امضاء تفاهم‌نامه سه‌جانبه به منظور ارتقاء کیفیت زندگی در کلانشهر کرج/ هدایت طرح‌های توسعه‌شهری و تشکیل نهاد مطالعات و برنامه‌ریزی شهر کرج

 تفاهم‌نامه سه جانبه‌ای بین وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی البرز و شهرداری کرج با هدف هدایت طرح‌های توسعه‌شهری و تشکیل نهاد مطالعات و برنامه‌ریزی شهر کرج به امضا رسید.

به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی از دبیرخانه دائمی بزرگداشت روز شهرساز، به مناسبت گرامیداشت روز شهرساز، همایشی با موضوع ارتقاءکیفیت زندگی شهری و نقش برنامه ریزان و طراحان شهری در این زمینه حول محورهای تحولات جمعیتی استان البرز و نقش برنامه ریزان و طراحان شهری در پاسخگویی به این تحولات، چالش نحوه تدوین نظام و الگوی مواجه با تخلفات ساختمانی شهر، شهرسازی انسان محور، و توسعه شهری پایدار برگزار شد.

تفاهم نامه سه جانبه ای بین وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی البرز و شهرداری کرج با هدف هدایت طرح‌های توسعه‌شهری و تشکیل نهاد مطالعات و برنامه‌ریزی شهر کرج به امضا رسید.

محمدسعید ایزدی معاون معماری وشهرسازی ضمن تسلیت به هموطنان کردزبان به دلیل زلزله اخیر بر بازنگری و تعییر رویکرد در تهیه طرح های توسعه شهری تاکید کرد و نوید این موضوع را به شهروندان داد که به زودی در طرح های توسعه شهری کرج، تغییر رویکردها رخ خواهد داد.

در این همایش که با حضور معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی، معاون استاندار و مدیر کل و معاونین اداره کل راه و شهرسازی استان البرز، شهردار کرج، رئیس نظام مهندسی ساختمان استان، عضو شورای شهر و جمعی از اساتید حوزه شهرسازی و معماری و با حضور مهندسین شهرساز و دانشجویان دانشگاه هنر برگزار شد، به ارتقاء کیفیت زندگی شهری و نقش برنامه ریزان و طراحان شهری در این زمینه پرداخته شد.

همچنین در مراسم فوق، مهندس تقی رضایی مدیرکل راه و شهرسازی استان البرز با ایراد سخنرانی ضمن عرض تسلیت وقوع زلزله در استان کرمانشاه به بیان خوش آمدگویی و علل برگزاری همایش پرداخت و هدف از این گردهمایی را ضمن بزرگداشت مقام مهندسین شهرساز، تاکید بر نقش برنامه ریزان و طراحان شهری در ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان عنوان کرد.

رضایی، با تشکر از مشارکت دانشگاه هنر، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز و شهرداری کرج در کنار اداره کل راه و شهرسازی استان البرز در برپایی همایش روز شهرساز از حسن همکاری نهاد های درگیر همایش های مشارکتی و تخصصی حوزه شهرسازی و معماری تقدیر کرد و خواهان تداوم برگزاری چنین همایش هایی شد. در ادامه ضمن نمایش کلیپهای تهیه شده دستگاه های درگیر، دکتر غلامرضا حقیقت نائینی، استاد دانشگاه و مدیر گروه شهرسازی دانشگاه هنر به ایراد سخنرانی با محوریت شهرسازی انسان محور و معرفی دانشگاه هنر پرداختند.

مهندس رسولی عضو شورای شهر کرج از دیگر سخنرانان این همایش بود و در ادامه دکتر نصیری شهردار کرج حول محور نابسامانی و آشفتگی در ساختار کالبدی و فضایی شهر تأثیرات قابل توجهی بر روحیات و رفتارهای شهروندان داشته است و در ادامه مهندس ارتقایی معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری درخصوص هماهنگی اداره کل راه و شهرسازی البرز با شهرداری کرج صحبت نمودند که این هماهنگی باعث پیشبرد اهداف شهرسازی در سطح استان می باشد. و همچنین با تاکید بر نقش شهرسازان در پیشگیری از آسیب های شهری با توجه به زلزله اخیر کرمانشاه از سخنزانی اصلی و به نمایندگی از استاندار البرز به ایراد سخنرانی پرداخت.

