پایان دوران ساخت بیغوله در شهرها و آغاز تغییر نگرش در طراحی شهری/ لزوم بهره‌گیری از اندیشه محله‌محوری برای بازگشت به هویت گذشته محلات

  وزیر راه و شهرسازی با تاکید براینکه ساخت پروژه ۱۰۰ واحدی محله سیروس آغاز یک تغییر نگرش در شهر و طراحی شهری است گفت: دولت، مردم و تمامی ساکنین محلات باید بر کشیدن خط بطلان بر تصمیمات و سیاست‌های گذشته اقدام کرده و دوران ساخت بیغوله را به پایان برسانند.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در مراسم کلنگ‌زنی پروژه ۱۰۰ واحدی محله سیروس به عنوان آغاز طرح پیشگام برنامه ملی بازآفرینی شهری در استان تهران، این پروژه را نوعی تغییر رویکرد در حوزه شهری دانست و گفت: امید داریم که بتوانیم این تغییر رویکرد را در سایر مناطق استان و همچنین شهرهای کشور تامین دهیم و من بارها به بحث کالایی شدن مردم در ایران، سوداگری شهری و شهرداری تجارت محور اشاره کردم. به گونه‌ای که می‌بینیم امروز وضعیت تهران نتیجه همین اوامر و خرید تراکم بوده و قدیمی‌ترین محلات کشور را بدین روز درآورده است.

آخوندی در ادامه بیان کرد: اتفاقات امروز نتیجه تلاش‌های قبلی مسئولان کشور است که چگونه شهر را دستخوش تجارت کرده و تمامی اقدامات در حد یک پروژه و خرید و فروش یک تراکم آن را از بین برده است. به واقع اگر تمامی محلات تهران را از طریق تراکم بفروشیم اتفاق بزرگی روی می‌دهد؟ یا از سویی دیگر کیفیت زندگی ارتقا پیدا می‌کند؟

وزیر راه و شهرسازی ارتقای کیفیت زندگی را هدف اصلی دولت دوازدهم در حوزه شهری دانست و گفت: پروژه ۱۰۰ واحدی امروز باید به عنوان یک نمونه در تهران  اجرا شده و در نهایت منجر به ارتقای زندگی مردم شود. به گونه‌ای که آن‌ها بتوانند ضمن لذت بردن از محیط زندگی خود، به آن حس تعلق داشته و تجلی تمامی خاطرات تاریخی و هویت ایرانی خود را در آن پیدا کنند.

وی با تاکید براینکه این اقدام آغاز یک تغییر نگرش در شهر و طراحی شهری است افزود: دولت، مردم و تمامی ساکنین محلات باید بر کشیدن خط بطلان بر تصمیمات و سیاست‌های گذشته اقدام کرده و دوران ساخت بیغوله را به پایان برسانند.

به گفته این مقام مسئول اقداماتی همچون هدررفت هزاران میلیارد تومان از پول مردم در بیابان‌ها و ایجاد فضایی زشت نباید دیگر تکرار شود و باید از بر باد رفتن ثروت ملی در این مناطق جلوگیری گردد.

آخوندی با تاکید براینکه باید بار دیگر  به هویت ملی خود در ایران باز گردیم گفت: به واقع شهر باید جایی برای گفتگو، نفس کشیدن، لذت بردن از ارتباط با همسایگان و برگزاری آیین‌های ملی و مذهبی باشد. شهر باید مکانی باشد تا ساکنان آن بتوانند از حال یکدیگر باخبر شوند و این اقدامی است که قطعا از سوی دولت اجرا نمی‌شود بلکه باید ضمن سیاست‌گذاری از سوی دستگاه حاکمیتی توسط مردم و خود شهر اجرا شود.

اثرگذاری اقدامات در بافت فرسوده زیر یک درصد است/ ارتقای سطح زندگی، مهمتر از تغییر چهره بافت فرسوده

مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران با اشاره به راهکارهای تسریع نوسازی بافت‌های فرسوده گفت: ما در غالب شهرها با دو معضل مواجهیم که یکی بافت فرسوده و دیگری حاشیه‌نشینی یا سکونت‌گاه‌های غیررسمی و بافت‌های نابسامان است که معمولا به صورت نظام‌مند شکل نگرفته‌اند.

