فهیمه ملکمحمدی- یکی از کاربریهای بسیار مهم در برنامهریزی شهری و شهرسازی فضای سبز است که نمیتوان تاثیر این فضاها را در گذران اوقات فراغت و اثرات اجتماعی آن برای شهروندان نادیده گرفت.
فضای سبز نقش بسزایی در کیفیت زندگی انسان دارد تا آنجا که در بیشتر کشورها، فضای سبز جزء ضروری در برنامهریزی زمین به شمار میآید و هرسال مساحت زیادی از زمینهای شهری را به این مهم اختصاص میدهند. درواقع سرانه فضای سبز عبارت است از مقدار زمینی که به طور متوسط از هر کدام کاربریها به هر نفر از جمعیت شهر اختصاص پیدا میکند.تعیین سطح و سرانه کاربری فضای سبز در ایران، تاکنون بر اساس استانداردهای مورداستفاده در کشورهای دیگر بوده است.باید گفت سرانه فضای سبز در یک شهر کویری یا یک شهر بزرگ مانند تهران نمیتواند شرایطی مانند یک شهر ساحلی در استان مازندران داشته باشد.
با وجود این، اطلاع از استانداردهای فضای سبز میتواند به عنوان هدایتگر فعالیتها و خط مشیها به شمار آید.بر اساس مطالعات و بررسیهای وزارت مسکن و شهرسازی، سرانه متعارف و قابل قبول فضای سبز شهری در شهرهای ایران بین ۷ تا ۱۲ متر مربع برای هر نفر است که در مقایسه با شاخص تعیین شده از سوی محیطزیست سازمان ملل متحد ۲۰ تا ۲۵ متر مربع برای هر نفر، رقم کمتری است. باوجود این، در شهرهای مختلف کشور این رقم، با توجه به ویژگیهای متفاوت جغرافیایی و اقلیمی آنها، با اختلافهایی همراه است که میزان آن را طرحهای مصوب هریک از شهرها تعیین میکنند.در مجموع آنچه از دیدگاه محیط اجتماعی در ارتباط با فضای سبز شهری اهمیت دارد، میزان فضای سبز عمومی است، یعنی فضای سبزی که رفت و آمد عموم مردم در آنها بدون مانع باشد.
بنابراین مفهوم سرانه فضای سبز تنها میتواند برای آن نوع فضای سبز به کار رود که برای گذران اوقات فراغت، بازی و تفریح مهیا شده است.نکتهای که در زمینه فضای سبز از اهمیت بالایی برخوردار است، مکانیابی آن است. بر این اساس مکانیابی فضای سبز باید از اصولی مانند مرکزیت، سلسه مراتب و دسترسی تبعیت کند.مرکزیت فضای سبز به این مفهوم است که در صورت امکان در مرکز محله، ناحیه یا منطقه شهری مکانیابی شود.