بلدیه «طهران » جان می گیرد

اجرای طرح ارتقای کیفیت زندگی در قلب «طهران » ایده ای است که در سال های اخیر مورد توجه مدیریت شهری تهران قرار گرفته است. به گونه ای که اخیر نیز پیروز حناچی، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران اعلام کرده باید کیفیت زندگی شهری را در محدوده های مرکزی افزایش دهیم. شاید بتوان گفت در کنار توسعه پیاده راه ها در محدوده های تاریخی منطقه 12 احیای دوباره ساختمان بلدیه تهران در میدان امام خمینی به نام «خانه شهر» یکی دیگر از طرح های ماندگاری است که می تواند هویت تاریخی را به این محدوده باز گرداند.

 

اجرای طرح ارتقای کیفیت زندگی در قلب  «طهران »  ایده ای است که در سال های اخیر مورد توجه مدیریت شهری تهران قرار گرفته است. به گونه ای که اخیر نیز پیروز حناچی، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران اعلام کرده باید کیفیت زندگی شهری را در محدوده های مرکزی افزایش دهیم. شاید بتوان گفت در کنار توسعه پیاده راه ها در محدوده های تاریخی منطقه 12  احیای دوباره ساختمان بلدیه تهران در میدان امام خمینی به نام «خانه شهر» یکی دیگر از طرح های ماندگاری است که می تواند هویت تاریخی را به این محدوده باز گرداند.

 

به گزارش تیتر شهر:  معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران اعتقاد دارد که در احیای دوباره تاریخ در منطقه 12 در قالب اجرای پروژه های عمرانی آنچه که باید به عنوان اولویت نخست مد نظر مدیران شهری قرار گیرد؛ در نظر گرفتن منافع مردم به عنوان ذینفعان این پروژه ها در محدوده تاریخی «طهران قدیم» است.

 

به گفته پیروز حناچی یکی از مشکلاتی که منطقه 12 با آن درگیر است؛ تبدیل محدوده های منتهی به بازار تهران به کارگاه و انباری است این در حالی است که مطالعات جهانی نشان می دهد که باید در ساعت های مشخصی بارگیری در این مناطق آزاد باشد و تردد موتورهای دو زمانه که هشت برابر یک خودرو یورو ۴ آلودگی تولید می کنند نیز در این منطقه محدود شود.

 

معاون شهردار تهران هر چند اعتقاد دارد که اجرای پروژه احیای ساختمان بلدیه تهران در میدان امام خمینی طرح خوبی است اما در نظر گرفتن راه های دسترسی شهروندان و خودروها به این محدوده نیز باید به اندازه اجرای این پروژه برای مدیریت شهری دارای اهمیت باشد.

 

حناچی در عین حال تاکید می کند: هرچند اصل این پروژه کار خوبی است اما باید الزامات آن نیز انجام شود و در این محدوده سه محور اصلی را یک پیاده رو و یک محور را به تردد تاکسی و اتوبوس اختصاص دهیم و چنین طراحی در شهر لندن  اتفاق افتاده و در میدان اصلی آن بسیاری از جشن های مهم از جمله جشن سال نو برگزار می شود و میدان امام نیز ظرفیت تبدیل شدن به چنین میدانی را دارد.

 

احیای دوباره بلدیه تهران در میدان توپخانه

نزدیک به نیم قرن است که حیات منطقه 12 به عنوان محدوده تاریخی پایتخت تنها در روز و همزمان با فعالیت بازار به عنوان مجموعه اقتصاد سنتی شهر تعریف شده است.برای بازگرداندن زندگی به «طهران قدیم» نیاز است تا بناها و خانه‌های تاریخی این محدوده مرمت شود.

نشست «آسیب شناسی فضاهای بی دفاع شهری با رویکرد ایمن سازی» برگزار می‌شود

بیست و یکمین نشست از سلسله نشست‌های راهبردی شهرسازی و معماری با موضوع « آسیب شناسی فضاهای بی دفاع شهری با رویکرد ایمن سازی » ۲۴ آبان ماه در کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان برگزار می‌شود.