نادر محمدزاده در گفت‌وگو با «صما» با بیان اینکه این مناطق از جهاتی شبیه هم هستند و در عین حال تفاوت‌های اساسی با هم دارند، افزود: بافت‌های فرسوده براساس نظامی شکل گرفته‌اند که نظام کارآمدی برای شرایط فعلی نیست. یعنی در این مناطق ساختمان‌ها عموما کیفیت مناسبی ندارند و وضعیت شبکه خدمات در حد درخوری نیست.

وی همچنین با بیان اینکه بافت‌های حاشیه‌ای هم نظام‌مند نیستند و عموما شامل مهاجران هستند، گفت: بافت اجتماعی در این مناطق متفاوت است و وجوه مشترک و متمایز با بافت فرسوده دارند. اما به هر حال در عمده شهرهای ایران با این دو معضل درگیریم و در برخی از مناطق کشور مثل سیستان و بلوچستان حاشیه‌نشینی جدی‌تر و در برخی از مناطق دیگر بافت فرسوده مسئله جدی‌تری است.

پاک‌سازی، مشکل بافت فرسوده را حل نمی کند

این مسئول ادامه داد: مسئله بعدی این است که تقریبا طی سه دهه اخیر به بافت‌های فرسوده توجه بیشتری شده و رفتار برنامه‌ریزی کشور متفاوت بوده است. در ابتدا نظر این بود که باید بافت‌های فرسوده را پاک‌سازی و طرح‌های جدیدی را تهیه و اجرایی کنیم و ساخت‌وسازهای جدید در این مناطق انجام دهیم.

محمدزاده به اجرای پروژه‌های بزرگ در این بافت‌ها در برخی مقاطع اشاره کرد و افزود: اما امروز با توجه به تجارب دو سه دهه اخیر و با توجه به سطح وسیع بافت‌های فرسوده و اینکه تجربه کشورهای دنیا را می‌توان در احیای بافت‌ فرسوده لحاظ کرد، همه به این باور رسیده‌اند که طرح پاک‌سازی و اجرای پروژه نمی‌تواند مشکل بافت فرسوده را حل کند.

وی تاکید کرد: شاید به صورت موردی در برخی جاها به خصوص در سکونتگاه‌های غیررسمی و یا به خاطر اینکه خانه‌هایی در حریم رودخانه یا در محدوده دکل‌های کشاورزی قرار دارند و یا در مناطق ناایمن ساخته شده‌اند، مجبور باشیم به سراغ پاک‌سازی برویم، اما قاعده کلی بر این است که این مناطق را توانمند و درواقع بازآفرینی شهری را اجرا کنیم.

مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران ادامه داد: باید شخصیت زندگی را دوباره به این بافت‌ها بازگردانیم و در آنها کیفیت زندگی را با تامین خدمات شهری و از لحاظ فرهنگی و اجتماعی، ارتقا دهیم. البته ممکن است نوسازی و در موارد خاص اجرای پروژه‌های محرک هم به صورت محدود لازم باشد.

وی یادآور شد: نکته کلیدی این است که در احیای بافت فرسوده و ناکارآمد فقط یک دستگاه مثل شهرداری، وزارت راه و شهرسازی یا نهاد‌های خدمات‌رسان (آب و برق و گاز و خدمات روبنایی مثل مدرسه، بهداشت و...) مسئول نیست و فعالیت همه ارکان مذکور برای تداوم زندگی شهری لازم است.

سیاست دولت، جذب مشارکت همگانی در بافت فرسوده است

پیشگیری از گسترش محدوده‌ها و محله‌های نابسامان شهری/ لزوم نهادسازی در سطوح مختلف بافت‌های ناکارآمد

  رئیس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان قزوین گفت: ارتقای کیفیت، ایمنی و پایداری ساخت وساز و برخورداری ساکنان از زیرساخت‌ها و خدمات مطلوب شهری از اولویت‌های وزات راه و شهرسازی در حوزه بافت‌های ناکارآمد شهری می‌باشد.

به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی به نقل از روابط عمومی اداره کل راه و شهرسازی استان قزوین، رافع ناصری فر درنخستین نشست تخصصی اقتصاد مسکن که با حضور علی چگنی مدیرکل دفتر برنامه ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی و با موضوع بررسی شاخص‌های مسکن با تاکید بر ضرورت برنامه ریزی در بافت‌های فرسوده‌ی شهر برگزار شد، اظهار کرد: هدف از برگزاری این گونه نشست‌های تخصصی بهبود وضعیت اجتماعی ساکنان و ایجاد فرصت‌های اشتغال و درآمد برای آنان با توجه به ظرفیت‌های توسعه‌ای محدوده‌ها و محله‌های هدف می‌باشد.

