، مسکن مطلوب از نظر اسلام دارای ویژگی‌ها و الگوهایی است که باید براساس آموزه‌های تعالی بخش اسلام تنظیم شود. این ویژگی‌ها از نقطه نظرهای متعددی قابل بحث و بررسی است؛ مثلا امنیت آن باید به گونه‌ای باشد که درجات مختلف امنیت و آرامش را برای ساکنان و همسایگان فراهم آورد. از این جهت، رابطه اجزای درونی مسکن و همین طور ارتباط آن با فضاهای خارجی الزاماً باید واجد قلمروهای مشخص و تعریف شده باشد و همچنین حریم و فضاهای ارتباط دهنده این قلمروها معلوم باشند. برای نمونه، تعریف قلمروهایی چون قلمرو زندگی والدین، قلمرو فعالیت فرزندان، قلمروهای عمومی، قلمروپذیرایی از مهمانان، قلمروهای زندگی پسران و دختران خانواده و قلمروهایی از این قبیل، زمینه‌ی اساسی برای زندگی مطلوب است که در صورت اختلاط آن‌ها با یک‌دیگر و یا با فضاهای عمومی به گونه‌ای که امروزه در روند آپارتمان سازی قابل مشاهده است، از میزان مطلوبیت مسکن کاسته خواهند شد.

تمایز قلمرو‌ها، یکی از راه‌کارهای معمارانه‌ مصون داشتن خانه از مشکلاتی چون اشراف بصری، نفوذ سر و صدا، نفوذ آلودگی‌های بویایی، نفوذ آلودگی‌های آب و هوایی و امکان تجاوز بیگانگان به جهت تقلیل امنیت می‌باشد: این موارد از مباحث قابل توجه در طراحی و تعریف حریم‌های متنوع برای مسکن مطلوب هستند و باید مطلوبیت‌های معمارانه و مهندسی آن‌ها به طور کامل و دقیق مورد بررسی و توجه قرار گیرد تا نقطه مطلوب معماری اسلامی در زمینه عملکردهای شهری از جمله منزل روشن شود و در طراحی‌های شهری و پلان خانه خارج از آن‌ها عمل نشود.

براین اساس، بخش مهمی از عناصر دخیل در راه‌کارهای اسلامی برای خانه‌سازی در این مجموعه به ترتیب زیر تنظیم شده است.

۱. ساختن منازل در وسعت بالا

در روایتی از پیامبر اکرم (ص) آمده است که از خوشبختی‌های انسان خانه وسیع است.[1] ظاهر برخی از روایات نیز بر مطلوب بودن خانه وسیع دلالت می‌کنند به عنوان مثال کسی در حضور پیامبر(ص) شکایت کرد که خانه‌های همسایگان از هر طرف خانه او را در تنگنا قرار داده و نمی‌تواند منزلش را توسعه ببخشد و پیامبر (ص) به او فرمود( در اینجا دوگونه روایت است یکی این که) با صدای بلند از خداوند درخواست کن تا برایت وسعت عطا نماید؛[2] (روایت دوم این که) هر قدر که می‌توانی خانه‌ات را بلند نما و بالا ببر.[3] دلالت روایت این است که فراخ و بزرگ ساختن خانه در نظر شارع مقدس مطلوب است و باید در دعا و عمل مورد توجه قرار گیرد.