رئیس اداره مطالعات و برنامه ریزی شهری معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان در گفت و گو با خبرنگار ایمنا اظهارکرد: افزایش بی­رویه جرایم و ناهنجاری­های اجتماعی به یکی از مشکلات حاد در اکثر شهرهای جهان تبدیل شده است، به طوری­ که بزه ­های اجتماعی علاوه بر ایجاد حس ناامنی و بدبینی، لطمات سنگین روحی، جسمی و مالی بر دوش شهروندان می­گذارد.

فریاد پرهیز افزود: وقوع جرایم، تعقیب و مجازات مجرمین و مقابله با ناهنجاری­ها مستلزم تشکیلات گسترده قضایی، انتظامی، امکانات وسیع و صرف هزینه­های گزاف مالی برای دولت و بخش عمومی جامعه است و به طور کلی تمامی ناهنجاری­ها و مفاسد اجتماعی که تحت عنوان جرم شناخته می­شود، دارای بستر زمانی و مکانی منحصر به فرد است.

وی اظهار کرد:  به بیان دیگر تمامی جرایم دارای ظرف مکانی و زمانی خاصی است که آنها را از یکدیگر متمایز می­سازد، از این رو طی سال­های اخیر علاقه و توجه وافری به تحلیل رابطه مکان و بزهکاری و مطالعه تأثیر متقابل انسان و محیط و شرایط و زمینه ­ها در شکل­ گیری الگوهای مکانی بزهکاری به وجود آمده است.

رئیس اداره مطالعات و برنامه ریزی شهری معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان با اشاره به اینکه شناسایی عوامل محیطی و مکان بروز جرم و سعی در از بین بردن این عوامل و یا کاهش اثرات آن، مهمترین راهکار پیشگیری از وقوع ناهنجاری­ها شناخته شده است، گفت:ویژگی­های کالبدی و خصوصیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی حاکم بر برخی محدوده های شهری موجب شکل­گیری فرصت­ها و اهداف مجرمانه در آنها می­شود و در محدوده شهرها کانونهایی شکل می­ گیرد که تعداد جرایم بسیار بیشتری نسبت به محدوده­های دیگر دارد.

وی معتقد است بسیاری از مشکلات اجتماعی در کالبد مکان و چهره مناطق محل سکونت، بویژه در شهرها نهفته است.   

پرهیز خاطرنشان کرد: به منظور جهت دستیابی به اهدف ذکر شده، معاونت شهرسازی و معماری در ادامه سلسله نشست راهبردهای شهرسازی و معماری، با توجه به ضرورت و اهمیت موضوع اقدام به برگزاری بیست و یکمین نشست با عنوان «آسیب شناسی فضاهای بی دفاع شهری با رویکرد ایمن سازی» کرده که در روز چهارشنبه ۲۴ آبان ماه سال جاری از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۳ ظهر در محل سالن اجتماعات کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان برگزار خواهد شد.

کشورها براساس کدام معیار به خوشبخت و کمتر خوشبخت تقسیم می‌شوند؟

هفته نامه جامعه پویا: برای کشورهایی که معیارهای نشاط و خوشبختی‌شان شاخص رفاه و میزان تولید ناخالص داخلی است، تلاش کشور بوتان برای اندازه‌گیری خوشبختی برحسب شاخص «خوشبختی ملی» یک عمل متهورانه محسوب می‌شود. کشورهای مختلف در منطقه اسکاندیناوی با سیستم سخاوتمندانه رفاه اجتماعی که آغوشش برای حمایت از تمامی اقشار باز است، به‌طور شگفت‌انگیزی «تقریبا» خوب کار می‌کنند.

 

اگر از ایسلندی‌ها بپرسید چرا کشورشان به‌صورت مرتب نمود‌های شادی را بازتعریف می‌کند، برخی از آنها قدرت‌گرفتن زنان در جامعه و برخی دیگر شلوغی استخرهای فراوان آب گرم این کشور در فصل بهار را دلیل این امر می‌دانند. ‌جواب هرچه‌ باشد، حقیقت مسلم این است که شادی در سطح اجتماع در این‌گونه جوامع تجربه نشده است. در‌واقع کشورهای حوزه اسکاندیناوی به‌خاطر رفاه مردم در سطح زندگی روزمره‌ به‌عنوان شادترین و خوشبخت‌ترین کشورهای دنیا معرفی می‌شوند.