ناصری فر بیان کرد: واکاوی عدم تحقق پذیری بسیاری از طرح‌های توسعه شهری در ایران تحت عناوین مختلف نشان داده که تا این مقطع طرح‌ها مبتنی بر برنامه‌ریزی بالا به پایین تهیه شده اند.

وی افزود: همگی این موارد دارای یک ویژگی عمده و مشترک به نام فقدان "نهادسازی مناسب" در سطوح مختلف هستند.

رییس اداره عمران و بهسازی شهری در مورد برنامه‌های کالبدی گفت: توسعه و تجهیز امکانات و خدمات روبنایی در مقیاس شهریو محله ای، بهسازی، نوسازی و مقاوم سازی مسکن و بهسازی و ارتقای شبکه تاسیسات شهری و محله‌ای و فضا‌های شهری از جمله برنامه‌های سه گانه کالبدی می‌باشد.

ناصری فر در مورد برنامه‌های غیرکالبدی و نرم افزاری عنوان کرد: در این فرآیند از طریق نهاد سازی، ظرفیت سازی و ابزارسازی افراد و گروه‌ها ظرفیت لازم برای مشارکت فعال در جهت تحقق اهداف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی توسعه اجتماعات محلی بدست میآید.

وی در ادامه درباره برنامه غیرکالبدی اظهار کرد: برنامه‌های غیرکالبدی و ترویجی از سه قسمت تشکیل شده‌اند که شامل نهادینه سازی، شبکه سازی و جریان سازی می‌باشد که هدف آن‌ها پایدار سازی و هم افزایی و ایجاد مطالبه در بین شهرورندان می‌باشد.

رئیس اداره عمران و بهسازی شهری این اداره کل بیان کرد: تسریع در دسترسی به منابع تسهیلاتی، تخفیف عوارض ساخت، تقسیط هزینه انشعابات آب و فاضلاب، برق و گاز، معافیت مالیاتی، تراکم شناور، تسهیل مقررات نسبت به مالکان، واحد‌های مسکونی پشتیبان، حمایت مالی از توسعه گر و تسهیل بیمه اجباری کارگران ساختمانی از مجموعه مشوق‌ها به منظور کاهش هزینه‌های جانبی ساخت و تسهیل فضای کسب‌و‌کار می‌باشد.

مصوبه شورا با موضوع انطباق شیوه‌نامه شناسایی محدوده‌های هدف بهسازی و نوسازی و راهکارهای اجرایی مداخله در آنها

  دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران طی نامه‌ای به سرپرست شرکت عمران و بهسازی شهری ایران، مصوبه شورا را درباره انطباق شیوه‌نامه شناسایی محدوده‌های هدف، بهسازی و نوسازی و راهکارهای اجرایی مداخله در آنها- نمونه موردی شهر ساوه، ابلاغ کرد.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، متن مصوبه شورای‌عالی در موضوع انطباق شیوه‌نامه شناسایی محدوده‌های هدف، بهسازی و نوسازی و راهکارهای اجرایی مداخله در آنها نمونه مورد شهر ساوه، بدین‌شرح است:

شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ ۹۶.۸.۲۲ گزارش انطباق شیوه‌نامه «شناسایی محدوده‌های هدف بهسازی و نوسازی شهری و راهکارهای اجرایی مداخله در آنها» را در مورد شهر ساوه پیرو مباحث مصوبه مورخ ۹۳.۹.۱۷ خود موردبررسی قرار داد و ضمن استماع صورتجلسه مورخ ۹۵.۹.۲۱ کمیته فنی به شرح زیر اتخاذ تصمیم نمود.

۱. محدوده نهایی برنامه‌های بازآفرینی شهری در شهر ساوه بر اساس شاخص‌های تعیین‌شده در گزارش موردتایید و تصویب قرار گرفت و مقرر گردید نقشه نهایی محدوده‌های هدف بازآفرینی شهر ساوه توسط دبیر شورای‌عالی ابلاغ گردد. بر این اساس، برنامه عملیاتی بازآفرینی این محدوده‌ها و محلات تهیه و جهت تصویب به ستاد بازآفرینی شهری استان ارایه و گزارش آن به شورای‌عالی ارسال شود.

۲. شیوه‌نامه شناسایی محدوده‌ها و محله‌های ناکارآمد شهری به تایید و تصویب رسید و مقرر گردید مشاور تهیه‌کننده شیوه‌نامه نسبت به طبقه‌بندی شاخص‌ها اقدام نموده و شاخص‌های اولویت‌دار در هر طبقه را به عنوان شاخص‌ها حسب مورد و متناسب با ویژگی‌های هر شهر توسط مشاورین ذیصلاح ملاک‌عمل قرار گیرد. تبعا پس از طبقه‌بندی مذکور «شیوه‌نامه شناسایی محدوده‌های هدف بهسازی و نوسازی شهری» توسط دبیر شورای عالی به مراجع مرتبط ابلاغ خواهد شد.

۳. شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران طبق بند ۹ مصوبه مورخ ۹۵.۶.۶ هیات محترم وزیران و نیز ماده ۶۱ قانون برنامه ششم توسعه با اولویت کلان‌شهرها نسبت به شناسایی و تدقیق محدوده ها و محله های ناکارآمد شهری در چهارچوب شیوه نامه فوق اقدام و جهت بررسی و تصویب به شورای‌عالی شهرسازی و معماری ارایه نماید.

تشریح برنامه 4گانه نوسازی محله‌محور/ سرمایه‌گذاری50 هزار میلیارد تومان بخش خصوصی در بازآفرینی شهری

سرپرست شرکت عمران و بهسازی شهری بابیان اینکه به دنبال اجرای برنامه ملی بازآفرینی شهری هستیم گفت: این تکلیف در قانون ششم مطابق با بند الف ماده 59 به مجموعه وزارت راه و شهرسازی و شهرداری‌ها داده‌شده است.

هوشنگ عشایری بابیان مطلب فوق به «صما» گفت: به‌تبع از ابتدای سال برای تحقق این برنامه تلاش‌های زیادی شده چرا که رویکرد ما برعکس گذشته رویکرد پروژه محوری نبوده و بیشتر محلی محوری شده است؛ به طوری که از مشکلات از دل محله، دیده شود نه جامعه؛ که در این راستا 4برنامه تدوین شده است

وی در خصوص این 4 فعالیت گفت: یکی از فعالیت‌ها در قالب فعالیت نرم افزایی-ارتقای توانمندی‌های اجتماعی و اقتصادی و سه فعالیت سخت افزایی ازجمله ارتقای خدمات روبنایی و زیر بنایی و فضاهای عمومی شهر و درنهایت نوسازی و بهسازی مسکن به طبع در برنامه باید نقش و ابزارها مشخص شود.

عشایری گفت: در جریان نرم‌افزاری که همان بحث ارتقای توانمندی اجتماعی و اقتصادی بود برای تمامی دستگاه‌های عمومی، دولتی، خیرین، علاقه‌مندان، ثمن‌ها و نهادهای علاقه‌مند به حوزه اجتماعی چه دولتی و چه عمومی نقش و ابزار تبیین کردیم.

وی گفت: در حوزه سخت‌افزاری و در راستای ارتقای خدمات روبنایی به دنبال آن هستیم که اگر در یک محله‌ای سرانه آموزشی نسبت به خود آن شهر پایین‌تر باشد باید رویکرد ارتقای داشته باشد.

عشایری افزود: در برنامه ششم توسعه، این موضوع محکم تر نوشته شد به صورتی که وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشور و شهرداری و دستگاه‌های عضو ستاد بازآفرینی شهری که 21 دستگاه هستند و بخش خصوصی موظف شدند 270 منطقه را با کمک هم احیا کنند.

عشایری در ادامه در خصوص بحث بازآفرینی شهری اظهار داشت: بر اساس برآوردهای انجام‌گرفته، در حال حاضر نزدیک به 140 هزار هکتار به‌عنوان مناطق ناکارآمد در کشور به شمار می‌روند که دارای کیفیت پایین زندگی و فرسودگی بسیار زیاد هستند.

وی گفت: خوشبختانه در برنامه ملی بازآفرینی که ما در ستاد ملی نیز موفق به تصویب آن شدیم قرار است تا سال 1400 برنامه‌ای برای احیا و بازسازی 66 هزار هکتار بافت ناکارآمد در کشور (از مطالعه وضعیت 543 شهر) با کمک شهرداری تهیه و به‌صورت محله به محله در دست اجرا قرار دهیم.