برای به‌دست‌آوردن الگوی شادی در کشورها باید با لنزی مناسب، داده‌ها را جمع‌آوری و تحلیل کرد. سال‌هاست ‌اقتصاددان‌ها به دنبال این هستند کشف کنند چگونه می‌توان مردم یک کشور را حقیقتا خوشبخت کرد. پرسش نهایی که آنها به دنبال یافتن پاسخ آن هستند، این است: «چه کنیم تا حقیقتا شاد و خوشبخت شویم؟».

 

خوشبختی در جهان ناتساوی‌ها

سال 2012 سازمان ملل متحد بیستم ماه مارس را به‌عنوان «روز جهانی خوشبختی» نام‌گذاری کرد. هدف از این کار ایجاد ارتباط میان شادی و رفاه به‌عنوان هدف و آرمانی جهانی در زندگی انسان‌ها بوده ‌است. سیاست‌گذاری برای ایجاد خوشبختی مهم‌ترین هدفی بود که سازمان ملل متحد برای انتخاب چنین روزی در نظر گرفته بود.

بیایید باهم معماری کنیم....

به گزارش شما نیوز

 

«اگر در طراحی قدرتی وجود داشته باشد، چیزی نیست جز قدرت آمیختن و تلفیق...؛ هر چه مسئله پیچیده‌تر باشد نیاز به ساده‌سازی بیشتری داریم... » شاید زمانی که آلخاندرو آراونا این جملات را در یکی از جلسات شاخص TED به زبان می‌آورد، تصور نمی‌کرد که دو سال دیگر[۲۰۱۶] برنده جوان جایزه پریتزکر[پرافتخارترین جایزه جهانی که به معماران داده می‌شود] باشد. آلخاندرو آراونا[Alejandro Aravena] متولد ۱۹۷۶ در سانتیاگوی شیلی است. وی در سال۱۹۹۲ از دانشگاه کاتولیک شیلی فارغ‌التحصیل شد و دو سال بعد دفتر معماری خود را پایه نهاد. آراونا از سال۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ کسوت تدریس در دانشگاه هاروارد را داشته، در مجامع حرفه‌ای و آکادمیک سوابق بسیاری دارد.

آراونا یکی از بنیانگذاران گروه معماریELEMENTAL در سانتیاگو شیلی است و آثار ساخته‌شده‌ای در شیلی، مکزیک، آمریکا، چین و سوئیس دارد؛ طرح‌‌هایی خلاقانه که رفع نیاز کاربران فضا، در اولویت طراحی آن‌ها قرار دارد. شاید آن هنگام که صحبت از خلاقیت به میان آید، انسان‌‌هایی با قدرت ذهنی خاص و خارق‌العاده را به ذهن تداعی کند؛ فردی که دست به ابداع و نوآوری در حوزه کاری خویش می‌زند و برای اولین‌بار حرکتی را به جریان می‌اندازد که پیش از آن وجود نداشته است؛ آراونا اما این‌چنین نمی‌اندیشد… او آمده است که مردم را به معماری اتصال دهد، حتی به فرآگرد طراحی آن.

اما به‌راستی خلاقیت چیست؟ آیا فرم‌‌های عجیب و نامتعارفی که برای اولین بار ساخته شده‌اند را می‌توان طراحی خلاقانه محسوب کرد؟ و بناهایی که درنهایت سادگی کارکرد مناسبی دارند، خلاقانه به شمار نمی‌آیند؟ آیا معمار خلاق لزوما معمار ساختارشکن است یا خلاقیت مقوله‌ای فراتر از فرم آشکار، اثر را دربرمی‌گیرد؟ شاید پاسخ قاطعی بر این آیاها نتوان یافت، از سویی معماران با تفکرات و سلایق ذهنی و فرمی، نگرشی متفاوت به مقوله خلاقیت و پارامترهایش خواهند داشت؛