عشایری رقم موردنیاز برای انجام اقدامات بازآفرینی در مناطق مذکور را حدود 123 هزار میلیارد تومان اعلام کرد و افزود: این بدان مفهوم نیست که تمامی این هزینه از سوی دولت تأمین شود بلکه به معنای آن است که این رقم باید برای احیا و نوسازی این محلات در این مناطق سرمایه‌گذاری شود.

این مقام مسئول درنهایت تصریح کرد: طبق برنامه ملی بازآفرینی شهری 50 هزار میلیارد تومان از طرف بخش خصوصی در حوزه مسکن سرمایه‌گذاری شده و بخش عمده‌ای از اقدامات نوسازی و تأمین خدمات زیربنایی و روبنایی از سوی دانشگاه‌های دولتی و گشایش و بهسازی محاسبه نیز از سوی شهرداری‌ها انجام خواهد گرفت.

بافت فرسوده با نگاه حقیرانه احیاء نمی‌شود

یک کارشناس شهرسازی و معماری گفت: برای احیای بافت فرسوده شورایی از افراد متخصص تشکیل شود، زیرا نباید با نگاه حقیرانه در بافت فرسوده کار کرد، احیای این بافت در کنار ساختمان های ارزشمند تاریخی کاری بسیار حساس است و مانند ساخت و سازهای بزرگ پیرامون شهر نیست.

محمود درویش در گفتگو با خبرنگار ایمنا، اظهارکرد: بیشتر بافت فرسوده اصفهان در مناطق تاریخی این کلانشهر قرار دارد، بنابراین باید دقت شود که بافت تاریخی شهر فدای گفتمان بافت فرسوده نشود.

وی افزود: اگر نگاه کلانی به شهر اصفهان داشته باشیم، قسمت قدیمی و بافت میانی شهر که مربوط به ۵۰ سال گذشته است را باید تا حد امکان رفوگری کنیم، در واقع اگر ساخت و سازی در این محدوده انجام می‌شود باید متناسب و همخوان با نوع معماری منطقه باشد.

این کارشناس شهرسازی با بیان اینکه معماری شهر و طراحی بافت فرسوده باید زمینه‌گرا باشد، تصریح کرد: فرم ساخت، مصالح و رنگ ساختمان باید مطابق با زمینه شهر باشد، البته این به معنای کپی برداری نیست و از معماران انتظار است که علاوه بر استفاده از امکانات، مصالح و دانش روز دنیا، هماهنگ با محیط پیرامون ساخت و ساز کنند.

درویش با تاکید بر اینکه بافت قدیمی شهر نیاز به جراحی دارد، اظهارکرد: با توجه به اینکه هر ساختمان قدیمی، ارزش تاریخی ندارد، معماران و شهرسازان باید با مطالعه دقیق آنچه قابل بازسازی و مرمت است را به گونه ای ساماندهی کنند که شخصیت کلی شهر از بین نرود.

وی ادامه داد: باید اصفهانی که از ۴۰۰ الی ۵۰۰ سال پیش به ما ارث رسیده است را برای نسل های آینده حفظ کنیم.

وی تاکیدکرد: نوسازی بافت فرسوده فرصت درخشانی است که می‌تواند بافت تاریخی را احیا کند و رونق را به مرکز شهر بازگرداند.

این کارشناس شهرسازی و معماری با بیان اینکه کنترل کیفی بر روی اقدامات بافت فرسوده ضعیف است، به شهرداری پیشنهاد داد: شورایی از افراد متخصص و باتجربه تشکیل تا فعالیت‌ها در بافت فرسوده کنترل کیفی شود زیرا نباید با نگاه حقیرانه در بافت فرسوده کار کرد، احیای این بافت در کنار ساختمان های ارزشمند تاریخی کاری بسیار حساس است و مانند ساخت و سازهای بزرگ پیرامون شهر نیست.

منطقه 16 تهران در اولویت تجمیع بافت‌های فرسوده است

معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران گفت: برای افزایش تسهیلات حجمی بافت‌های فرسوده در حال مذاکره با بخش دولتی هستیم.

مهدی حجت معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران در گفتگو با خبرنگار حوزه شهری گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ با بیان اینکه برای تجمیع بافت‌های فرسوده تسهیلات جدیدی در نظر گرفته شده است، اظهار کرد: طرح پیشگام ما برای بافت‌های فرسوده مبتنی بر تجمیع واحدها است.

معاون شهرسازی و معماری شهردار تهران با تاکید بر اینکه برای تسهیلات جدید در حال مذاکره هستیم، اظهار کرد: بر این اساس مقرر خواهد شد بخشی از کمک توسط شهرداری و بخشی هم توسط دولت و بانک ها انجام شود تا بتوانیم با فراهم کردن این تسهیلات مسئله بافت‌های فرسوده را زودتر حل کنیم.

وی با اشاره به اینکه بیشترین بافت فرسوده در مناطق جنوبی تهران است، گفت: اولویت ما اصلاح بافت‌های فرسوده منطقه 16 است.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران در خصوص افزایش تسهیلات نوسازی بافت‌های فرسوده گفت: باید مقامات دولتی و بانکی بر روی یک درصد مشخصی توافق کنند که یک مقدار از سودی را که کسب می‌کنند شامل تخفیف شود تا در این زمینه اشتیاق ایجاد شود.

حجت در پایان با بیان اینکه تراکم فروشی ممنوع است، اظهار کرد: دیگر تراکم فروشی وجود ندارد و هرگز شاهد نخواهیم بود که کسی اقدام به ساخت ساختمان با بیش حد مجاز طبقات کند.

بافت فرسوده پایتخت جاذبه سرمایه گذاری ندارد/ آیا احیای بافت فرسوده به برند مدیریتی نجفی تبدیل خواهد شد؟

در تمام کشورهای توسعه یافته احیای بافت های فرسوده و ناپایدار یک ضرورت اجتناب ناپذیر از سوی دولت ها و مدیران شهری است. اما در ایران به رغم آنکه متولیان امر به این ضرورت اعتقاد دارند، اما در عمل مدیریت یکپارچه و عزم ملی ای برای تحقق این برنامه که یکی از مصداق های توسعه یافتگی از منظر سازمان اسکان بشر است؛ توجهی نمی شود.

 

به گزارش تیتر شهر: در طول نیم قرن اخیر احیای بافت های فرسوده در میان متولیان اعم از دولتی و مدیریت شهری یک ضرورت اجتناب ناپذیر و به عنوان یکی از مصادیق توسعه یافتگی شناخته شده است. اما آنچه در عمل اتفاق افتاده عدم اجرای تعهدات قانونی هر کدام از متولیان برای اقناع شهروندان ساکن در این بافت های فرسوده و ناپایدار  جهت نوسازی بوده است.

از سوی دیگر سیستم نوسازی بافت های فرسوده که یکی از مهمترین ویژگی های آن وجود پارسل (املاک) کوچک و ریزدانه است، از همان ابتدا تنها  به فکر تبدیل خانه های کوچک به مجتمع های آپارتمانی بزرگ بدون ارتقای فرهنگ آپارتمان نشینی بود. مشکل دیگری که بعد از نوسازی گریبان تهرانی ها را گرفت.

آهنگ نوسازی از قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و در دوران پهلوی اول نواخته شد. از سال 1309 همزمان با حکمرانی رضاشاه در ایران برخورد با بافت فرسوده در قالب تخریب دیوارهای کهن و گسترش شهر شروع شد. این روند در گذر زمان ادامه پیدا کرد.

شاید بتوان گفت یکی از پروژه های بارز در  زمان اوج تحولات نوسازی بافت فرسوده در اواخر دهه 80 در زمان مدیریت شهری غلامحسین کرباسچی اجرایی شد. پروژه ای که مهمترین پیامد آن از بی نرفتن بافت اجتماعی محله قدیمی نواب بود و اکنون ساختمان های یکنواخت این پروژه درگیر مشکلات عدیده ای شده است.

در آن زمان هجمه های زیادی به این روند نوسازی وارد شد. چرا که قاعده نوسازی براساس استانداردهای جهانی این بود که محله ها هویت تاریخی و اجتماعی و فرهنگی شهری خود را حفظ کنند نه اینکه به محله ای سرد و بدون روح تبدیل شوند. به رغم این تجربه ناموفق در دوران شهرداری محمد باقر قالیباف نیز یک بار دیگر این تجربه ناموفق در محله اتابک اجرایی شد.

مداخله مستقیم شهرداری تهران در نوسازی تجذربه ناموفقی بود که در دهه 80 باردیگر تجربه شد. بعد آن شهردار وقت تصمیم گرفت تا مداخله مستقیم سرمایه گذاران را تجربه کند و پروژه هایی نیز بابت اجرایی شدن این ایده تعریف شد که باز با مقاومت مردم و ساکنان بافت های فرسوده روبه رو شد.