بر این اساس به نظر می‌رسد نتوان تعریف بدیهی و روشنی از خلاقیت در معماری ارائه داد، لیک آنچه مبرهن است خلاقیت مرزها را درمی‌نوردد، چارچوب‌‌های پیشین را نقض می‌کند و محدودیت را به فرصت تبدیل می‌کند. نهایتا مسیری که فرد خلاق برای دستیابی به راه‌حل می‌پیماید جاده‌ای است ورای آنچه در مقابل چشم دیگران قرار دارد. معمار در مقام آفریننده‌ای که اثری را «خلق» می‌کند، رواست که با نگاهی خلاقانه به آنچه کارفرما از وی طلب می‌کند بنگرد، مگر نه این‌که تخصص و هنر یک معمار در تجسم هنرمندانه منویات مخاطب خویش است؟ تحقق این آرمان در تصورات ذهنی یک «معمار خلاق» ممکن و میسر شده، جامه واقعیت بر تن عریان آمال کارفرما می‌پوشاند.

آراونا یک معمار دغدغه‌مند است که مسائل موجود زندگی شهری در پروسه طراحی را با مشارکت دادن مردم به بهترین شکل ممکن حل می‌کند. روش طراحی وی بر تغییر صورت‌مسئله، تبدیل محدودیت‌‌های پروژه به فرصت و ارائه مطلوب‌ترین راه‌حل، متمرکز است. او از جرگه معمارانی است که توجه به خواسته‌‌های مخاطبان طرح را در اولویت قرار داده و از همان ابتدای مرحله طراحی بر محور مطلوبیت و پاسخ‌دهندگی طراحی فضا برای کاربر، عمل می‌کند.

نراق دومین شهر ویژه کشور در حوزه معماری و شهرسازی

شهر تاریخی نراق از توابع دلیجان به عنوان دومین شهر ویژه کشور در حوزه معماری و شهرسازی است و نگین گردشگری استان مرکزی محسوب می شود.

به گزارش دیار آفتاب؛ به نقل از پیام دلیجان؛شهر نراق در ۲۱ بهمن ماه سال ۹۲ در شورای عالی معماری و شهرسازی کشور، پس از ماسوله به عنوان دومین شهر ویژه کشور به تصویب رسید.

شهر تاریخی نراق با قدمتی ۲ هزار ساله دارای عرصه ۱۴۰ هکتاری است که ۲۰ هکتار آن را محدوده بافت تاریخی شامل می شود که جذابیت و جلوه های متعددی برای گردشگران دارد.

سبک معماری نراق متعلق به دوره های ایلخانی، سلجوقی و قاجاریاست و بیش از ۱۰۰ منزل و ابنیه تاریخی مطرح و ارزشمند در بافت تاریخی آن وجود دارد که در نوع خود منخحصر به فرد و دیدنی هستند.

 

جایگاه ساختمان پلاسکو در گونه‌شناسی معماری معاصر ایران بررسی شد

ساختمان پلاسکو ساختمان مهمی بود که در مرور تجربه مدرنیستی ایرانی از معماری معاصر جایگاهی تعیین کننده دارد.

به گزارش هنرآنلاین، پیش از حادثه دردناک فروپاشی پلاسکو نیز، ساختمان پلاسکو ساختمان مهمی بود که در مرور تجربه مدرنیستی ایرانی از معماری معاصر جایگاهی تعیین کننده دارد. چرا که در زمان ساخت خود هم توان تکنولوژیک ساخت را با آورده هایی چون اسکلت فلزی رفیع و آسانسور پیشرفت داد و هم نظام مدیریت ساخت و پیمان را ارتقاء بخشید و فراتر از آن، امکان جدیدی را به گونه‌شناسی معماری معاصر ایران اضافه کرد که پس از آن بارها و بارها به کارگرفته شده است و این در حالیست که پژوهشگران معتقدند با ساخت این ساختمان مرکز تاریخی تهران دچال افول شد.

برهمین اساس روز گذشته نشست "پلاسکو، شهر تاریخی و میراث شهری" به همت پژوهشکده ابنیه و بافت های فرهنگی – تاریخی در محل پژوهشگاه میراث فرهنگی برگزار شد.

در ابتدای این نشست ، اسکندر مختاری معمار ، استاد دانشگاه ، پژوهشگر و محقق میراث فرهنگی با اشاره به برگزاری نشست های مشابه در دانشگاه آزاد تهران مرکز، شورای عالی میراث فرهنگی و خانه هنرمندان گفت: محله ای که پلاسکو در آن استقرار یافته بخشی از تهرانی است که از سال 1285 در محدوده توسعه شهری قرار گرفت.