بعد از این اتفاقات بود که شهردار قبلی تهران مداخله مردم را در احیای بافت های فرسوده امتحان کرد. ایجاد دفاتر نوسازی محله ها اقدامی بود که در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 تجربه شد.

ایجاد انگیزه در بین مردم برای اینکه خانه های فرسوده خود را نوسازی کنند هدف و برنامه شهرداری تهران در احیای بافت های فرسوده شهر تهران قرار گرفت اما اجرای این طرح یک پیش نیاز اساسی داشت اینکه شهرداری تسهیل گری در حوزه اعطای مجوزها را به عنوان یک بسته تشویقی طراحی کند و در مقابل نیز دولت تسهیلات مالی را به مالکان ارائه دهد.

نوسازی 123 هزار پلاک فرسوده تهران تا 10 سال بعد !

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران گفت: طی ۱۰ سال آینده باید برای ۱۲۳ هزار پلاک فرسوده در پایتخت، نوسازی انجام دهیم.

سید رضا میرصادقی با بیان اینکه در تهران از خیابان انقلاب به پایین بافت فرسوده با نسبت های مختلف در ۱۴ منطقه به طور جدی وجود دارد و مناطق ۱، ۲ و ۵ هم که بالای خیابان انقلاب هستند، همین مشکل را دارند، افزود: در ۱۰ تا ۱۱ سال گذشته عملیات نوسازی شروع شده و عملاً پیشرفت تهران نسبت به کل کشور چشم گیرتر است. به این معنی که میانگین نوسازی در کل کشور با احتساب تهران حدود ۱۳ تا ۱۴ درصد است اما در تهران نوسازی به لحاظ تعداد پلاک به مرز ۴۰ درصد و به لحاظ وسعت به مرز ۳۴ درصد رسیده است. حالا اگر تهران را از میانگین نوسازی کل کشور خارج کنیم قطعاً وضعیت کل کشور به زیر ۱۰ درصد می رسد.

وی ادامه داد: طی ۱۰ سال آینده باید برای ۱۲۳ هزار پلاک نوسازی انجام دهیم. در این مورد با نمایندگان وزارت راه و شهرسازی نشست های مختلفی داشتیم و اعلام کردیم برای نوسازی این تعداد پلاک در ۱۰ سال، سالانه ۱۲ هزار و ۳۰۰ پلاک باید نوسازی شود. در عین حال، به ازای هر پلاک باید حدود ۳.۹ واحد مسکونی ساخته شود که این برابر است با ۴۸ هزار واحد مسکونی در سال.

به گفته میرصادقی، برای شهر تهران سالانه به طور متوسط به ۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان نقدینگی نیاز داریم تا بتوانیم بر اساس نرخ سال ۹۶ حرکتی را برای نوسازی در قالب جهاد نوسازی انجام دهیم. البته، در ۱۰ سال با نرخ تورم و نرخ تعدیل متوسط ۳ سال گذشته میانگین این عدد حدود ۷ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان خواهد شد که حدود ۲۰ درصد این عدد از طریق سرمایه گذاری شهرداری و کمک های دولت به شهرداری انجام می شود. در هر صورت ما با نمایندگان دولت جلسه گذاشتیم و این موارد را اعلام کردیم. اعتقاد دولت این است پولی از طرف منابع دولتی ارائه نشود. درخواست ما  اما این است که دولت در مورد کمک هزینه هایی که باید در حوزه های نظام مهندسی ارائه شود، تسهیلاتی که باید به شهرداری از لحاظ ۵ درصد سود تسهیلات ارائه دهد، کاهش مالیات بر ساخت و ساز و کمک به توسعه فعالیت های تسهیل گرا همکاری کند. البته، بخش هایی از این موارد در بودجه اعلام شده است و بخش هایی هم با چانه زنی ما باید در برنامه های سال های آینده لحاظ شود.

وجه تمایز الگوی جدید نوسازی بافت فرسوده

 معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی عنوان کرد: در الگوی طرح مسکن پیشگام فعلا در مرحله نخست نوسازی برخی گونه های امکان پذیر در دستور کار قرار دارد.