وی افزود:  در غرب این منطقه اراضی مستوفی الممالک و در بالای خیابان جمهوری باغ های ظهیرالدوله و باغ سردار معتمد و خانواده پیرنیا قرار دارند که در توسعه شهری این قسمت در داخل مجموعه شهری قرار می گیرند.

به گفته وی تحولات دوره قاجاری نشان می دهد اینجا بیشتر خانه باغ های درشت هستند و در این محله یک بنیاد سایر ادیان هم مشاهده شده و شاهد سکونت ارامنه و کلیمیان و بعدها کلیمیان هستیم که این امر نشان می دهد این مناطق برای سکونت ادیان مختلف پرجاذبه بوده اند.

وی گفت: طرح های خیابان‌کشی بلدیه به شکلی است که نقش شهر حفظ می شود و صدمه‌ای در این محدوده به شهر نمی خورد و ساختار شهر بعد از تعریض و خیابان کشی همان ساختار دوره قاجاری است.

«فقه شهر؛ چیستی، ابعاد، ساختار»

حضور دستگاه اجتهاد در تحقق الگوهای زیست شهری در جامعه

حجت‌الاسلام علی الهی خراسانی بیان کرد: نتیجه اجتهاد منظومه‌ای لزوماً احکام پنج‌گانه تکلیفی و اعتبارات قانونی نیست بلکه الگوهای فرهنگی و زیستی است که می‌تواند قانون‌ساز باشد. این اجتهاد، بر اساس مطالعات میان رشته‌ای در علوم اسلامی و علوم انسانیِ مرتبط با شهر و شهرسازی شکل می‌گیرد.

 

به گزارش خبرگزاری فارس، به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در شهر مشهد مقدس، کرسی ترویجی «فقه شهر؛ چیستی، ابعاد، ساختار» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین علی الهی خراسانی چهارشنبه ۱۰ آبان‌ماه  در دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد.

 

گزارشی از این نشست از نظر شما می گذرد:

با توجه به آنکه رکن اساسی هر تمدنی، «شهر» است در چشم انداز رسیدن به تمدن نوین اسلامی، داشتن «فقه شهر» و پرداختن بدان با رویکرد فقه اجتماعی ضروری است. فقه شهر در دو بعد کلان به «زندگی شهری» و «نظام شهرسازی» می پردازد.

 

نظام شهرسازی اسلامی

درباره نظام شهرسازی اسلامی به عنوان بعد کلان دوم فقه شهر باید گفت فرآیند اجتهاد منظومه ای در نظام سازیِ شبکه موضوعات شهرسازی بر اساس مراحل زیر صورت می گیرد که به اختصار چنین است:

۱-  طراحی نظام موضوعات شهر و شهرسازی:

 برخلاف اجتهاد مسأله نگر که برون داد آن در توضیح المسائل های موجود است، در اجتهاد منظومه ای، موضوع شناسی در قالب «نظام واره» ضروری می نماید و اولین مرحله اجتهادی به شمار می رود.

 

۲-  طراحی نظام سؤالات شهرسازی از شریعت:

 پس از طراحی نظام موضوعات و ارتباط شبکه واری آنها، نسبت به هریک از عرصه های شهر و شهرسازی و بر اساس نظام موضوعات و با نگاه به واقعیت زندگی شهری، سؤالات مشخص و جزئی از موضع شریعت طراحی می شود.

 

در جستجوی فهم نشانه‌ها در فضاهای شهری / مقرنس‌ها؛ به‌مثابه یک نشانه

دانش نشانه‌شناسی می‌گوید که کلمات همه زبان‌ها از زبان‌های گفتاری تا زبان‌هایی مانند زبان بدن، لباس، معماری و شهر بر اساس رابطه، تفاوت ایجاد می‌کنند و این تفاوت‌هاست که معنی ایجاد می‌کند. آنچه ما از آن به واقعیت بیرونی یاد می‌کنیم، تنها به‌واسطه الگوهای ساختاری، قابل‌دسترسی است. نشست نشانه‌شناسی فضاهای شهری با حضور سه استاد اروپایی در حمام دردشت فرصتی برای شناخت بهتر اصفهان را فراهم کرد.

سعید آقایی/اصفهان امروز: نشست نشانه‌شناسی فضاهای شهری از سوی مرکز خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان و با همکاری بنیاد میراث ناملموس اصفهان، با حضور سه استاد برجسته نشانه‌شناسی از اروپا، هفته پیش در حمام تاریخی دردشت برگزار شد.

«ژان- ماری کلینکِن‌برگ» استاد دانشگاه لی‌یژ بلژیک، صاحب‌نظر در حوزه نشانه‌شناسی عمومی، «ماسیمو لئونه» استاد دانشگاه تورینو ایتالیا، صاحب‌نظر در حوزه نشانه‌شناسی مذهب و فرهنگ و «ایوان دارو- هاریس» استاد دانشگاه لیموژ فرانسه، نظریه‌پرداز نشانه‌شناسی ‌رفتاری، اساتیدی بودند که در این نشست به ایراد سخن پرداختند.

مرضیه اطهاری نیک‌عزم، دانش‌آموخته دکتری نشانه‌شناسی از دانشگاه پاریس و عضو گروه بین‌المللی پژوهشی نشانه‌شناسی، استادیار دانشگاه شهید بهشتی تهران، مدیریت این نشست و ترجمه فرانسه به فارسی صحبت‌‌ها را برعهده داشت.

ژان- ماری کلینکن‌برگ، استاد 73 ساله نشانه‌شناسی دانشگاه لیژ بلژیک معتقد است: «همه زبان‌ها را، چه کلامی چه غیر‌کلامی، می‌توان با علم نشانه‌شناسی بررسی کرد. زبان‌ها معمولاً به دو شیوه عمل می‌کنند؛ یا به بیان حقایق و اتفاق‌های روز می‌پردازند و یا درباره تغییرات صحبت می‌کنند. معماری به هر دو شیوه عمل می‌کند. به عبارتی هر دو نقش اصلی زبان در معماری مشخص است.»

وی گفت: «برای نشانه‌شناسی معماری نخستین قدم آن است که دستورش را پیدا کنیم و ببینیم که واحدهای اصلی این زبان چیست؟ مثلاً در زبان کلامی، مبنا صداست؛ اما سؤال این است که در معماری، واحد اصلی چیست؟ سؤال دوم این است که این واحدهای تشکیل‌دهنده چگونه به هم متصل شده‌اند؟ در مرحله سوم هم باید کاربرد واحدها را پیدا کنیم. مثلاً در زبان کلامی فرمول احوالپرسی مؤدبانه و احوالپرسی صمیمانه مشخص و متمایز است. در فضا و شهرسازی یا به عبارتی، زبان معماری هم باید به این سه سؤال پاسخ دهیم. ضمن آنکه در فرهنگ‌های مختلف درک از فضاها و حس دور و نزدیک بودن هم متفاوت است و این مسئله کاملاً در معماری آن فرهنگ تأثیر می‌گذارد.»

کلینکن‌برگ، افزود: «مثلاً درک ایــــرانی‌ها از آسمـــان، نتیجـــه‌اش این سقف‌های گنبدی شکــل اســت؛ درحالی‌که در معماری فرهنگ‌های دیگر این ماجرا به شکل‌های دیگری بروز می‌کند.»

کلینکن‌برگ ادامه داد: «واحدهای تشکیل‌دهنده دستور زبان معماری، به سه بخش تقسیم می‌شوند؛ فرم، رنگ و بافت که هرکدام، پیچیدگی‌های خودشــان را دارند. مثلاً در فرم، سه موضوع ابعاد، جهت‌گیری و ساخــتار اشکال مهم است. نشانه‌شناسی، زبان معماری پویا و دینامیک است و از سویی، نشانه‌شناسی زبان معماری قرار نیست که به ما بگوید چه بسازیم و چگونه بسازیم. چون این مسئله به نقش‌ها و کاربردهای معماری در هر جامعه بستگی دارد. ولی به شما کمک می‌کند که آن چیزی را که می‌سازید یا دیگران ساخته‌اند، بهتر درک کنید؛ یعنی همان فرم‌ها و بافت‌ها و جهت‌گیری‌ها و رنگ‌ها را بهتر بشناسید؛ بنابراین نشانه‌شناسی معماری برای درک بهتر معماری است.»