محمدسعید ایزدی معاون شهرسازی و معماری شهرداری در گفت وگو با پایگاه خبری بانک مسکن- هیبنا، در تشریح جزئیات الگوی جدید نوسازی و بهسازی بافت ­های ناکارآمد شهری اظهار کرد: اجرای این طرح از بافت ناکارآمد شهر تهران آغاز شود، بخشی از طرح که در تهران اجرای آن آغاز می ­شود «طرح مسکن پیشگام» نام گرفته است. در اجرای این طرح سعی شده است از میان گونه­ های مختلف بافت، فعلا نوسازی برخی گونه­ های امکان­ پذیر در دستور کار قرار گیرد. از این رو تصمیم گرفته شده است نوسازی بافت­ فرسوده یا ناکارآمد از مناطق و محدوده ­هایی که امکان تحقق آنها وجود دارد شروع شود. به همین دلیل اجرای این طرح در مرحله نخست بافت­ های تاریخی را شامل نمی ­شود و همین طور بافت ­های حاشیه­ ای نیز به ندرت در ابتدای اجرای این طرح مورد توجه قرار می ­گیرند بنابراین در مدل پیشنهادی محدودیت حوزه جغرافیایی نیز لحاظ شده است.

وی با اشاره به پیش ­بینی سه سطح مواجهه با بافت ­های فرسوده شامل «محلی‌سازی»، «محله‌سازی مرحله‌ای» و «محله‌سازی جایگزین»، در پاسخ به این سوال که کدام یک از این سه سطح در مراحل نخست اجرایی­ تر برای شهر تهران خواهد بود، عنوان کرد: در بسته پیشنهادی اعلام شده برای شهر تهران سطح یک و دو فعلا بیشتر تمرکز می­ کنیم 80 درصد برنامه پیشنهادی سطح یک و دو را در بر می ­­گیرد و سطح سه فقط 20 درصد از اجرای طرح را در برمی ­گیرد.

دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری کشور با بیان اینکه این طرح نسبت به سایر الگوهای بازآفرینی شهر دارای مزیت­ هایی ویژه ­ای است، به مزیت­ های اجرای این الگو برای بافت فرسوده تهران اشاره کرد و افزود: یکی از وجوه انگیزشی برای ورود سرمایه ­گذاران و تسهیل ­گران پیش­ بینی تسهیلات بانکی است که امیدواریم شرایط پرداخت آن مهیا شود و به تصویب شورای پول و اعتبار برسد.

وی ادامه داد: دومین وجهی که در این مدل انگیزه ایجاد می ­کند توانمندی طرف تقاضا است. در این مدل پیشنهادی، یک روش تامین مالی مورد موافقت رئیس جمهوری قرار گرفت که بر اساس آن صندوق پس­ انداز مسکن یکم از محل صندوق ملی معادل یک هزار میلیارد تومان از منابع ارزی تجهیز شود تا امکان پرداخت تسهیلات تا سقف 160 میلیون تومان با نرخ سود 8 درصد به متقاضیان خرید مسکن در این پروژه­ ها فراهم شود. بنابراین خریداران این توانمندی را پیدا می ­کنند که از ساخت و سازهای در حال انجام در قالب این الگو

برخوردار شوند و امکان خرید این واحدها را داشته باشند در عین حال سازنده­ ها انگیزه و اطمینانی برای ساخت و ساز در این مناطق را پیدا می ­کنند.

معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی به سومین وجه مزیت این الگو اشاره کرد و گفت: سومین وجه این طرح مشارکت اهالی این مناطق در اجرای پروژه ­ها است. ما اصرار داریم مالکین زمین در این محدوده­ ها جز شرکای اصلی در اجرای این پروژه ­ها باشند. یعنی 50 درصد از آورده این سرمایه­ گذاری­ ها از طریق املاک مالکین تامین می­ شود. بنابراین به طور قطع و یقین یک بخش اصلی که همیشه دغدغه سازنده­ ها است و آن هم مشکل تملک زمین در این محدوده ­ها است و مسائل حقوقی متراتب تملک در این محدوده ­ها است کاملا مرتفع می ­شود و همین موضوع ضرورت حضور نهادی به نام تسهیل­ گر است را نشان می ­دهد تا بتواند با مالکین وارد مذاکره ­شود و مردم را به نوسازی تشویق و ترغیب ­کند.

به گفته وی اگر این سه وجه کنار هم گذاشته شود در این مدل دغدغه­ سازنده­ ها به لحاظ بحث تملک، فروش واحدها و تامین منابع مالی برای ساخت برطرف می­ شود اما در مدل­ های قبلی تقریبا تمام این موارد مساله­ ساز بود. بنابراین در صورتی که هر سه وجه تحقق پیدا کند اطمینان داریم که توسعه­ گرهای زیادی برای ورود به این محدوده ها پیش قدم می ­شوند.