مغز متفکر شهر !

فرهنگ > میراث و تمدن - سمیرا دردشتی:
شهرهای ایران به جهت وجود عناصری متمایز در بافت شهری دارای هویت یگانه‌ای هستند که تلفیقی از معماری و شهرسازی ایرانی و اسلامی است.

 این شهرها اگرچه در دوران مدرن و با هجوم سبک زندگی غربی و نهادهای غربی تا حدودی چهره‌ای دگرگون‌شده به‌خود گرفتند ولی شماری از عناصر به جهت دیرپایی و هویت تاریخی از یک سو و کارویژه‌ای که ایفا می‌کردند از سوی دیگر، در برابر مدرنیته به‌آسانی عقب‌نشینی نکردند.یکی از مهم‌ترین عناصر شهری در ایران که اساسا شهر بر گرد آن بنا می‌شد «ارگ» بود. ارگ، به بنا یا مجموعه‌ای از بناها اطلاق می‌شد که حاکم یا شاه در آنجا سکونت داشت و از آن منطقه، شهر ـ یا در صورت پایتختی، کشور‌ـ را اداره می‌کرد. اگر بازار را قلب اقتصادی شهرهای ایرانی بدانیم، ارگ را باید مغز متفکر سیاسی آنها لقب داد. این محدوده پایگاهی بود که از آنجا ایده‌های ملک‌داری به دیگر نقاط کشور انتقال می‌یافت. ارگ را شاید بتوان نخستین بنایی دانست که در شهر دایر می‌شد و از سوی دیگر هنگام هجوم بیگانگان به داخل شهر آخرین مکانی بود که تصرف می‌شد و سقوط آن به ‌معنای سقوط شهر بود.

• تهران بدون ارگ

ساخت ارگ در تهران نسبت به دیگر شهرهای آباد ایران بسیار متأخرتر بود. ساکنان ده تهران از ترس هجوم دشمنان و بعدها به‌ دلیل غارت کاروانیان ری، خانه‌های خود را به ‌صورت زیرزمینی می‌ساختند تا دسترسی دشمن به آن دشوار شود. چنین جمعیتی چندان تابع نظم خاصی ـ آنگونه که در شهرها جست‌وجو می‌کنیم ـ نبودند و زندگی آنها از مرکزیت اداری و سیاسی برخوردار نبود. عجیب آنکه یورش خانمانسوز مغول، خانه‌های تهرانی‌ها را آباد و این شهر را جایگزین ری کرد. از این زمان است که سیاحان ،زبان به تمجید از باغات آباد تهران می‌گشایند.

با وجود این هنوز نمی‌توان از عناصر شهری در آن‌ سراغ گرفت. چنان‌که کلاویخو می‌نویسد: «شهر تهران محلی است بسیار پهناور و بر گرد آن دیواری نیست». در دوران تیموریان شماری از منابع از وجود محله‌های متعدد در تهران خبر می‌دهند اما به سبب کثرت آنها در مقایسه با جمعیت، به‌ نظر می‌رسد منظور از محله، خانواده‌های ساکن در هر منطقه باشد. ظاهرا در این دوره نیز شهر هنوز از آن درجه اهمیت برخوردار نبوده است که از طرف حکومت مرکزی حاکمی برای آن گمارده شود.

به‌قدرت‌رسیدن حکومت شیعه‌مذهب صفوی در ایران و انتخاب قزوین به پایتختی (در فاصله‌ای نزدیک به تهران) سبب شد که تهران از یک سو به‌عنوان شهری مذهبی (به دلیل قرارگرفتن در جوار امامزاده‌حمزه) و از سوی دیگر به دلیل موقعیت استراتژیکی که نسبت به پایتخت داشت، مورد توجه شاه‌تهماسب قرار گیرد. در اثر این توجه، شهر صاحب بارویی با 114برج و 4دروازه شد. حصارکشی تهران برای نخستین‌بار سیمای آن را به حالت شهری ارتقا داد و از این زمان، شماری از بناها در آن ساخته شد. از جمله در دوره شاه‌عباس که وی برای نخستین‌بار حاکمی بر تهران گمارد، لزوم ساخت بناهای حکومتی در شهر احساس شد.